Ο Παναγιώτης Μανωλάκας αγάπησε το θέατρο από μικρός, όταν παρακολουθούσε τις πρόβες στα μεγάλα θέατρα της Αθήνας. Όταν του δόθηκε η ευκαιρία να ασχοληθεί με το θέατρο στον τόπο του, άδραξε την ευκαιρία και έγινε μέλος του Θεατρικού Εργαστηρίου του δήμου Μυτιλήνης και σήμερα είναι ένας από τους σκηνοθέτες της ομάδας. Ακόμα κι όταν έφυγε από την ομάδα για ένα διάστημα, λόγω της μετάθεσής του στη Χίο, το θέατρο δεν το παράτησε. Εκεί μάλιστα, γνώρισε και την άλλη αγάπη της ζωής του, το παιδικό θέατρο. Σήμερα, κλείνοντας 25 χρόνια στο Θεατρικό Εργαστήρι, ο Παναγιώτης Μανωλάκας ετοιμάζεται για την πρεμιέρα της παράστασης «Το φιντανάκι», που είναι την Παρασκευή 24 του μηνός. Στο «Ε» μίλησε για την παράσταση αυτή που ο ίδιος έχει σκηνοθετήσει, καθώς και για το θέατρο γενικότερα.


Την ερχόμενη εβδομάδα το Θεατρικό Εργαστήρι του δήμου Μυτιλήνης θα παρουσιάσει «Το φιντανάκι» του Παντελή Χορν, σε δική σας σκηνοθεσία. Πείτε μας γι’ αυτή την παράσταση.
«Πρεμιέρα έχουμε την Παρασκευή 24 Απριλίου, ενώ η παράσταση θα παρουσιαστεί και τις μέρες Σάββατο, Κυριακή και Δευτέρα. Πρόκειται για το «Φιντανάκι» του Παντελή Χορν, που το ανεβάζουμε σε σκηνοθεσία δική μου, με μουσική του Νίκου Ξυδάκη και σκηνογραφία του Γιάννη Τρουμπούνη. Τους ρόλους τούς ερμηνεύουν νέα παιδιά, που δραστηριοποιούνται αυτή την εποχή στο Θεατρικό Εργαστήρι, όπως ο Νίκος Κουρτζής, η Αγγελική Τουραμάνη, η Εύα Ζερδελή, η Βίκυ Μαρμαρινού, η Δώρα Τσαγκαρέλλη, ο Ηλίας Γεωργιάδης, ο Παναγιώτης Σταυριανός, ο Δημήτρης Δεμερτζής και ο Βαγγέλης Ζαφειρόπουλος.»

Να προϊδεάσουμε τους αναγνώστες μας για το πού θα τους «ταξιδέψει» αυτή η παράσταση;
«Η παράσταση θα μας “ταξιδέψει” στην Αθήνα του 1920, σε μια γειτονιά της Πλάκας. Συγκεκριμένα, θα μας πάει σε μια αυλή, όπου μέσα σε αυτή κινούνται οι ήρωες του Παντελή Χορν. Πρόκειται για ήρωες καθημερινούς, που είναι όπως τους αναφέρει κι ο ίδιος ο Χορν, η μεσίτρα, ο καλός ο άνθρωπος, η κόρη του το “Φιντανάκι”, η γυναίκα του η Φρόσω, μια πλύστρα και οι θείοι που επισκέπτονται συχνά - πυκνά την κοκότα της αυλής. Μέσα σε όλα αυτά πλέκεται και το ειδύλλιο ανάμεσα στο Φιντανάκι και το Γιάγκο. Σιγά-σιγά εξελίσσεται η δράση του έργου.»

Πρόκειται για ένα έργο διαχρονικό και επίκαιρο όσο ποτέ, σωστά;
«Πρόκειται πράγματι για ένα διαχρονικό έργο, που μιλά για τον ηθικό ξεπεσμό του ατόμου ως την αναπόφευκτη απόρροια των κοινωνικών και οικονομικών περιστάσεων που δημιουργούνται σε περιόδους κρίσης. Είναι ένα έργο βγαλμένο μέσα από την καθημερινότητα. Η γλώσσα του είναι απλή, κατανοητή κι ανθρώπινη.»

Το είδος του έργου
Πώς θα χαρακτηρίζατε το συγκεκριμένο έργο;
«Πολλοί με ρωτούν τι είναι το έργο που ανεβάζεις κι εγώ θα το απαντώ, πως πρόκειται για ένα ηθογραφικό, κοινωνικό δράμα. Πρόκειται για μια ιστορία πάνω στην οποία έχουν στηριχθεί πολλοί, ακόμα και στον κινηματογράφο. Τους δε ρόλους της παράστασης, κατά καιρούς, τους έχουν παίξει πολύ σπουδαίοι ηθοποιοί. Για παράδειγμα, το “Φιντανάκι” στο παρελθόν έχει υποδυθεί η Αρώνη και η Κοτοπούλη. Για όλους αυτούς τους ηθοποιούς, οι ρόλοι αυτοί ήταν μια μεγάλη πρόκληση.»

Στην πρόκληση αυτή πώς ανταποκρίθηκαν τα παιδιά του Θεατρικού Εργαστηρίου;
Πιστεύω ότι σε αυτή την πρόκληση μπόρεσαν να ανταποκριθούν και τα παιδιά του Θεατρικού Εργαστηρίου. Πρώτα-πρώτα, οι φιγούρες που συναντάμε στο έργο ήταν μια πρόκληση κι αυτό γιατί σήμερα δεν υπάρχουν. Ο ταχυδρόμος του 1920, η κοκότα της αυλής και οι πλύστρες δεν υπάρχουν πλέον στα σπίτια μας, ακόμα και οι χασάπηδες δεν υπάρχουν σήμερα έτσι όπως ήταν τότε. Σήμερα οι φιγούρες αυτές είναι μακρινοί συγγενείς κάποιων άλλων χαρακτήρων που έχουν τώρα πια εξαλειφθεί. Ακόμα και ηλικιακά, οι ρόλοι ήταν κόντρα με τα παιδιά που θα τους υποδυθούν. Πιστεύω όμως, όπως είπα και νωρίτερα, ότι τα κατάφεραν εξαιρετικά. Ήταν γι’ αυτά μια συναρπαστική εμπειρία και μέσα από πολλή προσπάθεια κατάφεραν ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.»

Για να κλείσουμε τα της παράστασης, τι άλλο θα θέλατε να προσθέσετε;
«Θα ήθελα να πω πως μια παράσταση δεν ανεβαίνει ποτέ μόνη της. Υπάρχουν πάρα πολλοί συντελεστές, πέρα από τους ηθοποιούς, που βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Και θα ήθελα, δοθείσης της ευκαιρίας, να τους αναφέρω, γιατί χωρίς αυτούς τους ανθρώπους δεν μπορεί να προχωρήσει τίποτα. Θα ήθελα πρώτα απ’ όλους αναφέρω τον άλλο σκηνοθέτη της ομάδας, το Στρατή το Βλαστάρη, ο οποίος έχει αναλάβει την ηχητική επιμέλεια του έργου, τη Μαρία την Μπουρνού, που έχει την αφίσα και το πρόγραμμα του έργου. Όσον αφορά την αφίσα, πρέπει να ευχαριστήσω και το Χρήστο τον Παρασκευαΐδη από το “Εμπρός”, που έκανε εκπληκτική δουλειά. Να αναφέρω επίσης τη Ρίτσα Γανώση και τη Λεμονιά Χριστόφα, που με βοήθησαν πάρα πολύ στο να μαζέψουμε τα αντικείμενα εποχής που απαιτούνταν για την παράσταση. Φυσικά σε αυτό βοήθησε σημαντικά και ο φίλος μου ο Δημήτρης Δεμερτζής, που πάντα μας βοηθά. Να μην ξεχάσω τη Βίκυ την Καραγιάννη, που μας βοήθησε στην κίνηση, καθώς και το Χόρχε από την Αθήνα που επιμελήθηκε τις δύσκολες κομμώσεις της εποχής, στην οποία αναφέρεται το “Φιντανάκι”.
Βέβαια, αρωγός σε όλη αυτή την προσπάθεια είναι ο δήμος Μυτιλήνης και η αντιδήμαρχος Πολιτισμού, η Βάσω Χοχλάκα.
Να πω επί τη ευκαιρία, πως φέτος το Θεατρικό Εργαστήρι είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένο που μετά από 25 ολόκληρα χρόνια απέκτησε μόνιμη στέγη. Πρόκειται για ένα μικρό θεατράκι, που σιγά-σιγά φτιάχνουμε.»

Η ιστορία του Εργαστηρίου
Κύριε Μανωλάκα, θέλετε να κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στην πορεία σας και την πορεία του Θεατρικού Εργαστηρίου;
«Στο Θεατρικό Εργαστήρι βρίσκομαι από την ίδρυσή του, από το 1983. Τότε υπήρχε στα πλαίσια του Κέντρου Νεότητας του δήμου Μυτιλήνης. Η πορεία του Θεατρικού Εργαστηρίου διακόπηκε το 1990 και η ομάδα συστάθηκε ξανά το 2000, συνεχίζοντας το έργο της. Προσωπικά, όλα αυτά τα χρόνια δε διέκοψα ποτέ την ενασχόλησή μου με το θέατρο. Πάντα ήμουν πάνω στο σανίδι, είτε σαν ηθοποιός, είτε σα σκηνοθέτης. Τα πρώτα χρόνια της πορείας μου βρέθηκα στην ομάδα του Θεατρικού Εργαστηρίου, μέχρι το 1987, οπότε αναγκάζομαι να εγκαταλείψω τη Λέσβο γιατί έχω τον πρώτο διορισμό μου στη Χίο. Εκεί συνεργάζομαι με τη θεατρική ομάδα της Χίου. Παράλληλα, εκείνη την εποχή ιδρύεται και το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο, όπου γίνομαι μέλος και παρακολουθώ για δύο χρόνια τα σχετικά μαθήματα, τα οποία δυστυχώς, λόγω χρόνου, δεν μπόρεσα ποτέ να ολοκληρώσω. Ωστόσο πήρα πολλά πράγματα από εκεί. Στην πορεία, στη Χίο, γνώρισα και αγάπησα το παιδικό θέατρο, στο οποίο ανήκει το μισό κομμάτι της καρδιάς μου. Αφορμή στάθηκε η πρόταση που μου έγινε από το Γυναικείο Συνεταιρισμό Χίου, για το ανέβασμα της “Φρουτοπίας” του Τριβιζά. Δέθηκα πολύ με αυτή την ομάδα και δουλέψαμε για αρκετά χρόνια μαζί, πολύ δημιουργικά. Το 1994 επέστρεψα στη Μυτιλήνη και για τρεις χρονιές βρισκόμουν στους “Αστέγους”, άλλη μια σπουδαία θεατρική ομάδα της πόλης μας. Όταν το 2000 συστάθηκε ξανά το Θεατρικό Εργαστήρι, επέστρεψα εκεί. Συνεχίσαμε μέχρι και σήμερα να κάνουμε πολλές θεατρικές δουλειές και να δεχόμαστε πολλά νέα παιδιά. Έχουμε ανεβάσει πολλά αξιόλογα έργα και συνεχώς η ομάδα μας ψάχνεται, δε μένει σε ησυχία.»

Αλήθεια, κύριε Μανωλάκα, τι ξεπρόβαλε πρώτο; Το υποκριτικό ή το σκηνοθετικό σας ταλέντο;
«Από μικρός λάτρευα τις θεατρικές παραστάσεις που ανεβάζαμε στο σχολείο. Αυτό το μεράκι υπέβοσκε και όταν βρέθηκα στην Αθήνα, με το χαρτζιλίκι που υπήρχε τότε, συχνά θα με έβρισκε κανείς στο υπόγειο του Κουν και στο Ηρώδειο να παρακολουθώ τις πρόβες. Έτυχε τότε να μένω στην Αγίου Μελετίου και το “Μπρόντγουεϋ” ήταν δίπλα. Δεν είχα χάσει καμμία παράσταση. Όταν επέστρεψα στη Λέσβο, λοιπόν, ιδρύθηκε και το Θεατρικό Εργαστήρι. Τα δύο πρώτα χρόνια δεν έπαιζα, συμμετείχα όμως στις διαδικασίες ανεβάσματος ενός έργου. Στη συνέχεια, ήρθε και ο πρώτος ρόλος. Κάποια στιγμή μου έγινε πρόταση από τον καθηγητή ενός σχολείου. Μου ζητήθηκε να βοηθήσω τα παιδιά ενός σχολείου να ανεβάσουν την παράστασή τους. Τότε έγινε και το πρώτο σκηνοθετικό βήμα.»

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι το πάθος των ερασιτεχνών ηθοποιών, που συχνά φέρνει στη σκηνή επαγγελματικά αποτελέσματα. Εξηγήστε το μας αυτό.
«Ο ερασιτέχνης ηθοποιός κάνει θέατρο για την ψυχή του. Το θέατρο έχει πορεία παράλληλη με της ζωής του. Όταν παίρνεις τους ρόλους, που είναι μέχρι εκείνη τη στιγμή κάτι άψυχο σε ένα χαρτί, και τους δίνεις ζωή, συναρπάζεσαι. Όλη η γοητεία στο θέατρο, κατά την άποψή μου, είναι η πρόβα. Το θετικό στη Λέσβο είναι ότι υπάρχουν πολλά θεατρικά σωματεία, στην Αγιάσο, την Καλλονή, τη Μυτιλήνη, των οποίων η προσφορά στον πολιτισμό είναι τεράστια. Κι όλα αυτά εθελοντικά. Πρέπει εμείς οι παλιοί να μεταδώσουμε αυτό το μεράκι και στους νεώτερους, ώστε να συνεχίσουν αυτό που εμείς θα αφήσουμε.»

Γιατί στην ομάδα
Τέλος, θα ήθελα να μας πείτε για ποιους λόγους ένας νέος μπορεί να γίνει μέλος μιας θεατρικής ομάδας.
«Ήδη έχουμε πολλά νέα παιδιά στην ομάδα μας. Θα ήθελα ωστόσο να πω στους νέους ανθρώπους να μη διστάσουν να γίνουν μέλη σε μια θεατρική ομάδα αν το επιθυμούν. Δεν είναι απαραίτητο να ανέβεις στη σκηνή όταν ανήκεις σε μια τέτοια ομάδα. Μπορείς να βοηθήσεις με πάρα πολλούς τρόπους. Σε μια θεατρική ομάδα μπορεί να συμμετέχει κανείς ως μουσικός, ως σκηνογράφος και πάρα πολλά άλλα πράγματα. Πέρα από αυτό βέβαια, δεν έχει να χάσει τίποτα να ανέβει και στο σανίδι. Πρέπει να πω ότι όσοι ανεβαίνουν δύσκολα στο σανίδι, εξίσου δύσκολα κατεβαίνουν από αυτό. Τα σωματεία στη Λέσβο είναι πολλά. Επομένως τα παιδιά που έχουν σχετικά ενδιαφέροντα, θα έπρεπε να γίνουν μέλη μιας θεατρικής ομάδας, της επιλογής τους. Σίγουρα από αυτό μόνο κερδισμένοι μπορούν να βγουν.»