ΛΑΞΕΥΤΗΣ

Για τους μουσικόφιλους έρχεται ένα απολαυστικό διήμερο. Ο Ross Daly την Παρασκευή και το Σάββατο θα είναι στη Λέσβο για δυο παραστάσεις στο θεατράκι τού ΦΟΜ, εκεί κατά τις εννιά η ώρα το βράδυ. Όταν ο Daly, νεόφερτος ακόμα στην Κρήτη, συνάντησε το Μουντάκη, το μεγάλο δάσκαλο της κρητικής λύρας, θέλησε να του συστηθεί. «Κύριε Μουντάκη», του είπε, «μαθαίνω κρητική λύρα.» Και ο δάσκαλος απάντησε: «Και εγώ το ίδιο.» Πολλά χρονιά μετά το θάνατο του Μουντάκη, ο γιος του ο Μάνος κυκλοφόρησε μια πρακτική μέθοδο εκμάθησης κρητικής λύρας με τη μέθοδο «Μουντάκη», που δε βασίζεται στο πεντάγραμμο αλλά σε έναν ιδιαίτερο τρόπο γραφής της νότας, που μπορεί να διαβαστεί και από «αμόρφωτους» μουσικά. Σε αυτό το βιβλίο προλογίζει ο Daly και από εκεί μαθαίνουμε πολλά πράγματα.
Πολλά πράγματα μαθαίνουμε από τον Daly σε κάθε του ενασχόληση. Στο Χουδέτσι εδώ και χρόνια, και με πολλή προσπάθεια, ο μουσικός που αγάπησε την κρητική μουσική και που την πήγε ένα βήμα παραπέρα παντρεύοντας το κρητικό με το παγκόσμιο, έχει ιδρύσει το μουσικό εργαστήρι «Λαβύρινθος». Εκεί γίνονται μαθήματα λύρας, λαούτου, οργάνων από την Ανατολή και την Αφρική, εκεί νέοι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να μαθητεύσουν κοντά σε μεγάλους δασκάλους. Ο Daly έχει καταφέρει αυτό που ο πατροπαράδοτος ελληνικός εγωισμός εμποδίζει: να συγκεντρώσει γύρω του ενέργεια και να φτιάξει κάτι που από μέσα του βγαίνει πολιτισμός. Μουσικοί, νέες ιδέες, επαναδιαπραγμάτευση με την παράδοση, διάλογος μεταξύ πολιτισμών.

Το φαινόμενο «Κρήτη» θα έπρεπε να μας διδάξει εδώ στο Βόρειο Αιγαίο. Δίχως η προσκόλληση των Κρητών να σημαίνει τοπικισμό, μας έχουν δείξει πως στηρίζουν τη μουσική τους, την ακούν και την εξασκούν. Έτσι προχωρούν μέσα στο χρόνο με ένα δικό τους χρώμα. Έχουν γίνει μήτρα που γεννάει συνεχώς και δίνουν πράγματα στο ελληνικό τραγούδι. Ξυλούρηδες, Daly, Χαρούλης, Πετσάκης, Τζουγανάκης, Σκουλάδες, Γαργανουράκηδες, Φραγκουλητάκηδες, Ρομπογιαννάκηδες, είναι τόσο πολλοί πάνω στο νησί, μουσικοί και οργανοποιοί. Για όλη τη χώρα, η Κρήτη αποτελεί πηγή έμπνευσης με πολύ μεγάλη ισχύ. Περίδης, Πασχαλίδης, Παπαθανασίου, τόσοι και τόσοι έχουν πάρει από την Κρήτη, σκοπούς, ήχους, ιδέες και τις έχουν μετουσιώσει σε υπέροχα ακούσματα. Χρωστάμε στην Κρήτη πολλά πράγματα από τη φωτεινή πλευρά της σύγχρονης ταυτότητάς μας. Και μπορεί κανείς να περιμένει περισσότερα, καθώς η κρητική μουσική δεν είναι απλά μόδα που περιορίζεται στις ανωγειανές κοντυλιές που ακούει κανείς παντού, αλλά είναι κάτι βαθύτερο και διαχρονικότερο. Για εμάς που μαθητεύουμε στα παραδοσιακά της όργανα, η Κρήτη είναι νοερή πατρίδα δίχως σύνορα, που μπορεί να αγκαλιάσει έθνη και ανθρώπους σε κάτι καινούργιο. Εκφραστής αυτής της πανανθρώπινης δύναμης της ποιοτικής μουσικής είναι ο Ross Daly.
Και εμείς Μυτιληνιοί; Πού πήγε ο καλός βιολάτορας; Πού πήγαν οι μαθητάδες του βιολιού, το ζεϊμπέκικο το Μι σε κούρδισμα σωστό; Πού πήγε το σαντούρι; Λημνιοί, γιατί ξεχάσαμε τη λύρα μας; Το «πάτμα» και τον «κεχαγιά»; Γιατί όλα εδώ στα μέρη μας τα ισοπέδωσε ένα άτεχνο μπουζούκι, κάτι τσιριχτά κλαρίνα που πήραν τη θέση των μελωδικών χάλκινων; Γιατί εδώ στα μέρη μας, με τον πλούτο το μουσικό, έχουμε αρκεστεί στη μετριότητα του «λαϊκού», του «πανηγυριώτικου»; Κάθε μέρα που περνάει, ένας μουσικός σκοπός ξεθωριάζει για πάντα. Ας έχουν δύναμη αυτοί οι λίγοι πάνω στο νησί που ακόμα έχουν το μερακλίκι, και ας μην ξεχνούν: «όσο υπάρχουν δάσκαλοι, θα βγαίνουν μαθητάδες». Πρέπει να βγαίνουν μαθητάδες.