8 ΜΑΡΤΙΟΥ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη, φοιτήτρια, νοικοκυρά, ερωμένη… μια γυναίκα, πολλά πρόσωπα.

Το 1910, στην Κοπεγχάγη, η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε παγκοσμίως ως «Ημέρα της Γυναίκας», υπό την έννοια της διεκδίκησης των δικαιωμάτων των γυναικών. Ωστόσο, παρά τα μεγάλα βήματα που έχουν γίνει σε αρκετές χώρες και κοινωνίες, είναι τεράστιο το ποσοστό γυναικών και ανήλικων κοριτσιών που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα διακρίσεων ή βίας, χωρίς να υπάρχει καμμία αναγνώριση των δικαιωμάτων τους. Μέσα στην ίδια την οικογένεια, αλλά και στο χώρο της εκπαίδευσης και της εργασίας - με το πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό της επίθεσης στη συνδικαλίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα -, οι γυναίκες δέχονται καθημερινά, από διαφορετική αντιμετώπιση λόγω του φύλου τους, έως λεκτική ή σωματική βία.
Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας, λοιπόν, ρωτήσαμε γυναίκες της Μυτιλήνης, ντόπιες, μετανάστριες, συζύγους, μητέρες, φοιτήτριες, εργαζόμενες, να μας εκφράσουν τη γνώμη τους για την επέτειο αυτή, αλλά και για το πώς βιώνουν οι ίδιες τους ρόλους και τις ευθύνες που τους έχουν αποδοθεί λόγω του φύλου τους.
 
Έξω από ένα δημόσιο κτήριο, μια γυναίκα γύρω στα 60 καθαρίζει το δρόμο. Θεωρώντας ότι δεν υπάρχει λόγος να πει τη γνώμη της, απαντά: «Εγώ δεν ξέρω από αυτά, δεν έχω βγει ποτέ μου, έχω δουλειά, σπίτι, οικογένεια, δυσκολίες». Ωστόσο, συμπληρώνει «ίσοι είμαστε, αφού δουλεύουμε, τι άλλο θέλουμε;». Είναι, όμως, έτσι; Οι γνώμες που πήραμε στη συνέχεια ήταν ποικίλες…

«Γυναίκα είσαι κάθε μέρα…»
Η Μαρία, χωρισμένη και μητέρα δύο παιδιών, είναι ιδιωτική υπάλληλος. Λέει για την «Ημέρα της Γυναίκας»: «Η μέρα αυτή είναι για τις καταπιεσμένες γυναίκες, αυτές που νιώθουν την ανάγκη να το γιορτάσουν, να ξεδώσουν, αφού τις καταπιέζει ο σύζυγός τους, το περιβάλλον τους, κ.λπ..» Για την ίδια, πάντως, η 8η Μάρτη δεν έχει καμμία ιδιαίτερη σημασία. «Τα δικαιώματά μας δε μας τα δίνουνε, τα έχουμε και με το παραπάνω. Γυναίκα είσαι κάθε μέρα…»
Η Αστέρω, είναι δημόσια υπάλληλος και μητέρα δύο παιδιών. Με καταγωγή από Κύπρο, ήρθε στη Λέσβο πριν 30 χρόνια όταν παντρεύτηκε το σύζυγό της, ο οποίος κατάγεται από τη Μυτιλήνη. Κατά τη γνώμη της, η κοινωνία της Λέσβου, ειδικά στα χωριά, αντιμετωπίζει τις γυναίκες με καχυποψία, ενώ ισχύουν ακόμη διάφορα παλιά ταμπού. «Αν μια γυναίκα είναι πιο απελευθερωμένη, την παρεξηγούν, τη φοβούνται», λέει. «Είναι πολύ συνηθισμένο να σε κατηγορούν για να σε μειώσουν, γιατί αντιδρούν στο δυναμισμό των γυναικών.»
Όσον αφορά στον εργασιακό τομέα, υποστηρίζει ότι οι άνδρες νιώθουν την ανάγκη να έχουν «το πάνω χέρι», αφού διεκδικούν πρωτεύοντα ρόλο στα διάφορα εργασιακά σωματεία.
Σύμφωνα με την Αστέρω, στις γυναίκες έχουν «φορτωθεί» πολλοί ρόλοι και είναι αυτές που ουσιαστικά έχουν την ευθύνη για όλα, αφού μέσα στην οικογένεια συνήθως οι μητέρες αναλαμβάνουν το ρόλο τού να είναι πιο κοντά στα παιδιά. Ωστόσο, δε θεωρεί ότι κάτι τέτοιο τις μειώνει, αλλά ότι θα έπρεπε να υπάρχει πιο ισότιμη μεταχείριση από τους άντρες, με καλύτερο καταμερισμό ευθυνών. «Μας έχουν “φορέσει” την ισότητα, αλλά στην ουσία πρόκειται για ανισότητα», λέει. «Η ισότητα έχει δώσει στις γυναίκες δύναμη και ανεξαρτησία, αλλά έχει μετατραπεί σε σκλαβιά, αφού οι ευθύνες δε μοιράζονται όπως θα έπρεπε.» Και τελειώνει: «Το φεμινιστικό κίνημα ήταν τραβηγμένο, θα μπορούσαμε να έχουμε μπει πιο ομαλά, σε μια πραγματική ισότητα ανδρών και γυναικών…»

«Δε χρειάζεται να το γιορτάζουμε…»
Η Αντιγόνη, μητέρα δύο παιδιών και ελεύθερη επαγγελματίας, λέει: «Είμαστε όλες μας ελεύθερες και αυτό ισχύει όλο το χρόνο, δε χρειάζεται να το γιορτάζουμε μία συγκεκριμένη μέρα.» Υποστηρίζει ότι υπάρχει ισότητα με τους άνδρες, αλλά πάντα υπάρχουν ρόλοι που αναλαμβάνουν τα φύλα. Η ίδια είναι ελεύθερη επαγγελματίας, άρα έχει διπλό ρόλο, τόσο αυτό της εργαζομένης, όσο και αυτό της μητέρας, έχοντας αναλάβει πολύ μεγάλο φορτίο ευθυνών. «Είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο ώστε να μην μπορώ να τα βγάζω πέρα», λέει, υποστηρίζοντας ότι οι άνδρες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν εξίσου σε ανάλογες ευθύνες. Το δίλημμα «καριέρα ή οικογένεια» δηλώνει ότι δεν υπήρξε για την ίδια, παρ’ όλο που τα δύο είναι δύσκολος συνδυασμός. «Αν υπάρχει καλή συνεργασία στην οικογένεια, όλα γίνονται…»
Σχετικά με την αντιμετώπιση που ως γυναίκα έχει συναντήσει στη ζωή της, όσον αφορά στον επαγγελματικό τομέα και τις εργασιακές σχέσεις που είχε, λέει: «Ως γυναίκα σε βλέπουν διαφορετικά. Πάντα οι γυναίκες, λόγω εμφάνισης, δέχονται διαφορετική αντιμετώπιση από τους άνδρες, είτε καλύτερη, είτε χειρότερη.» Στην ίδια έχουν τύχει διάφορα περιστατικά, ωστόσο λέει ότι «είναι στο χέρι σου το τι θα αφήσεις να πάρει ο άλλος».
«Υπάρχουν, πάντως, πολύ καταπιεσμένες γυναίκες, γι’ αυτό βγαίνουν εκείνη τη μέρα και ξεδίνουν ως παρέα, γιατί βρίσκουν ευκαιρία να κάνουν κάτι που δε θα το έκαναν μπροστά στους άνδρες τους», λέει κλείνοντας.

«Είναι ένας κόσμος των ανδρών…»
Η Ρίτσα, με καταγωγή από ένα χωριό της Μακεδονίας, είναι φοιτήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας και ζει στη Μυτιλήνη τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η Ημέρα της Γυναίκας δεν την αγγίζει, αφού δε θεωρεί ότι η διεκδίκηση από τις γυναίκες ίδιων θέσεων εργασίας με τους άνδρες είναι κομμάτι της γυναικείας απελευθέρωσης. «Η επετειακή αντιμετώπιση θεμάτων, όπως αυτό του φύλου, δε μου λέει τίποτα», απαντά, «μπορεί να έχει καθιερωθεί θεσμικά, αλλά στην πράξη, σε καθημερινή βάση, δεν υπάρχει ισότητα, η γυναίκα δεν αντιμετωπίζεται ίσα με τον άνδρα σε κάθε σπίτι, οικογένεια, σχολείο.»
«Εξακολουθούμε να ζούμε σε έναν κόσμο των ανδρών…», συμπληρώνει, τονίζοντας ότι δεν το εννοεί με τη στενή έννοια του «φύλου», αλλά και με παραδείγματα γυναικών που από διάφορες θέσεις εργασίας υιοθετούν συμπεριφορά αντίστοιχη με αυτή των ανδρών. Δεν ξεχνά να σημειώσει, πάντως, ότι είναι θέμα «γενικότερης αντιμετώπισης του ανθρώπου προς τον άνθρωπο», αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ισχύει και το αντίθετο, με καταπίεση των ανδρών από τις γυναίκες.
Η ίδια έχει ζήσει διαφορετική αντιμετώπιση ως γυναίκα, τόσο από την οικογένειά της, όσο και στην εργασία της, ως σερβιτόρα. «Στο σπίτι έπρεπε να γυρίσω νωρίς, γιατί “ήμουν κορίτσι”, ενώ έπρεπε οπωσδήποτε να σπουδάσω, γιατί ως γυναίκα θα μπορούσα να κάνω μόνο μια μη χειρονακτική δουλειά», μας έει. «Ως σερβιτόρα έχω αντιμετωπίσει σεξιστική συμπεριφορά, αλλά μου έχει τύχει και πιο ευνοϊκή αντιμετώπιση, λόγω του ότι είμαι γυναίκα. Και στις δύο περιπτώσεις, ένιωσα πολύ άσχημα…» Από τη στιγμή που έφυγε από το σπίτι της για σπουδές, λέει ότι δε νιώθει πια καταπιεσμένη.
Πώς φαντάζεται τη ζωή της αν αποφασίσει κάποια στιγμή να κάνει οικογένεια έχοντας, παράλληλα, εργασία; «Δεν μπορώ να με φανταστώ, σε ό,τι κι αν κάνω, να μην αγωνίζομαι για αυτά που νιώθω ότι μου στερούνται, λόγω κοινωνικών διαχωρισμών. Ως εργαζόμενη δεν υπάρχει περίπτωση να μη διεκδικώ, ως μητέρα θα προσπαθήσω να μην αναπαράγω στο παιδί μου συμπεριφορές που προωθούν σεξιστικά στερεότυπα και ρόλους…»