Είναι απαραίτητο να μιλάμε μεταξύ μας. Στο ψάρεμα, εκτός από τη διασκεδαστική πλευρά της αφήγησης, η συζήτηση εμπεριέχει μνήμες πολύτιμες που δε θα μπορούσαμε να τις αντλήσουμε από αλλού. Εάν είμαστε προσεκτικοί και έχουμε καλό μνημονικό, κι αν έχουμε ασχοληθεί με το ψάρεμα για πάνω από δυο δεκαετίες, τότε μερικές φορές καθόμαστε και αναπολούμε τα περασμένα. Βάζοντας σε τάξη τα όσα έχουμε ζήσει και όσα έχουμε ακούσει, να μερικά πράγματα που πέρα από κάθε αμφιβολία έχουν συμβεί τα τελευταία 20 χρόνια στον τομέα του παράκτιου ερασιτεχνικού ψαρέματος.

Γόνος
Τη δεκαετία τού ‘80 σε πολλές ακροθαλασσιές όταν έπεφτε το βραδάκι έβλεπε κανείς τεράστια κοπάδια γόνο να «βράζουν». Αθερίνα ένα στρώμα στα ρηχά, ένα μαύρο χαλί που έτσι και βύθιζες την απόχη σου μέσα του, θα έβγαζες δυο κιλά ψαράκια, πρώτο μεζέ για το τηγάνι σου. Μέσα στον γόνο ξαφνικά μπορούσε κανείς να δει αρπαχτικά ψάρια να επιτίθενται, καλαμάρια σε κοπάδια να ορμούν και να σκορπίζουν τα ψαράκια εδώ και εκεί χορταίνοντας τα ίδια. Καταλάβαινε κανείς τον πλούτο της θάλασσας. Κατά κοινή ομολογία, αυτός ο κοπαδιάρικος σε πολύ μεγάλες ομάδες γόνος είναι πια πολύ σπάνιο θέαμα.

Αρπαχτικά ψάρια
Στην εποχή τους τα αρπαχτικά εμφανίζονταν και τότε άρχιζε το πανηγύρι για τους παράκτιους ερασιτέχνες: Κολιαρούδια, τον Αύγουστο, ζαργάνες όλο το καλοκαίρι, κυνηγοί προς τις αρχές του φθινοπώρου, παλαμίδες το ίδιο, γοφάρια το χειμώνα. Κάθε μήνας είχε το ψάρεμα του αρπαχτικού του, με φρέσκο και μερικές φορές ζωντανό δόλωμα. Και πάλι κατά κοινή ομολογία και εμπειρία, τα κοπαδιάρικα αρπαχτικά σπανίζουν σήμερα. Το ψάρεμά τους δεν αποδίδει τίποτα, και σε μερικές περιπτώσεις όπως π.χ. των γοφαριών στη Λέσβο, έχουν ήδη περάσει δυο χρονιές δίχως να φανεί ένα ψάρι.

Μέγεθος ψαριών
Τα ψάρια που πιάναμε ήταν μεγαλύτερα. Αυτό θα σου πει ο καθένας. Πράγματι, ακόμα και είδη που δε μεγαλώνουν ιδιαίτερα, όπως ο κακαρέλος και ο σπάρος, έφταναν το μισό κιλό, όχι σπάνια, στο καλάθι μας. Η ποσότητά τους, και αυτή μεγάλη. Όσο για τα παραδοσιακά «πρώτα» θηράματα, από εκεί έχουμε αναφορές και μνήμες που δεν «ταιριάζουν» στο «σήμερα». Τσιπούρες σε σχετική αφθονία και ψάρια που έφταναν τα τρία και τέσσερα κιλά. Σαργοί και μελανούρια του κιλού σε καθημερινή διάταξη. Όσο για τα φαγκριά και τις συναγρίδες, ήταν κοινό αλίευμα σε βραχώδεις ακρογιαλιές με πεταχτάρια και ζωντανό, και όχι είδος πολυτελείας που το πληρώνει κανείς μέχρι και 25 ευρώ το κιλό.



Τρόποι αλιείας
Σίγουρα πιο «πρωτόγονοι», αλλά πράγματι δεν υπήρχε λόγος να χρησιμοποιήσει κανείς άλλες μεθόδους. Με ψωμί και πολυάγκιστρο αφρωτά, μπάφες και κεφάλια. Με ένα πολυάγκιστρο και ζύμη (αλεύρι, λειωμένο χαψί, νερό), τσιπούρες, σαργούς, χταπόδια. Με μια μικρή σαλαγγιά και ζυμούλα (νερό, αλεύρι, φέτα), καλαμόγοπες, χαρακίες, μελανούρια. Με σαφρίδι δεμένο από τα μάτια και 50άρα μάνα, καλαμάρια και θράψαλα που κολλούσαν λαίμαργα πάνω στο ψάρι και τα γυαλώναμε πιάνοντάς τα μετά με απόχη ή βίτσα. Με ζωντανή ζαργάνα που πιάναμε αφρωτά, ψαρεύαμε κυνηγούς και μαγιάτικα. Με καβουράκια που τα μαζεύαμε από βραδύς απίκο, σκάρους και πετρόψαρα! Φούσκες και οστρακοειδή εύκολα να τα βρει κανείς. Και όλα αυτά από τη στεριά. Και όλα αυτά σε αφθονία.
Τι συνέβη; Οι μέθοδοί μας είναι πιο εξελιγμένες πλέον. Μάθαμε το casting σε όλες τις εκδοχές του. Μάθαμε το αφρωτό και πλέον αγοράζουμε εργαλεία με το όνομά τους: gamakatsu τα αγκίστρια, αόρατες fluorocarbon πετονιές, και δολώματα: ζωντανά σκουλήκια που κοστίζουν περιουσίες. Και το αποτέλεσμα πενιχρό. Τα ψάρια λίγα. Μόνο οι πιο φανατικοί που ξοδεύουν χρήμα και χρόνο πολύ θα έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Μα και αυτοί μάς λένε πως οι ψαριές είναι φτωχές σε σχέση με τα παλιά. Η θάλασσα έχει πρόβλημα και το πρόβλημά της είμαστε εμείς:

1) Υπεραλίευση. Τα κράτη επιδοτούν λάθος μεθόδους αλίευσης, οι επαγγελματίες δεν υπακούουν στους νόμους, οι Αρχές αδυνατούν να τους επιβάλλουν.
2) Μόλυνση. Διάφορα χημικά καταλήγουν καθημερινά στη θάλασσα. Από τη χλωρίνη που θα χρησιμοποιήσουμε στο νοικοκυριό μας μέχρι τα βαρέα λύματα των βιομηχανιών και της μαζικής γεωργίας.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Λίγα πράγματα, μα ουσιαστικά. Δε θέλουμε να πάρουμε μέρος στο πανηγύρι που λέγεται καταστροφή του πλανήτη. Πρώτον, σεβόμαστε τους ψαρότοπους, δεν αφήνουμε σκουπίδια. Μια πλαστική σακούλα που «ξεχάσαμε», μπορεί να πνίξει ένα δελφίνι, να σκοτώσει μια χελώνα ή να ρημάξει μια φωλιά ψαριών. Και δε μιλάμε για μία, αλλά για εκατομμύρια πλαστικές σακούλες. Γιατί να είναι και η δική μας εκεί; Μαζεύουμε λοιπόν και παίρνουμε τα σκουπίδια μας μετά το ψάρεμα και τα κουβαλάμε πίσω μαζί μας στο σπίτι για να τα ρίξουμε στον κάδο της γειτονιάς. ΚΑΙ τις γόπες των τσιγάρων! Σε πρόσφατο άρθρο του «National Geographic» αναφέρει πως δισεκατομμύρια γόπες τσιγάρων καταλήγουν στη θάλασσα κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να θανατώνονται τόνοι μεγάλων ψαριών που τις... μπερδεύουν για τροφή, τις καταπίνουν και πνίγονται! Σεβόμαστε τα θηράματα. Τα μικρά μεγέθη όλα πίσω στην θάλασσα. Δεν είμαστε αχάριστοι και άπληστοι. Έχω δει μερικούς να ψαρεύουν τσιπούρες που μόλις έσπασαν από ιχθυοτροφείο, και να μη σταματούν ούτε μετά από τα 80 κομμάτια! Γιατί να μην τις αφήσουμε να «αγριέψουν» και να γεννήσουν; Τι καταλάβαμε που πιάσαμε τσιπούρες ταϊσμένες με τα χημικά της ιχθυοκαλλιέργειας; Οι λεγόμενες «σφαγές» είναι για τους ανόητους που δε σέβονται τίποτα. Και τέλος, προσέχουμε όσο μπορούμε να αγοράζουμε «πράσινα» προϊόντα. Δε θα αλλάξει τίποτα, αλλά θα έχουμε την περηφάνεια μας και τα χέρια μας πιο καθαρά.