Ο ρατσισμός δεν είναι έμφυτος. Είναι κι αυτός δημιούργημα της ταξικής κοινωνίας.

Μήπως, εν τέλει, μπορούμε εμείς οι ενήλικες να μάθουμε κάποια σημαντικά πράγματα από τα παιδιά;
Τα κοριτσάκια της φωτογραφίας (μια φωτογραφία μπορεί, καμμιά φορά, να περάσει στον αναγνώστη περισσότερα μηνύματα από δέκα σελίδες κειμένου) είναι, από αριστερά, η Ναυσικά από πατέρα Έλληνα και μητέρα Αφρικάνα, η Σάρα από γονείς Αλβανούς και η Μαρία-Ειρήνη από γονείς Έλληνες. Σχεδόν κάθε βράδυ βολτάρουν στην πλατεία αγκαζέ ή πιασμένες χέρι-χέρι, χαμογελαστές και ξένοιαστες, καμάρι της μικρής κοινωνίας του χωριού τους.
Είναι προφανές ότι τα κοριτσάκια της φωτογραφίας είναι φίλες. Πώς γίνεται αυτό; Δεν παρεμβαίνει αρνητικά στη φιλία τους η «διαφορετικότητά» τους; Προφανώς όχι. Έχουν πολλά περισσότερα «κοινά», ώστε η όποια «διαφορετικότητα» μεταξύ τους, που θα μπορούσε να μειώσει τα φιλικά τους αισθήματα, εκμηδενίζεται. Είναι περίπου της ίδιας ηλικίας, πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο και, το κυριότερο, για να μεταχειριστούμε τη λαϊκή έκφραση που κυριολεκτεί, «δεν έχουν τίποτε να μοιράσουν».
Σ’ αυτό το τελευταίο σημείο διαφέρουν οι ενήλικοι, ντόπιοι και οικονομικοί μετανάστες, από τα παιδιά. Οι ενήλικοι έχουν ή νομίζουν ότι έχουν πολλά να μοιράσουν. Των περισσοτέρων το εισόδημα εξαρτάται από την αγορά εργασίας. Η οικονομική μετανάστευση έχει γείρει τη ζυγαριά προς τα συμφέροντα των εργοδοτών-εκμεταλλευτών. Αυτοί είναι αδίστακτοι. Η απληστία τους για μεγιστοποίηση των κερδών τούς κάνει να εφαρμόζουν το «διαίρει και βασίλευε».
Είναι προφανές ότι εδώ θα παίξει ζωτικό ρόλο το συνδικαλιστικό κίνημα. Με την υποστήριξη όλης της εργατικής και αγροτικής τάξης, δεν πρέπει να επιτρέπει χαμηλότερα μεροκάματα ή μισθούς για τους οικονομικούς μετανάστες. Κάτι τέτοιο θα αυξήσει την ανεργία των ντόπιων. Και είναι μ’ αυτό τον τρόπο που αποκτά υλική βάση ο ρατσισμός.
Για τους ενήλικες υπάρχουν και διαφορές, μερικές ουσιώδεις, άλλες, οι περισσότερες, επουσιώδεις. Αλλά τέτοιες διαφορές αφθονούν και μέσα στην ίδια τη μονοπολιτισμική κοινωνία. Όταν μια μέρα με 38οC βλέπω στο δρόμο ορθόδοξο παπά, μου έρχεται να λιποθυμήσω. Το θλιβερό είναι ότι καμμιά φορά οι επουσιώδεις διαφορές σού θυμίζουν παλιές αμαρτίες. Οι Άγγλοι έχουν μια συνήθεια, που, δεν ξέρω για ποιο λόγο, μου δίνει στα νεύρα σε απίστευτο βαθμό. Με ζέστη οι γυναίκες ξεκάλτσωτες με πέδιλα, οι άντρες άσπρα καλτσάκια με πέδιλα! Και το παράλογο: Αυτή η επουσιώδης παρατήρηση είναι αρκετή για να μου θυμίσει όλα τα αίσχη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας!
Βέβαια υπάρχουν και οι ουσιώδεις διαφορές μεταξύ πολιτισμών. Οι κυριότερες είναι έθιμα, συνήθειες, παραδόσεις, που με τα κριτήρια ενός άλλου πολιτισμού μπορούν να θεωρηθούν αντικοινωνικές. Σε προηγούμενα άρθρα μου αναφέρθηκα στην κλειτοριδεκτομή κάποιων Αφρικανών μουσουλμάνων και την επίδειξη του ματωμένου σεντονιού, μετά την πρώτη νύχτα του γάμου, στα ελληνικά μπαλκόνια. Για τον ίδιο λόγο που απορρίπτω την μπούρκα, απορρίπτω και το μαύρο ράσο του παπά Αύγουστο μήνα! Για όλα αυτά, ας επικρατήσει η λογική!

Διονύσης Συκιώτης
Χημικός περιβαλλοντολόγος