Παππάδος και Ταξιάρχης. Νέα στοιχεία

01/07/2012 - 05:56
Στην Γέρα οι παλαιότερες αναφορές για τα χωριά χρονολογούνται από το κτηματολόγιο της εποχής του Διοκλητιανού (Ρωμαϊκοί Αυτοκρατορικοί Χρόνοι 300 - 400 μ.Χ.), χαραγμένο επάνω σε ένα κυανότεφρο μάρμαρο. Εδώ λοιπόν αναφέρονται το Χωρίον Σκόπελος, το Χωρίον Μέσον Αγρού και το Χωρίον Πατρικού.
Στην Γέρα οι παλαιότερες αναφορές για τα χωριά χρονολογούνται από το κτηματολόγιο της εποχής του Διοκλητιανού (Ρωμαϊκοί Αυτοκρατορικοί Χρόνοι 300 - 400 μ.Χ.), χαραγμένο επάνω σε ένα κυανότεφρο μάρμαρο. Εδώ λοιπόν αναφέρονται το Χωρίον Σκόπελος, το Χωρίον Μέσον Αγρού (Μεσαγρός) και το Χωρίον Πατρικού (μπαχτσές Πατρικούς και περιοχή Παππάδου).

Ήταν ανοικτές κώμες και αναφέρονται οι «γύροι ελαιών» (πεζούλες), τα αμπέλια, η σπόριμη γη. Τα άλλα χωριά, παρά τις αρχαιότητες που υπάρχουν εκεί, δε φαίνονται με το σημερινό όνομα. Κεραμική σε οικόπεδο στον Παλαιόκηπο, καθώς και η Παλαιοχριστιανική (κρύπτη και αρχιτεκτονικά μέλη της), στη θέση του Αγίου Ερμολάου. Από τον Παππάδο λοιπόν αναφέρεται μόνο το τοπωνύμιο «Πατρικού».
Το ιστορικό κέντρο του χωριού βρίσκεται γύρω από την εκκλησία του Ταξιάρχη και επάνω στο λόφο της Αγίας Παρασκευής υπάρχει το μικρό βυζαντινό καστράκι.
Η εκκλησία του Ταξιάρχη είναι μια μεγάλη, ωραία τρίκλιτη βασιλική, η οποία στη σημερινή της φάση κτίστηκε στα 1838, από το γνωστό Ανεμωτίσιο αρχιμάστορα Στρατήγη Καρέκο (επιγραφή στον κυκλικό φωταγωγό της πρόσοψης και άλλη πάλι στην πρόσοψη). Εσωτερικά, στο κεντρικό κλίτος δεξιά, φέρει μεγάλο εικονοστάσι με την «εικόνα» του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Πρόκειται για τοιχογραφία, η οποία διατηρήθηκε μαζί με τον τοίχο όταν κτίστηκε μεγαλύτερος ναός. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ «υπήρχε μικρότερος ναός, που κατέβαινες σκαλοπάτια για να μπεις μέσα και γύρω υπήρχαν κελιά που έμεναν μοναχοί».


Ο Ταξιάρχης (πάνω) του Καρέκου Κάλφα Στρατήγη (αριστερά) του 1838 (δεξιά)

Ήταν λοιπόν ένας μικρός ναός, μονόκλιτος, με την τοιχογραφία του Αρχαγγέλου στο νότιο τοίχο, δίπλα στο μικρό τέμπλο. Ένας από τους γνωστούς από το νησί ναούς του 17ου αι..
Αυτό γίνεται γνωστό από ένα κατάστιχο ελεημοσύνης του Παναγίου Τάφου (μοναχοί που γύριζαν στο νησί και εξασφάλιζαν ρίζες ελιών, λάδι και άλλα για τον Πανάγιο Τάφο), του 1653. Εκεί αναφέρεται ο Παππάδων Ταξιάρχης. Δηλαδή η μικρή εκκλησία του 17ου αι. με τους «Παππάδες».
Στη Γέρα αναφέρεται «επισκοπή» που εμπεριέχεται σε γράμμα του Πατριάρχη Αιτωρειανού (1255 - 1260, 1261 - 1265) του 1261. Βλέπουμε λοιπόν την «Επισκοπή Γέρρας» στο βυζαντινό 13ο αι..


... με μέλη (αριστερά) και κοσμήτες του παλιού ναού (δεξιά)

Ο αρχαιολόγος Ορλάνδος είδε δίπλα στο καμπαναριό του Ταξιάρχη μαρμάρινο επισκοπικό θρόνο, τον οποίο ο Μητροπολίτης Ιάκωβος τον μετέφερε στο Μουσείο. Μάλιστα, στο ιστορικό έργο του «Μυτιλάνα Σάκρα», ο Μητροπολίτης Ιάκωβος θεωρεί τη θέση της επισκοπής, σε κάποιο από τα χριστιανικά μνημεία του κάμπου, αποκλείοντας τον Παππάδο.
Όμως τα νέα στοιχεία που έχουμε από οθωμανικά κατάστιχα φόρων, από τον Ναχιγιέ Γέρας, μας φωτίζουν πολλά σκοτεινά στοιχεία.
Το πρώτο τού 1548 (Tapu Tahrir 264, από 23 Φεβρ. - 4 Μαρτ.) αναφέρει: Πισκοπή (Επισκοπή - Παππάδος) με 25 οικ. Χριστιανών και άλλο χωριό Πατρικό, με 27 οικ. Χρ..


... με τον επισκοπικό θρόνο (αριστερά) και την τοιχογραφία του Αρχάγγελου Μιχαήλ (δεξιά)

Στο επόμενο Κατάστιχο του 1672 - ’73 αναφέρεται η Επισκοπή ή Παπαζλίκ.
Μετά από αυτά, λοιπόν, πρέπει να υποθέσουμε ότι το 16ο αι. η Επισκοπή ήταν στο ναό του Ταξιάρχη μαζί με τον επισκοπικό θρόνο και συγχρόνως στη σημερινή Πατρικού υπήρχε ο οικισμός με το αρχαίο όνομα. Έτσι, στα 1672 το όνομα εξακολουθεί να είναι Επισκοπή ή Παπαζλίκ, που την ίδια εποχή (1653) δίνει σαν Ταξιάρχης Παππάδων την προσφορά του για τον Πανάγιο Τάφο. Αυτή λοιπόν η Βυζαντινή Χωροεπισκοπή Γέρας, με τον Αρχάγγελο, βρισκόταν στη σημερινή θέση της βασιλικής του χωριού.

Βιβλιογραφία

1. Μάκη Αξιώτη: «Στα Χνάρια τα Παλιά», Αθήνα 1987, σ. 30
2. Κατάστιχα Ελεών υπέρ του Παναγίου Τάφου: Με την ευγενή παραχώρηση του γιατρού Κ. Κώστα και της εφ. «Εμπρός» 15 Φεβρ.1996
3. Οθωμανικά Κατάστιχα Φορολογίας Ναχιγιέδων Λέσβου - 1548 και 1672-1673. Μουσείο Ελιάς Αγίας Παρασκευής.

(Έχουμε διακόψει από την περασμένη εβδομάδα την τακτική σειρά των παρουσιάσεων του Μάκη Αξιώτη «Περπατώντας τη Λέσβο», προκειμένου να υπάρξουν από μέρους του τρεις σημαντικές ανακοινώσεις. Η σημερινή είναι η δεύτερη.)

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey