«Ίσως τα λόγια του Marc Ferro, πως “το καλύτερο ντοκυμαντέρ είναι η ταινία μυθοπλασίας” να φαντάζουν παράξενα, σίγουρα όμως κρύβουν μιαν αλήθεια. Ο μύθος είναι κυρίαρχος.
«Ίσως τα λόγια του Marc Ferro, πως “το καλύτερο ντοκυμαντέρ είναι η ταινία μυθοπλασίας” να φαντάζουν παράξενα, σίγουρα όμως κρύβουν μιαν αλήθεια. Ο μύθος είναι κυρίαρχος. Εν τούτοις πίσω από αυτόν, σαν μέσα από διάφανο τούλι προβάλλει ο χώρος. Ο χώρος που διαδραματίζεται η ιστορία, που ξετυλίγεται η μυθοπλασία. Που σε μια προσεκτικότερη παρατήρηση όμως αποκτά την αυτονομία του, γίνεται αυθύπαρκτος. Ξεφεύγει από τη “μέγγενη” της αφήγησης και αφήνει να παρεισδύσει η μαρτυρία του, η αυθεντικότητά του.» Οι σκέψεις αυτές έγιναν αφορμή για μία σειρά ντοκυμαντέρ με τίτλο «Τοπία της σιωπής» που προορίζεται για την ψηφιακή ΕΡΤ. Στη σειρά αυτή συμπεριλαμβάνεται και ένα ντοκυμαντέρ για την ταινία του Λέσβιου σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη «Θεόφιλος».
Τα γυρίσματα του ντοκυμαντέρ αυτού έγιναν στη Λέσβο και ολοκληρώθηκαν πριν λίγες εβδομάδες. Σκηνοθέτης του ντοκυμαντέρ είναι ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος, ταινίες του οποίου έχουν διακριθεί σε ελληνικά και ξένα φεστιβάλ. Βοηθός σκηνοθέτη ήταν ο Μυτιληνιός Στέλιος Κραουνάκης.
Επιστροφή…
Ο κ. Κουτσιαμπασάκος, μιλώντας στο «Ε» για τη σειρά και το ντοκυμαντέρ που ο ίδιος σκηνοθετεί στο πλαίσιο αυτό, είπε: «Κοινός παρονομαστής όλων των ντοκυμαντέρ που συμπεριλαμβάνονται στη σειρά είναι οι χώροι, που έχουν χαρακτηρίσει ταινίες καταξιωμένων Ελλήνων δημιουργών, στο σήμερα. Πρόκειται ουσιαστικά για την επιστροφή του σκηνοθέτη-δημιουργού στο χώρο γυρίσματος της ταινίας. Στόχος ήταν να προσεγγίσουμε σκηνοθέτες, στων οποίων τις ταινίες κάποιοι χώροι έχουν παίξει καταλυτικό ρόλο, όπως στην προκειμένη περίπτωση η Μυτιλήνη στην ταινία “Θεόφιλος” του Λάκη Παπαστάθη, ή η Ήπειρος στο ομώνυμο έργο του Αγγελόπουλου ή η Μακρόνησος στο έργο του Βούλγαρη.»
Να σημειωθεί ότι η παραγωγός εταιρεία της σειράς είναι η «Περίπλους», των Θάνου Λαμπρόπουλου και Στέλιου Χαλαμπόπουλου.
Τα της σειράς
Στη σειρά αυτή θα γίνει μια παρουσίαση κάποιων Ελλήνων σκηνοθετών που η σχέση τους με το χώρο παραμένει κυρίαρχη στο έργο τους. Που ο χώρος δεν υπάρχει απλώς, αλλά που αναδημιουργείται και κυρίως αποκτά ταυτότητα.
Η σχέση δημιουργού - χώρου ήταν καθοριστική και για την επιλογή των σκηνοθετών. Επικουρικά, ελήφθησαν υπ’ όψιν το συνολικό έργο κάθε δημιουργού, το κριτήριο μιας πολύμορφης γεωγραφικής κατανομής, η κατά το δυνατόν εκπροσώπηση των «ειδών» και η χρονική έκταση στην προσπάθεια αποτύπωσης ενός ιστορικού συνεχούς της μεταπολεμικής Ελλάδας. Τα γυρίσματα της σειράς έγιναν στους χώρους όπου πραγματοποιήθηκαν οι ταινίες, με την παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη τους, ο οποίος σε κάθε περίπτωση προσπάθησε να ανιχνεύσει τη σχέση του με το συγκεκριμένο χώρο. Σε πολλές περιπτώσεις συμβάλλουν με τη μαρτυρία τους και άλλοι συνεργάτες που είχαν συμμετοχή στη δημιουργική ανάπλαση του χώρου. Επίσης θα γίνει χρήση αποσπασμάτων των συγκεκριμένων ταινιών, με στόχο να γίνουν φανερές οι αφετηρίες και οι διαδρομές μιας αμφίδρομης, αλλά και εξαιρετικά γόνιμης σχέσης. Στην αφήγηση της σειράς θα συνεργαστούν σε κάθε επεισόδιο ηθοποιοί της παρουσιαζόμενης ταινίας.
«Θεόφιλος»
Καλό θα ήταν να θυμηθούμε την υπόθεση της ταινίας «Θεόφιλος», που γυρίστηκε στη Μυτιλήνη.
«Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, παρ’ ότι γεννήθηκε αρκετές δεκαετίες μετά την επανάσταση του 1821, μια μέρα εγκατέλειψε το ευρωπαϊκό στυλ ντυσίματος και υιοθέτησε την παραδοσιακή φορεσιά, τη φουστανέλα. Ταυτίστηκε με τον ελληνικό μύθο ενός κόσμου ηρώων, από το Μεγάλο Αλέξανδρο ως τους κλέφτες και αρματολούς του 19ου αιώνα. Τρεφόταν από τις καθημερινές μορφές του λαϊκού πολιτισμού και από το φως της Ελλάδας. Φορούσε τα ρούχα των ανθρώπων που ζωγράφιζε. Ζούσε μέσα απ’ τους Μύθους και την Ιστορία των συμβόλων αυτού του τόπου. Αυτός ο φωτισμένος άνθρωπος οδηγήθηκε στην πιο απόκρυφη ουσία του Ελληνικού Μύθου, στην Τέχνη του! Ζωγράφιζε με ένα μοναδικά προσωπικό τρόπο, πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής. Τα βουνά, οι θάλασσες, οι τρελοί αυτού του τόπου, ζωγραφίζουν το ταπεινό μεγαλείο της Ελλάδας και φεγγοβολούν το Μύθο της στα πέρατα της γης», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην υπόθεση του έργου.
Να σημειώσουμε, τέλος, ότι η σειρά των ντοκυμαντέρ, θα προβληθεί στην ψηφιακή ΕΡΤ την επόμενη σαιζόν.