Διαβάζοντας τ’ αφιερώματα για τα 40 χρόνια απ’ το θάνατο του Στράτη Μυριβήλη σε διάφορα περιοδικά κι εφημερίδες, σκέφτηκα να γράψω κι εγώ κάτι για τον αγαπημένο μου και ξεχωριστό μεγάλο συγγραφέα, για μια πτυχή της νεανικής του ζωής, που σίγουρα είναι άγνωστη στους περισσότερους από μας. Αυτά μου τα διηγούνταν ο πατέρας μου που τον είχε δάσκαλό του στη 10ετία του 1910.

Κείνη την εποχή ο Μανταμάδος, που ήταν Δημαρχία μέχρι το 1917 και συμπεριλάμβανε τα χωριά Κάπη, Κλειού και Συκαμιά με πάνω από 5.000 κατοίκους όλα μαζί (3.500 είχε μόνο ο Μανταμάδος), λειτουργούσε εκτός απ’ το Δημοτικό Σχολείο και Σχολαρχείο, όπου φοιτούσαν μαθητές και από άλλα χωριά, όπως γίνεται σήμερα με το Γυμνάσιο - Λύκειο. Τότε όμως δεν υπήρχαν τα μεταφορικά μέσα συγκοινωνίας και για να φοιτήσει κανείς εκεί, έπρεπε να μένει μόνιμα, όπως μέναμε κι εμείς όταν φοιτούσαμε στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης στη 10ετία του ’50, πηγαίνοντας στο χωριό μόνο Χριστούγεννα, Πάσχα και το καλοκαίρι.
Ανάμεσα στους σπουδαστές του Σχολαρχείου ήταν κι ο Μυριβήλης (Στράτης Σταματόπουλος) που ίσως τότε (1911) τον είχε δάσκαλο ο πατέρας μου με το «αλληλοδιδακτικό» σύστημα ή αργότερα αφού είχε τελειώσει το Σχολαρχείο. (Εάν τότε ο πατέρας μου ήταν 11 χρονών, ο Μυριβήλης ήταν 21, γεννηθείς το 1890.)
Ο Μυριβήλης σαν δημοτικιστής, πνεύμα ανήσυχο, αντιδραστικό (λόγω του νεαρού της ηλικίας του) και ρηξικέλευθο, «εισήγαγε καινά δαιμόνια» όχι μόνο στη διδαχτική αλλά και στη θρησκεία, μετατρέποντας την Κυριακή Προσευχή (το «Πάτερ ημών» δηλαδή) στη δημοτική, που μέχρι τώρα το παπαγαλίζουμε οι πιο πολλοί, χωρίς να καταλαβαίνουμε τα περισσότερα λόγια του!
Ένα άλλο απ’ τα περιστατικά της διδασκαλίας του ήταν η θεωρία περί ψυχής: Άναβε ένα κερί στην τάξη του και μετά φύσαγε τη φλόγα κι έσβηνε. «Βλέπετε;», έλεγε στους μαθητές του. «Όπως έσβησε η φλόγα του κεριού, έτσι σβήνει η ζωή - το πνεύμα και λειώνει το σώμα του ανθρώπου σαν το κερί, χωρίς ν’ απομένει τίποτα!» Εννοώντας τη μη ύπαρξη μεταθανατίου ζωής.
Αυτά και πολλά άλλα περιστατικά της διδασκαλίας του «χτύπησαν» άσχημα στα συντηρητικά μυαλά, των προεστών της εποχής εκείνης, που γύρευαν αφορμή να τον «απαλλάξουν» απ’ τα διδασκαλικά του καθήκοντα. Και δεν άργησαν να τη βρουν!: Ένα βράδυ της Μεγάλης Βδομάδας, όταν ο ήρωάς μου έλειπε από το σπίτι του, έκαναν έφοδο και βρήκαν μέσα στο «φανάρι» (το ψυγείο της εποχής εκείνης) φαγητό με κρέας, πράγμα απαράδεχτο για ένα δάσκαλο, σύμφωνα με τα έθιμα, που πρέπει να δίνει το καλό παράδειγμα και στους άλλους, ιδιαίτερα στους μαθητές του! Πάνω σ’ αυτό στοιχειοθετήθηκε η κατηγόρια και ο δάσκαλος Στράτης Σταματόπουλος έφυγε απ’ το χωριό μου τον Μανταμάδο.
Γιώργος Ελ. Παρασκευαΐδης
Άνω Περαία Θεσσαλονίκης


Υ.Γ. Ένα κειμήλιο-ενθύμιο εκείνης της εποχής βρίσκεται στα χέρια μου, που είναι ένα περίτεχνο τετράδιο καλλιγραφίας, καμωμένο απ’ τον ίδιο τον πατέρα μου με εξώφυλλο που παρουσιάζει μια προσωπογραφία ενός μαθητού (προφανώς τη δική του) με ναυτική στολή μέχρι τη μέση, πλαισιωμένη με ανθοστόλιστο διάκοσμο και με τα εξής γράμματα σε στήλες: ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΙΑ Ελευθερίου Παρασκευαΐδου. Μανταμάδος τη 9 Ιουνίου 1911. Στο επάνω αριστερό μέρος του εξωφύλλου γράφει: Τάξις Δ΄, και στο δεξιό: Βαθ. γενικός 8,5 (με αδύνατα γράμματα από μολύβι και με μονογραφή δυο κεφαλαία καλλιγραφικά Σ, που είναι η υπογραφή του Μυριβήλη. Στις εσωτερικές σελίδες, που είναι βαθμολογημένες κάθε μία χωριστά με βαθμούς από 7 έως 9,5, παρουσιάζονται σειρές και κείμενα από καλλιγραφικά γράμματα με πένα και στις τελευταίες σελίδες, πάλι κι αυτές βαθμολογημένες μία-μία χωριστά, παρουσιάζονται με μολύβι διάφορα σχήματα και προσωπογραφίες με ένα και μοναδικό 10, παρ’ όλο που άξιζε περισσότερο απ’ το γενικό βαθμό 8,5, γιατί ο πατέρας μου ήταν ένα κρυφό ταλέντο στη μουσική, καλλιγραφίας και ζωγραφική, αλλά και στη λογοτεχνία (Γ΄ βραβείο ΕΣΤΙΑΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 2008 για το ημερολόγιό του απ’ τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή, με τίτλο «Αδελφή Στρατιώτου»). Άρα, λοιπόν, ο Μυριβήλης ήταν και αυστηρός βαθμολογητής.