Σκοπός ύπαρξης του Διεθνούς Δικαίου είναι η ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Μέσα από τη σύναψη διεθνών συνθηκών και τη διαμόρφωση εθιμικών κανόνων, το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει όχι μόνο κανόνες τους οποίους θα πρέπει να ακολουθούν τα κράτη προκειμένου να εξασφαλιστεί η παγκόσμια ειρήνη και τάξη, αλλά και μηχανισμούς οι οποίοι ακόμα και στην περίπτωση διαφορών θα εξασφαλίσουν έναν ομαλό τρόπο επίλυσής τους (Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, Διαιτησία κ.λπ.).
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κρατών στη θάλασσα, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας - κλάδος του Διεθνούς Δικαίου - διαιρεί τις θαλάσσιες και υποθαλάσσιες περιοχές σε Θαλάσσιες Ζώνες, καθορίζοντας για την κάθε μια λεπτομέρειες για το τι δικαιώματα μπορούν να ασκηθούν, αλλά και υποχρεώσεις που βαραίνουν το κάθε κράτος.

Οι πολυσυζητημένες, ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες, αυτές ζώνες είναι:
α. Χωρικά Ύδατα ή Χωρική Θάλασσα ή Αιγιαλίτιδα Ζώνη. Η ζώνη αυτή μπορεί να εκτείνεται έως τα 12 ν.μ. από τις γραμμές-βάσεις, από τα σημεία δηλαδή που αποτελούν την αφετηρία της μέτρησης. Περιλαμβάνει το βυθό, το υπέδαφος, τη θαλάσσια μάζα και τον υπερκείμενο αέρα. Εδώ το κράτος ασκεί την απόλυτη και πλήρη κυριαρχία. Η Ελλάδα με τον Α.Ν. 230/36 του 1936 έχει καθορίσει το εύρος των χωρικών υδάτων στα 6 ν.μ., διατηρώντας το αναφαίρετο δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα οποιαδήποτε στιγμή έως και τα 12 ν.μ.. Το μόνο που κάμπτει την απόλυτη κυριαρχία είναι η υποχρέωση να αποδέχεται την αβλαβή διέλευση αλλοδαπών πλοίων μέσα από τα χωρικά της ύδατα, εφόσον βέβαια τηρούνται οι προϋποθέσεις που καθορίζει το Διεθνές Δίκαιο.
β. Συνορεύουσα Ζώνη. Η ζώνη αυτή εκτείνεται εκτός χωρικής θάλασσας και μπορεί να φτάσει έως και τα 24 ν.μ. από τις γραμμές-βάσεις. Στη ζώνη αυτή το παράκτιο κράτος ασκεί αστυνομική δικαιοδοσία για παραβάσεις τελωνειακών, υγειονομικών, δημοσιονομικών νόμων που διαπράχθηκαν στο έδαφος ή τη χωρική του θάλασσα, καθώς και για ζητήματα αρχαιοκαπηλίας. Η Ελλάδα δεν έχει εξαγγείλει έως σήμερα αυτήν τη ζώνη και ως εκ τούτου δεν υφίσταται.
γ. Υφαλοκρηπίδα. Η υφαλοκρηπίδα ξεκινάει έξω από τη χωρική θάλασσα και περιλαμβάνει το βυθό και το υπέδαφός του. Εκτείνεται από τις γραμμές-βάσεις τουλάχιστον 200 ν.μ., ενώ υπό προϋποθέσεις μπορεί πρακτικά να φτάσει έως και τα 350 ν.μ.. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ζώνες καθώς παρέχει κυριαρχικά δικαιώματα - όχι κυριαρχία - για την έρευνα και εκμετάλλευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κυριαρχικά αυτά δικαιώματα υφίστανται ευθύς εξ αρχής και αυτοδικαίως, δεν απαιτείται δηλαδή για την άσκησή τους ούτε εξαγγελία ούτε οριοθέτηση και κανένα άλλο κράτος δεν μπορεί να προχωρήσει σε έρευνες ή εκμετάλλευση χωρίς άδεια του παράκτιου κράτους. Στα υπερκείμενα ύδατα εξακολουθεί να ισχύει η αρχή της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας.
δ. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Η ζώνη αυτή ξεκινάει έξω από τη χωρική θάλασσα και περιλαμβάνει το βυθό, το υπέδαφος, τη θαλάσσια μάζα, την επιφάνεια της θάλασσας και τον αέρα πάνω από την επιφάνεια. Εκτείνεται έως τα 200 ν.μ. και στη ζώνη αυτή το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα για έρευνα και εκμετάλλευση. Πρακτικά, σε ό,τι αφορά τη θαλάσσια μάζα η εκμετάλλευση αφορά την αλιεία, στην επιφάνεια την εκμετάλλευση της δυναμικής ενέργειας των κυμάτων και στον αέρα την εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας. Για να ασκηθούν τα κυριαρχικά δικαιώματα, σε αντίθεση με την υφαλοκρηπίδα, θα πρέπει να υπάρξει εξαγγελία και οριοθέτηση. Στα υπερκείμενα ύδατα εξακολουθεί να ισχύει η αρχή της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας.
ε. Ανοιχτή Θάλασσα. Εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων ή πέραν της ΑΟΖ εφόσον έχει εξαγγελθεί και οριοθετηθεί. Στη θαλάσσια αυτή έκταση τα κράτη απολαμβάνουν τα δικαιώματα της ναυσιπλοΐας, των υπερπτήσεων, της αλιείας, της επιστημονικής έρευνας κ.ά..

* Ο Δημήτρης Παπαγιαννίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μυτιλήνη και είναι ανώτατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Το Μάρτιο του 2010 προήχθη στο βαθμό του αντιναυάρχου και αποστρατεύθηκε ως «ευδοκίμως τερματίσας τη σταδιοδρομία του».