Τα χέρια του είναι σκαμμένα. Ποια χέρια του; Και το πρόσωπο και το κορμί, μα πιο πολύ η ψυχή του. Σακατεμένα. Να χωνέψει πολέμους, να χορτάσει την πείνα και μετά απ αυτούς, να αναθρέψει παιδιά, να είναι αξιοπρεπής. Πάντα αξιοπρεπής. Με αυτή την αξιοπρέπεια των ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας, που δεν μετράνε πληγές. Μόνο τις γλείφουν. Δεν τις επιδεικνύουν, μόνο καμμιά φορά τις χαϊδεύουν. Αναρωτιέμαι πότε πρόλαβαν να ερωτευθούν αυτοί οι άνθρωποι; Πώς κατάφεραν να ζήσουν δανειζόμενοι πάντα ένα όνειρο απ’ το μέλλον, που κάποια στιγμή δήθεν θα μέρωνε για να μερώσουν κι αυτοί; Κι όμως, δε θα ακούσεις ένα «ουφ» ποτέ απ’ τα χείλη της. Φοβούνται μη σε επιβαρύνουν, μη σε στενοχωρήσουν, μην... Αξιοπρεπείς άνθρωποι της ελληνικής επαρχίας. Αγράμματοι οι περισσότεροι. Δύσκολα διαβάζουν μια λέξη. Διαβάζουν όμως τους ανθρώπους. «Να μάθεις γράμματα παιδί μου», έλεγε, «αλλά να προσέχεις, γιατί άμα είσαι γαϊδούρι, θα είσαι γαϊδούρι με πτυχίο».

Σκαμμένος είναι. Παντού, αλλά δεν ξεστόμισε ποτέ ένα «αχ» ή ένα «γιατί». Τον έσκαψε η οικοδομή. Μέρα νύχτα. Τρία παιδιά, δύσκολα χρόνια, κατατρεγμένος γιατί ποτέ «δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις». Ποτέ. Μόλις το «ποτέ» δε χρειαζόταν πια να το φωνάζει, μόλις αυτοί που τον έστελναν εξορία άρχισαν να πίνουν ούζο μαζί του, σα μια συγγνώμη που ποτέ δεν εκστομίστηκε, ήρθε το «κάποτε». Κάποτε μπορούσε να ζήσει κι αυτός. Και οι εγχειρήσεις. Σακατεμένοι άνθρωποι, κάθε σημείο του κορμιού και πληγή. Κάθε πληγή κι εκδίκηση. Στην αρχή καρδιάς, μετά προστάτη και τέλος καταρράκτη. Κι ένα «ουφ» δεν είπε. Έκανε την τελευταία και μπήκε στο καράβι για το νησί. Όρθιος. Που ‘θελε να πει «ζωντανός». Μόλις ανέβηκε τις σκάλες του καταστρώματος, μόλις υπέθεσε πως δεν τον έβλεπαν πια, έγειρε. Μάζεψε στο γέρικο κορμί και τους πόνους. Πριν φύγει απ’ την Αθήνα είχε πέσει στο μπάνιο, αλλά δεν είπε τίποτα σε κανέναν. Μην επιβαρύνει κάποιον. Ευτυχώς δεν την πάτησε όπως ο Σπαθάρης. Θα πέρναγε σαν όλα τα υπόλοιπα. Δεν πέρναγε όμως. Κάποιοι φώναξαν το γιατρό του πλοίου. Πόναγε. Μάλλον απ’ το πέσιμο είχε σπάσει πλευρά. Μπορεί να είχε τρυπήσει πνεύμονα ή σπλήνα. Θα πέρναγε κι αυτό όπως όλα τα υπόλοιπα. Ο γιατρός του πλοίου ήταν απ’ αυτούς που τα γράμματα τους έκαναν καλύτερους. Τον μάζεψε, όπως θα μάζευε το γέρικο αγαπημένο κορμί του πατέρα του, και τον πήγε στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης. Του έδωσε και παραπεμπτικό για τα επείγοντα.
Σφάδαζε, πονούσε. Η νάρκωση απ’ την εγχείρηση για το μάτι και τα παυσίπονα δεν είχαν πια επήρεια και ένιωθε τα σπασμένα του πλευρά. Αλλά θα τα κατάφερνε. Θα άντεχε όπως τόσα. Αυτό που δεν άντεξε ήταν όταν του είπαν «δεν είναι επείγον, κύριε, και αν θέλετε, να πληρώσετε 60 ευρώ για να κάνετε εξετάσεις». «Δεν έχω». τους είπε, «είμαι φτωχός, μπορεί να ήμουν και Αλβανός, και πονάω. Δουλεύω 60 χρόνια γι’ αυτή τη χώρα. Μπορείτε να με εξετάσετε;»
Η κυρία στάθηκε απέναντί του. Καλή επιστήμονας, διευθύντρια. Είναι βέβαιο πως έχει πολύ καλό βαθμό πτυχίου, σεμινάρια φαρμακευτικών εταιρειών, μετεκπαίδευση, καλή αξιολόγηση. Και σίγουρα κάποια διάταξη νόμου όταν οι άλλοι «δεν συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις» της. «Να πάτε να κάνετε όπως όλοι εξετάσεις, δεν είναι επείγον.» Εκείνος πόναγε απ’ τα πλευρά, αλλά πιο πολύ πόναγε απ’ τη γυναίκα που πασπαλισμένη πολιτισμό, νόμους και επιστήμη επιβεβαιωνόταν αυτάρεσκα, τακτοποιώντας επιτέλους τα πράγματα απέναντι σε γεροπαράξενους φωνακλάδες γέρους. Εντάξει με τον πόνο, αλλά όχι ρε γαμώτο με την αξιοπρέπεια. Γιατί έπαιζε με την αξιοπρέπειά του;
Σε λίγο κάποιοι πήραν είδηση τι γινόταν. Έπεσαν κάποια τηλέφωνα και ψίθυροι πιο ηχηροί απ’ τις φωνές. «Ρε, ξέρεις ποιος είναι;» Το σύστημα αναστατώθηκε. Έφτασαν υπερηχογράφοι, μηχανήματα, καρδιολόγοι. Μην τρύπησε ο πνεύμονας, η σπλήνα. Μην τρύπησε η στεγανότητα της απανθρωπιάς και της συντεχνίας τους. Μην την πατήσουν.
Καθόταν εκεί να τον τρυπάνε και να τον εξετάζουν για μια ακόμη φορά. Σιωπηλός. Θα πέρναγε κι αυτό. Αλλά η αξιοπρέπεια; Τόσα χρόνια δουλειάς; Γι’ αυτό ρε γαμώτο σκοτώθηκε τόσα χρόνια; Για θρασύδειλους χαρτογιακάδες;
Α, ρε πατέρα, πόσο δίκιο είχες. Αν είσαι γαϊδούρι, το πτυχίο απλώς σε κάνει γαϊδούρι με πτυχίο...

* Με αφορμή χθεσινό περιστατικό στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης.
** Το άρθρο του Κώστα Βαξεβάνη αναρτήθηκε χθες και στην ιστοσελίδα www.koutipandoras.gr