Ένα οδόφραγμα και μια πάνοπλη ομάδα στρατοχωροφυλάκων σταμάτησαν πολίτες από τη Λέσβο και την Τουρκία, την περασμένη Κυριακή το πρωί, να επισκεφθούν - για τελευταία φορά - το σημαντικό αρχαιολογικό χώρο των Αλλιανών της Περγάμου. Μια αρχαία πόλη που θάβεται για πάντα κάτω από μια τεράστια υδατοδεξαμενή. Ανάμεσα στους διαμαρτυρόμενους Έλληνες και Τούρκους, ο νομάρχης Λέσβου, Παύλος Βογιατζής, ο δήμαρχος Τσάνκαγια Άγκυρας, Μπουλέντ Τανίκ, ο δήμαρχος Δικελί, Οσμάν Οζγκιουβέν, Τούρκοι ακτιβιστές και οικολόγοι, Έλληνες μέλη της κίνησης πολιτών «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο», άλλοι Έλληνες και Τούρκοι εκπρόσωποι φορέων της περιοχής.


Οι Αλλιανοί, όπως είναι γνωστό από παλιότερα δημοσιεύματα του «Ε» που έφερε στο φως το όλο θέμα, είναι μια σημαντική πόλη της αρχαιότητας και ταυτόχρονα μοναδικό θεραπευτικό κέντρο των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών Χρόνων. Σε λίγες μέρες, περί τα τέλη του ερχόμενου Νοεμβρίου, οι Αλλιανοί θα θαφτούν για πάντα κάτω από τόνους νερού. Μαζί τους και όλη η άλλη περιοχή που περιλαμβάνει επιφανειακά ευρήματα από την προϊστορική έως τη βυζαντινή αρχαιότητα και ποτέ δεν ανασκάφτηκαν, ακόμα και σημαντικά οθωμανικά μνημεία του 18ου και του 19ου αιώνα.
Ήδη μεταφέρθηκαν στο Μουσείο της Σμύρνης τα αξιολογότερα κινητά ευρήματα (αγάλματα κ.λπ.), ενώ όλος ο αρχαιολογικός χώρος καλύπτεται με άμμο και στη συνέχεια θα σφραγισθεί με αδιάβροχο στρώμα σουβά (κουρασάνι), ώστε η αρχαία πόλη να μελετηθεί από τους αρχαιολόγους… του μέλλοντος.


Πάνοπλοι στρατοχωροφύλακες κλείνουν το δρόμο προς τους Αλλιανούς (αριστερά). Διαπραγματεύσεις (δεξιά), αλλά πίσω από το οδόφραγμα (πάνω)

Με πολυβόλα!
Την Κυριακή το πρωί, οι ένοπλοι στρατοχωροφύλακες σταμάτησαν τους πολίτες, προφασιζόμενοι πως δε διέθεταν άδεια του υπουργού Πολιτισμού την οποία και θα έπρεπε να προμηθευτούν μετά από αίτησή τους στον τοπικό διοικητή-καϊμακάμη! Με παρατεταμένα πολυβόλα των ανδρών του αποσπάσματος, ο διοικητής τους απαίτησε από τους Έλληνες και Τούρκους να αποχωρήσουν άμεσα.
«Δεν μπορεί η τουρκική κυβέρνηση», δήλωσε ο νομάρχης Λέσβου, Παύλος Βογιατζής, «από τη μια να ζητά την επιστροφή αρχαιοτήτων όπως αυτών της ακρόπολης της Περγάμου απ’ τη γερμανική κυβέρνηση και από την άλλη να θάβει μεγάλης αξίας αρχαίες πόλεις, όπως οι Αλλιανοί. Και αυτό» - κατέληξε - «ενάντια στις εκκλήσεις επιστημονικών φορέων αλλά και λογικών ανθρώπων, όχι μόνο από την Τουρκία, αλλά και απ’ όλο τον κόσμο.»
Στη συνέχεια, τόσο ο κ. Βογιατζής όσο και η υπόλοιπη ελληνική αντιπροσωπεία, συναντήθηκαν με τους εκπροσώπους των οικολόγων της περιοχής, καθώς και με τον πρόεδρο του Αρχιτεκτονικού Επιμελητηρίου, στους οποίους επανέλαβαν την υποστήριξη των πολιτών της Λέσβου και γενικότερα του βορείου Αιγαίου στον αγώνα τους για τη σωτηρία του σημαντικού αυτού αρχαιολογικού χώρου, έστω και την τελευταία στιγμή.


Καταχωμένη κάτω από άμμο η αρχαία πόλη των Αλλιανών. Σύντομα, για πάντα κάτω από το νερό

Πέντε χρόνια πριν!
Όπως γράφτηκε στο «Ε» το 2005, οι Αλλιανοί αποτελούσαν ένα από τα σημαντικότερα θεραπευτικά κέντρα της αρχαιότητας. Ήρθαν δε στο φως το 1998, τυχαία, κατά τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο δρόμο προς ένα μικρό χωριό 18 χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Περγάμου προς τα νοτιοανατολικά. Οι ανασκαφικές εργασίες που ακολούθησαν από πανεπιστημιακά ιδρύματα της γειτονικής χώρας έφεραν στην επιφάνεια ένα θεραπευτικό κέντρο, που αναφέρεται στην αρχαία βιβλιογραφία και στο οποίο συνδυάζονταν οι πιο σύγχρονες μέθοδοι θεραπείας της αρχαιότητας. Θεραπεία με τη χρήση ιαματικών νερών που αναβλύζουν, αλλά και συμβατικές μέθοδοι όπως οι χειρουργικές. Κι όλα αυτά, στο κέντρο μιας πόλης που κανείς δεν ξέρει το μέγεθός της, αλλά και δεν μπορεί να υπολογίσει την ιστορική αξία της.
Ας σημειωθεί, πάντως, ότι η γειτνίαση του κέντρου αυτού της αρχαιότητας με την Πέργαμο, κέντρο κραταιού ελληνιστικού βασιλείου και μάλιστα σε στιγμές όπου στην πόλη αυτή έδρασε ο περίφημος γιατρός της αρχαιότητας Γαληνός, αποδεικνύει την ιστορική της σημασία. Το ίδιο αποδεικνύεται και από βιβλιογραφικές αναφορές. Μαζί με αυτά, δημόσια κτήρια με προφανή ιατρική χρήση, νυμφαία, ψηφιδωτά εκπληκτικής τέχνης, αλλά και σημαντικά κινητά αρχαιολογικά ευρήματα, αγάλματα Νυμφών και του Ασκληπιού, πλήρεις σειρές ιατρικών εργαλείων της αρχαιότητας και άλλα.
Την επιστροφή στο φως των αρχαίων Αλλιανών ζήλεψε η ανάγκη για υπερεκμετάλλευση του γειτονικού κάμπου. Η τουρκική κυβέρνηση, στο πλαίσιο προγράμματος για την κατασκευή φράγματος, αποφάσισε να θαφτεί όλος ο αρχαιολογικός χώρος μαζί με τα τμήματα της αρχαίας πόλης που δεν ανασκάφτηκαν, κάτω από τα νερά. Και τούτο παρά τις εκκλήσεις της τουρκικής επιστημονικής αρχαιολογικής κοινότητας, των δήμων της περιοχής αλλά και πολιτών.