Το Leader δεν είναι απλά ένα σημαντικό εργαλείο, το leader αυτό που κάνει είναι να εκπληρώνει όνειρα. Όνειρα για μία καλύτερη κοινωνία, μία καλύτερη κοινότητα για μία ωραιότερη περιοχή, καλύτερη για να ζεις αλλά και για να επιχειρείς. Μπορεί η ίδια η Λέσβος σε ένα βαθμό, μικρό αλλά ικανοποιητικό, να παίρνει την τύχη της στα χέρια της. Αυτή είναι η σημασία του Leader για τη Λέσβο

τόνισε ο Διευθυντής της ΕΤΑΛ Α.Ε. Αναστάσιος Περιμένης, στην πρώτη συνέντευξη του «Ε» για το 2022, όπου μιλά για πρόγραμμα leader και την επίδραση αυτού στην τοπική οικονομία κι ανάπτυξη.  

Αντικείμενο συζήτησης τα 30 χρόνια ζωής του προγράμματος leader, η προστιθέμενη αξία στην τοπική οικονομία και ανάπτυξη, η τοπική στρατηγική, η νέα προγραμματική περίοδος, οι πληρωμές που τρέχουν & η απορρόφηση των κονδυλίων.  

30 χρόνια leader: Ποιος ο απολογισμός του προγράμματος αυτού μέχρι τώρα;  

Το Leader στη Λέσβο ξεκίνησε το 1991 στο σχεδιασμό του και ουσιαστικά η Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου τη νομική της υπόσταση το 1992. Αυτά τα 30 χρόνια της εφαρμογής της κοινοτικής πρωτοβουλίας leader ουσιαστικά σημαίνουν διασύνδεση δράσεων στις τοπικές κοινωνίες με τις πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών στην αγροτική - νησιωτική πραγματικότητα και οικονομία. Το Leader οφείλεται στους ανθρώπους που το στελέχωσαν σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Ένα σημαντικό πράγμα επίσης είναι ότι αυτή η ύπαρξη μιας οντότητας, μιας ομάδας τοπικής δράσης στο νησί , που παρακολουθεί το πρόγραμμα leader, διαχειρίζεται το πρόγραμμα leader, σχεδιάζει το πρόγραμμα leader και τη στρατηγική του, αυτό δίνει μία εγγύτητα. Το Leader δεν είναι απλά ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, δεν είναι απλά μία δυνατότητα χρηματοδότησης είναι ήδη μία διαδικασία όπου ουσιαστικά αναγνωρίζεις τις ανάγκες μιας περιοχής, σχεδιάζεις δράσεις για αυτή την περιοχή, διασυνδέεις δημόσιες παρεμβάσεις και ιδιωτικές παρεμβάσεις με στόχο να βελτιώσεις την εικόνα, να βελτιώσεις την ταυτότητα της περιοχής αυτής, να απαντήσεις σε αυτές τις ανάγκες. Αυτό που μπορώ να πω για τη Λέσβο είναι ότι ξεκίνησε σαν μία μικρή παρέμβαση το leader1 με κυρίως έργα δημοσίου χαρακτήρα τότε και βλέπουμε σήμερα μία μεγιστοποίηση αυτών των παρεμβάσεων και των προτάσεων που έχουν υποβληθεί. Το πρόγραμμα της Λέσβου είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα σε δημόσια δαπάνη στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή με τις υπερδεσμεύσεις. Το χρηματοδοτούν δύο Ταμεία το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας & Θάλασσας. Επομένως μιλάμε «λαϊκά» για leader Γεωργίας και leader Αλιείας με δύο ενιαίες εκφάνσεις μιας στρατηγικής που έχει κρατήσει πολλά χρόνια με αυτό τον τρόπο βλέπουμε και προστιθέμενη αξία και αποτελέσματα.  

Προστιθέμενη Αξία: Ποια η προστιθέμενη αξία του προγράμματος Leader για την Λέσβο; 

Προστιθέμενη αξία του προγράμματος είναι κάτι εξαιρετικά σύνθετο για να το αναλύσουμε, αλλά και απλό αν θέλουμε να πούμε κάποια βασικά στοιχεία. Για εμένα προστιθέμενη αξία του προγράμματος είναι πρώτα απ’ όλα η ανάγνωση των αναγκών και η κατεύθυνση στην οικονομική ανάπτυξη, σε μία οικονομική ανάπτυξη η οποία θα είναι βιώσιμη, θα είναι αειφόρος. Δηλαδή ο επιχειρηματίας που θα επενδύσει, θα επενδύσει σε κάτι το οποίο θα είναι ποιοτικό, κάτι το οποίο θα προσφέρει στον ίδιον οικονομική ικανοποίηση, αλλά θα προσφέρει και στην περιοχή καινοτομία, διαφοροποίηση, ανταγωνιστικότητα, βιωσιμότητα. Όλο αυτό αν το πάρουμε από έναν, δύο, τρεις, πέντε, εκατό -όσοι είναι οι δικαιούχοι- ουσιαστικά κατευθύνουν την ανάπτυξη σε ένα επόμενο επίπεδο, σε ένα μεγαλύτερο σκαλί. Αυτό είναι προστιθέμενη αξία, δεν είναι μόνο οι πόροι οι οποίοι έρχονται. Οι πόροι οι οποίοι έρχονται και χρησιμοποιούνται, είτε από το δημόσιο σαν μοχλός για την ιδιωτική επιχειρηματικότητα είτε από την ιδιωτική επιχειρηματικότητα, είναι κάτι το οποίο μένει στον τόπο και προσθέτει στον τόπο αξία. Το γάλα, το λάδι τυποποιούνται, διαφοροποιούνται με νέα προϊόντα τυροκομικά, με αυτό τον τρόπο βλέπουμε καλύτερη αξία του τοπικού προϊόντος στον τουρισμό, στις υπηρεσίες σε βασικές υπηρεσίες για την δραστηριότητα για την κοινωνία μας & για τις τοπικές κοινότητες.  

Στρατηγική: Ποια είναι η τοπική στρατηγική και πώς αξιολογείται;  

Η τοπική στρατηγική σε πολύ γενικές γραμμές είναι ότι θα πρέπει η Λέσβος να αναγνωρίσει ποια είναι τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Αναγνωρίζοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα θα πρέπει να βρούμε έξυπνες λύσεις οι οποίες κάνουν πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες (..) Η Λέσβος είναι ένα νησί στα σύνορα της Ευρώπης. Δεν είναι πάρα πολύ εύκολο το προϊόν που παράγεται εδώ να είναι ανταγωνιστικό και να μπορέσει να φτάσει στις αγορές που πρέπει να φτάσει. Πρέπει να έχει μία μοναδικότητα, μία ιδιαιτερότητα και πρέπει να είναι ανταγωνιστικό. Όταν εκσυγχρονίζεται μία μεταποιητική μονάδα γίνεται πιο ανταγωνιστική, όταν μία μεταποιητική μονάδα αποφασίζει να βγάλει ένα νέο προϊόν το οποίο το ’χει ανάγκη η αγορά γίνεται πιο ανταγωνιστική και πιο βιώσιμη. Έτσι θεωρούμε ότι διαφοροποιώντας με μικρούς αλλά με έξυπνους τρόπους τη διαδικασία παραγωγής μπορεί να φτάσει η οικονομία να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί πολύ περισσότερο.  

Νέα προγράμματα: Πότε περιμένετε νέα προγράμματα;  

Η όλη υπόθεση της πανδημίας και οι ανατροπές που έχει φέρει τα τελευταία δύο χρόνια στη ζωή μας, προφανώς επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και την οικονομία και τη δραστηριότητα. Παρόλα αυτά όμως βλέπουμε αυτή τη χρονική περίοδο μία «επικάλυψη». Μία προγραμματική περίοδος θα έρθει με την ολοκλήρωση της άλλης. Θεωρώ ότι το 2022 θα είναι μία χρονιά στην οποία θα σχεδιάζεται η επόμενη προγραμματική περίοδος. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι θα έχουμε προσκλήσεις μέσα στο 2022 αλλά νομίζω ότι η έμφαση που θα πρέπει να δοθεί είναι να πάρουμε και εμείς το σφυγμό της κοινωνίας, της τοπικής επιχειρηματικότητας και οικονομίας. Βάσει της υλοποίησης αυτή τη στιγμή να αναγνωρίσουμε τι γίνεται και βάση αυτής της αναγνώρισης, να σχεδιάσουμε μέσα στο 2022 για τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2029. 

Απορρόφηση: Πώς αξιολογείτε την απορρόφηση των χρημάτων των προγραμμάτων; 

Η απορρόφηση είναι συνάρτηση και της γραφειοκρατίας δυστυχώς. Τα τελευταία 12 χρόνια βλέπουμε μία πολύ διαφορετική εικόνα απ’ ότι βλέπαμε πιο πριν. Έχουμε τις επάλληλες κρίσεις στη Λέσβο, στην Ελλάδα, στην παγκόσμια κοινότητα. Αλλά κυρίως θα μιλήσω για τη Λέσβο, έχουμε την οικονομική κρίση της χώρας μας στις αρχές του 2009, έχουμε την κρίση με το προσφυγικό, την κρίση με την πανδημία. Αυτό προφανώς έχει δημιουργήσει μία ανασφάλεια στην τοπική επιχειρηματικότητα. Το ζήτημα είναι να έρθει ένας καταλύτης, όπως θεωρώ ότι λειτουργεί η ΕΤΑΛ ως ένας καταλύτης. Είναι κοντά στην επιχειρηματία, κοντά στον δικαιούχο ενός προγράμματος δημιουργώντας την αίσθηση εμπιστοσύνης για μία επένδυση. Αυτό οδηγεί σε απορρόφηση και σε μεγάλο βαθμό σαν τελικό αποτέλεσμα -από την ιστορικότητα των προγραμμάτων- όχι μόνο απορροφούνται οι πόροι αλλά υπέρ απορροφούνται. Για αυτό το λόγο να πάρω σαν παράδειγμα το κομμάτι του Γεωργίας που ξεκίνησε ένα πρόγραμμα στη Λέσβο με 6 εκ.ευρώ και αυτή τη στιγμή είναι στα 21 εκ. ευρώ. Αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά. Το θέμα είναι αν θα απορροφηθούν αυτά τα 21 εκ. ευρώ. Όλα τα διαδικαστικά θέματα αυτή τη στιγμή μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες και για την ΕΤΑΛ -να μην ξεχνάμε τις καραντίνες- έχουν ολοκληρωθεί. Αυτό που μένει είναι οι δικαιούχοι να νιώσουν την ασφάλεια του ευρύτερου περιβάλλοντος -δύσκολο πράγμα- αλλά να νιώσουν την ασφάλεια του διαχειριστή της ομάδας τοπικής δράσης ότι ξέρει να λειτουργήσει όλη την υπόθεση και θα τους οδηγήσει στο τέλος της υλοποίησης τους. Αυτό είναι ένα μυστικό το οποίο είναι ένα κομμάτι της συνταγής της επιτυχίας, το οποίο το δουλεύουμε πολύ με τους δικαιούχους, με τους συμβούλους τους, με τους φορείς της τοπικής κοινωνίας και πιστεύω ότι βοηθά πάρα πολύ στο να αποφασίζουν να υλοποιούν. Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα έργα -η πολύ μεγάλη πλειοψηφία τους- το 85% έχουν ξεκινήσει και παράγουν δαπάνες δηλαδή υλοποιούν. Αλλάζουν κάποιες διαδικασίες από πλευράς Υπουργείου. Δυστυχώς αλλάζουν πολύ συχνά. Θεωρώ ότι οι πληρωμές που κάνανε μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2021, θα ξεκινήσουν ξανά σε λίγες μέρες ή βδομάδες και θα έχουμε αρκετά αιτήματα για να πούμε ότι τον Ιούνιο του 2022 θα έχουμε φτάσει σε ένα πολύ καλό επίπεδο υλοποίησης και πληρωμών. Μέχρι τον Ιούνιο του 2023 θα πρέπει να έχουμε κάνει πάνω από το 80% των πληρωμών για να πούμε ότι το πρόγραμμα έχει πετύχει.