Χρήστος Ι. Τραγέλλης
«Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»
Έκδοση Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου, Αθήνα 2009

«Οι μνήμες δεν πρέπει να χάνονται και δεν χάνονται, όταν φροντίζουμε να τις διατηρούμε», γράφει στον πρόλογο του λευκώματος των φωτογραφιών της Καλλονής, ο δημιουργός του, Χρήστος Τραγέλλης. Είναι αναμφισβήτητα μια αλήθεια, που επιβάλλει συγχρόνως στον κάθε υπεύθυνο άνθρωπο, την υποχρέωση της ανταπόκρισης, και μάλιστα, όταν πρόκειται για μνήμες που έχουν να κάνουν με την παράδοση και τη ζωή κοινωνίας ολόκληρης. Την ανταπόκριση σ’ αυτή την υποχρέωση, πρέπει να πούμε ότι ο ίδιος την έχει κάνει εδώ και πολλά χρόνια, σταθερή επιδίωξή του και έχει αποδώσει πλούσιους καρπούς με πιο πρόσφατο την εκπόνηση αυτού του λευκώματος. Το λεύκωμα αυτό, καθώς είχε προαναγγελθεί, το περιμέναμε με αρκετό ενδιαφέρον και να που οι προσδοκίες μας δε διαψεύστηκαν. Πρόκειται για ένα έργο που έχει γίνει με πολύ κόπο και φροντίδα, μεράκι, καλαισθησία και γνώση. Είναι κάτι που έλειπε από την Καλλονή και ήρθε να προστεθεί στα δύο άλλα, του Δήμου και της Ευποιίας, που έχουν επιμεληθεί ο Γιάννης και η Ραλλού Κωνσταντέλλη, επίσης με πολλή επιτυχία. Την πολυτελή αυτή έκδοση μπορείς να την κρατάς και να την ξεφυλλίζεις ώρες ολόκληρες με ενδιαφέρον αμείωτο, με σκέψεις και συναισθήματα ανάμικτα. Θυμάσαι πρόσωπα, πράγματα και γεγονότα, γνωρίζεις στοιχεία από τη ζωή και την τοπογραφία της παλιάς Καλλονής, επιδίδεσαι σ’ ένα είδος πνευματικής άσκησης, καθώς προσπαθείς να αναγνωρίσεις σε παλιές φωτογραφίες, πρόσωπα που τα έχει αλλάξει ο χρόνος, νοσταλγείς παλιές όμορφες εποχές. Τέλος, μελαγχολείς ίσως και σε ζώνουν οι υπαρξιακές ανησυχίες, όταν αναλογίζεσαι ότι πρόσωπα που άφησαν έργο και έγραψαν ιστορία, που ζωντάνευαν και γέμιζαν με την πληθωρική τους παρουσία την κοινωνία της Καλλονής, πρόσωπα που άφησαν ευτράπελες ιστορίες, βρίσκονται τώρα «οστά γεγυμνωμένα» εκεί πέρα στον τόπο της απραξίας και της σιωπής. Προσωπικά θυμήθηκα πολλά από την Καλλονή της δεκαετίας του ’50, όπως τη γνωρίσαμε, όταν κατεβήκαμε απ’ τα χωριά μας νιόβγαλτα σχολιαρόπαιδα. Την Καλλονή της αγροτιάς και των αμαξάδων, που μας ξυπνούσαν τα ανοιξιάτικα πρωινά, όταν ξεκινούσαν για τη δουλειά και διέκοπταν τα παιχνίδια μας στους στενούς χωματόδρομους, όταν επέστρεφαν τ’ απόβραδα. Την Καλλονή των νεανικών μας ερώτων και των ονείρων. Την Καλλονή των κανταδόρων, των γλεντοκόπων και των καλοφαγάδων. Την Καλλονή του Αχυρώνα με τα γραφικά γεφύρια και τα μουράγια. Την Καλλονή της μικρής κλίμακας, όπως εύστοχα τη χαρακτηρίζει στον υπέροχο πρόλογό του, ο διευθυντής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Παναγ. Μιχαηλάρης. Μου δίνεται εδώ η ευκαιρία να πω ότι ο Παναγιώτης υπήρξε παλιός μαθητής μου, απ’ τους καλύτερους που έχω γνωρίσει στην επαγγελματική μου πορεία. Χαίρομαι γι’ αυτόν, γιατί όχι μόνο γνωρίζει μια λαμπρή επιστημονική και επαγγελματική σταδιοδρομία, αλλά και γιατί έχει την ευγένεια και την προθυμία να ενθαρρύνει και να επιβραβεύει, με το δικό του τρόπο, φιλότιμες και επιτυχείς προσπάθειες όπως αυτή εδώ. Μεγάλη, λοιπόν, σκέφτεσαι, η δύναμη της φωτογραφίας, της εικόνας. Η μια, όπως είπαν, αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Μα πιο μεγάλη η δύναμη της αγάπης. Της δημιουργικής αγάπης, που δε μένει κλεισμένη στα στήθια, ούτε αναλώνεται σε λόγια. Αλλά γίνεται δύναμη κινητήρια, πράξη, αγώνας, μόχθος. Αυτές εδώ οι φωτογραφίες χωρίς μια τέτοια αγάπη, θα έμεναν σκόρπιες, καταχωνιασμένες σε κάποια συρτάρια ή το πολύ τακτοποιημένες σε κάποια άλμπουμ, ενθύμια οικογενειακά και μόνο. Η αγάπη ενός άξιου ανθρώπου για τη γενέτειρά του, τις συγκέντρωσε, τις ταξινόμησε, τις σχολίασε, τις έβγαλε στο φως της δημοσιότητας, τους έδωσε διάσταση ιστορική. Ο αγαπητός φίλος Χρήστος Τραγέλλης αγωνίζεται με πάθος να περισώσει και να προβάλλει καθετί που σχετίζεται με την παράδοση και τη ζωή της Καλλονής και μέχρι τώρα τα καταφέρνει πολύ καλά. Τα τέσσερα βιβλία του, η επιμέλεια της έκδοσης πέντε βιβλίων άλλων συγγραφέων, η επί είκοσι και περισσότερα χρόνια φροντίδα της έκδοσης του περιοδικού «Τα Καλλονιάτικα», ενός εντύπου που βρίσκεται πάντα ανάμεσα στα καλύτερα της κατηγορίας του, και τέλος η εκπόνηση αυτού του λευκώματος, είναι μεγάλο έργο που συγκινεί και παραδειγματίζει. Τον συγχαίρουμε και του ευχόμαστε υγεία και ανάλογη συνέχιση.

Χρήστος Αν. Σταυράκογλου