Άννα Ιορδανίδου
Αντιδάνεια: ξένες λέξεις με ελληνική καταγωγή
Εκδόσεις Άσπρη Λέξη
Αθήνα 2009, σελ. 149

Ποιος θα φανταζόταν ότι το γκάζι έχει μακρινό πρόγονο την ελληνική λέξη χάος, ο καναπές το κωνώπιον και η πλαζ το επίθετο πλάγιος; Σ’ αυτό το λεξικό με την επιμέλεια της καθηγήτριας Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, καταγράφονται τα αντιδάνεια, οι «ταξιδεύτριες λέξεις» όπως τις ονόμαζε ο Μ. Τριανταφυλλίδης, δηλαδή λέξεις που «ταξίδεψαν» από τα αρχαία ελληνικά σε άλλη γλώσσα ή σε άλλες γλώσσες (συνήθως λατινικά και ιταλικά, γαλλικά κ.τ.λ.) και επανήλθαν στα νέα ελληνικά. Βασικό μέλημα ήταν να αναδειχθούν οι αλλαγές σημασίας στο συναρπαστικό ταξίδι τους, μέχρι να ξαναγυρίσουν στην κοιτίδα τους.
Να δυο ακόμη λέξεις-αντιδάνεια:
Κόλπο: Το νεοελληνικό κόλπο ανάγεται, με διάφορους ενδιάμεσους σταθμούς, στην αρχαιοελληνική λέξη κόλαφος, που σήμαινε το χτύπημα στο πρόσωπο, το χαστούκι. Με τη σημασία αυτή, η λέξη πέρασε στα λατινικά ως colaphus, που έγινε αργότερα colpus και στα ιταλικά colpo. Η λέξη επέστρεψε στην ελληνική από την ιταλική με τη σημασία «τέχνασμα (πονηρό, παραπλανητικό χτύπημα), με το οποίο καταβάλλουμε τον αντίπαλο.
Χαρτόνι: Από τον αρχαίο χάρτη προήλθε στα λατινικά, η λέξη charta, που έγινε στα βενετικά carton και επανήλθε στα ελληνικά ως χαρτόνι.