Σήμερα, στο γ΄ και τελευταίο μέρος του καταλόγου με τις δυνατότητες του παιδιού ανάλογα με την ηλικία και την εξάσκησή του, θα αναφερθούμε στις ηλικίες των δύο έως δώδεκα ετών.

2ος χρόνος ζωής του βρέφους
* Περπατά πατώντας σε όλο το πέλμα.
* Λέει το όνομά του.
* Λέει απλές προτάσεις με δύο ή περισσότερες λέξεις, πολλές φορές όμως δεν τις καταλαβαίνει ούτε η μητέρα του.
* Χτίζει έναν «πύργο» με έξι κύβους.
* Αντιγράφει έναν κύκλο, αλλά όχι σωστά.
* Βλέπει ευχαρίστως ένα βιβλίο με εικόνες και γυρίζει τις σελίδες μία - μία.
* Μπορεί να φορέσει τα παπούτσια του.
* Χρησιμοποιεί σωστά το κουτάλι.
* Πιάνει ένα ποτήρι, πίνει χωρίς να χύσει το νερό και το βάζει πάλι κάτω.
* Η μητέρα του αναφέρει: «Παίζει ευχαρίστως μόνο του, προτιμά όμως να είναι κοντά σε ένα μεγάλο. Μιμείται τους γύρω του.»
* Ζητά να το βάλουν για «τσίσα» ή «κακά», όταν θέλει.

3ος χρόνος ζωής του νηπίου
* Μπορεί να σταθεί λίγο στο ένα πόδι.
* Λέει όνομα, επίθετο και το γένος του (αγόρι ή κορίτσι).
* Έχει πλούσιο λεξιλόγιο, αλλά πολλές φορές ακατανόητο για τους ξένους.
* Χτίζει «πύργο» με εννέα κύβους και «γέφυρα» με τρεις κύβους, όταν του δείξουμε (τριών χρονών) και όταν του το σχεδιάσουμε (τριάμισι χρονών).
* Αντιγράφει έναν κύκλο σωστά.
* Μπορεί να γδυθεί μόνο του εάν έχουμε ξεκουμπώσει τα κουμπιά και πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα.
* Τρώει με πιρούνι και κουτάλι.
* Η μητέρα του αναφέρει: «Θέλει να έχει άλλα παιδιά για να παίζει. Καταλαβαίνει ότι πρέπει να μοιραστεί τα παιχνίδια του και το φαγητό του με άλλα παιδιά.»

4ος χρόνος ζωής του νηπίου
* Μπορεί να πηδά στο ένα πόδι (κουτσό).
* Μπορεί να σταθεί στο ένα πόδι για τρία έως πέντε δευτερόλεπτα.
* Ξέρει όνομα, επίθετο και συνήθως διεύθυνση.
* Μιλά καθαρά, με λίγους παιδικούς «ιδιωματισμούς».
* Χτίζει μία σκάλα με τρία σκαλιά χρησιμοποιώντας έξι κύβους, αφού του δείξουμε.
* Αντιγράφει σωστά ένα σταυρό.
* Ξέρει τέσσερα βασικά χρώματα.
* Μπορεί να ντυθεί και να γδυθεί, πιθανόν δε και να κουμπώσει ή να ξεκουμπώσει κουμπιά στην πλάτη του ή να δέσει τα παπούτσια του.
* Η μητέρα του αναφέρει: «Έχει ανάγκη τους συνομηλίκους του. Καταλαβαίνει ότι πρέπει να σταθεί στη σειρά, π.χ. για να κάνει κούνια.»

5ος χρόνος ζωής του νηπίου
* Μπορεί να στέκεται εναλλάξ στο ένα και στο άλλο πόδι.
* Χτίζει σκάλα με τρία σκαλιά και έξι κύβους από σχέδιο.
* Ξέρει όνομα, επίθετο, διεύθυνση και τα γενέθλιά του ή πόσων χρονών είναι.
* Μιλά καθαρά και σωστά, πιθανόν όμως να μπερδεύει ακόμη τα γράμματα Χ, Ξ, Ψ.
* Αντιγράφει σωστά ένα τετράγωνο (πέντε χρονών) και ένα τρίγωνο (πεντέμισι χρονών).
* Μετρά τα δάχτυλα του ενός χεριού.
* Ντύνεται χωρίς καμμία βοήθεια.
* Πλένει τα χέρια του και το πρόσωπο και τα σκουπίζει.
* Η μητέρα του αναφέρει: «Διαλέγει τους φίλους του. Καταλαβαίνει ότι τα παιχνίδια έχουν κανόνες και τους σέβεται.»

6ος - 12ος χρόνος ζωής του νηπίου
* Η περίοδος όπου αρχίζει να μειώνεται ο αυθορμητισμός της παιδικότητας.
* Η λογική αρχίζει να καθορίζει αρκετά τις πράξεις και την καθημερινότητα.
* Δημιουργεί εξωγήινες εικόνες, επιστημονικής φαντασίας.
Η πιο ισορροπημένη περίοδος της ανήλικης ζωής, χωρίς εξάρσεις, ορμονικές διαταραχές, «περίεργες» αναζητήσεις.
Βέβαια, σε κάθε ηλικία είναι δυνατό να τροποποιηθούν τα ψυχοσωματικά δεδομένα, ανάλογα με παράγοντες του περιβάλλοντος (υπερπροστασία-παραχάιδεμα, πολλή ενασχόληση και εκπαίδευση, αλλαγή οικονομική οικογένειας). Πάντως το παιδί, τα στάδια απ’ τα οποία δεν περνά, θα τα αναζητήσει αργότερα, καθώς μεγαλώνει.
Εύχομαι καλή δύναμη στους γονείς, με αισιόδοξη ματιά στη νέα χρονιά!