Η ιστορία ενός Έλληνα μετανάστη που έφτασε από την Μυτιλήνη στην Αμερική για μια καλύτερη ζωή και τελικά επέστρεψε πίσω επιλέγοντας να υπερασπιστεί το δικαίωμά του στην αυτοδιάθεση, τις ιδέες του περί ίσων δικαιωμάτων χωρίς αυτές να γίνουν κίνδυνος για την ίδια του την ύπαρξη, γίνεται χρόνια αργότερα έμπνευση για την εγγονή του, που θα αποτυπώσει όλη αυτή την περιπέτεια σε έργα ζωγραφικής, που ταξιδεύουν στην πόλη του φωτός αλλά και στην πόλη που ο εμπνευστής εκείνος θέλησε να υπερασπιστεί την διαφορετικότητα, τη Savannah, Georgia.

Η έκθεση Infinity Mirror, της Μυτιληνιάς ζωγράφου Μαρίας Γιαννίκου είναι εμπνευσμένη από όλους εκείνους τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στις αρχές του 20^ου αιώνα στην Αμερική και δούλεψαν, ενώ παράλληλα είχαν υποστεί όλα εκείνα τα ρατσιστικά κινήματα που δρούσαν στις ΗΠΑ την εποχή εκείνη. «Αντιπροσωπεύω όλους εκείνους τους ανθρώπους που πιέστηκαν και δούλεψαν. Τα έργα της έκθεσης έχουν βαθιά σουρεαλιστικές ρίζες. Αυτή η δουλειά δεν είναι κάτι που είναι αφηγηματικό. Περιγράφω την γνώση και την εμπειρία χρησιμοποιώντας το βαθύ υποσυνείδητο για να μάθουμε τον εαυτό μας και την ιστορία μας. Έτσι αμφισβητούμε καθετί συμβατικό καθετί που είναι εικονικό και περιγραφικό. Θέλουμε να δώσουμε πιο βαθιά νοήματα συναίσθησης και αφομοίωσης πραγμάτων που μας έχουν φέρει στο σήμερα», αναφέρει στην συνέντευξή της στο «Ε».

Η ιστορία του Απόστολου Ευαγγελινού

18 χρονών ο Απόστολος Ευαγγελινός θα φύγει από τον Πειραιά με ένα από τα πρώτα ελληνικά υπερωκεάνια το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ με την πυξίδα του να δείχνει την Αμερική. Η οικογένειά του ζούσε στην Πλαγιά Πλωμαρίου και δραστηριοποιόταν στις Φώκαιες σε Αλυκές. Εκείνος έψαχνε κάτι καλύτερο. Θα φτάσει πρώτα στο νησί Έλις, που όπως εξιστορεί η Μαρία Γιαννίκου ήταν ένα πλωτό νοσοκομείο όπου δέσποζε το Άγαλμα της Ελευθερίας. Ένα τέτοιο άγαλμα θα δημιουργηθεί με χρήματα των τότε Ελλήνων ομογενών και στο λιμάνι της Μυτιλήνης.

Από το νησί Έλις θα φτάσει στην Savannah Georgia, αφού προηγουμένως εργάστηκε 10 χρόνια ως μισθοφόρος στην Αμερική για να καταφέρει να συγκεντρώσει χρήματα και να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά.

Ο Απόστολος Ευαγγελινός δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο καταγωγής του, την Πλαγιά Πλωμαρίου συνδράμοντας οικονομικά κάθε φορά που παρέστη ανάγκη. Ήταν ανάμεσα στους Έλληνες επιχειρηματίες που πήραν μέρος στην Λεσβιακή Φάλαγγα, όπως μαρτυρεί και μία φωτογραφία που τον απεικονίζει με την στολή της Λεσβιακής Φάλαγγας με την υποσημείωση «Στρατιώτης Απόστολος». Ήταν ανάμεσα σε εκείνους τους έλληνες μετανάστες που έστειλαν χρήματα για να χτιστούν οικείες προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ήταν ανάμεσα στους έλληνες μετανάστες που δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα του. «Αυτοί οι άνθρωποι της Αμερικής δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός. Δεν ασχολούμαστε τυχαία με αυτούς τους μετανάστες. Τη Λεσβιακή Φάλαγγα την αποτέλεσαν αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι επιχειρηματίες της Αμερικής που έκλεισαν τα μαγαζιά τους και ήρθαν εδώ το 1912 με το ΜΑRTHA WASHINGTON για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση της Μυτιλήνης. Οι έλληνες της Αμερικής είναι ένα κομμάτι που έχει ξεχαστεί δυστυχώς λιγάκι αλλά για μένα αποτελούν μια ζωντανή ιστορία» αναφέρει η Μαρία Γιαννίκου

Οι μετανάστες και ο ρατσισμός

Η ιστορία του Απόστολου Ευαγγελινού συνδέεται με την Κου - Κλουξ - Κλαν και με οργανώσεις που έδρασαν στις ΗΠΑ και υποστήριξαν το ιδεολόγημα της υπεροχής των λευκών έναντι των άλλων φυλών, τον αντισημιτισμό, και τον ρατσισμό γενικότερα. Η Κου - Κλουξ - Κλαν θεωρείται η κατά παράδοση μεγαλύτερη ακροδεξιά οργάνωση στις ΗΠΑ και η δεξαμενή για μικρότερες ακροδεξιές οργανώσεις. Αυτές οι οργανώσεις χρησιμοποίησαν συχνά την τρομοκρατία, τη βία και πράξεις εκφοβισμού, για να καταπιέσουν τους Αφροαμερικανούς και άλλες φυλετικές ομάδες.

«Ο παππούς μου είχε στις επιχειρήσεις του αρκετούς αφροαμερικανούς και γι’ αυτούς έδωσε μάχη ζωής. Γι’ αυτούς εγκατέλειψε τις επιχειρήσεις του και έφυγε από εκεί καθώς άρχισε να δέχεται απειλές αφού δεν ήθελε να ενταχθεί σε αυτά τα κινήματα που καταπατούσαν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην αρχή προσπάθησαν να τον χρηματίσουν για να ενταχθεί στους κόλπους της Κου Κλουξ Κλαν και αφού δεν τα κατάφεραν επόμενο βήμα ήταν οι απειλές». Ο Απόστολος Ευαγγελινός επέλεξε να τα εγκαταλείψει όλα, να φύγει από την Savannah Georgia, να περιπλανηθεί με άλλο όνομα σε άλλες πολιτείες της Αμερικής και σε ηλικία 48 ετών να επιστρέψει στην Λέσβο έκανε οικογένεια και πέθανε σε ηλικία 100 χρονών.

Το Candy Cook στη West broad street

Στις επιχειρήσεις που διατηρούσε ο Απόστολος Ευαγγελινός ήταν και ένα μικρό ζαχαροπλαστείο Ι Candy Cook στην West broad street. Ο δρόμος αυτός είχε έντονη εμπορική δραστηριότητα. Εκεί είχαν εγκατασταθεί αρκετοί έλληνες και ευρωπαίοι επιχειρηματίες και γενικότερα φιλοξενούσε μετανάστες από Ευρώπη και Αφρική. Από τα ιστορικά κτήρια του δρόμου αυτού, σήμερα παραμένει όρθιο το κτίριο εκείνο που φιλοξένησε κάποτε την επιχείρηση του Απ. Ευαγγελινού. Ίσως σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι στο κτήριο εκείνο φιλοξενούταν η μεγαλύτερη Τράπεζα Αφροαμερικανών της Νότιας Αμερικής. Σε αυτό το κτήριο σήμερα φιλοξενείται Μουσείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και διευθύντρια σε αυτό είναι η κα Βενιέτου Κουλ Γουόρκερ, η οποία όταν πληροφορήθηκε για τον Απ. Ευαγγελινό και την έκθεση INFINITY MIRROR δρομολόγησε η έκθεση αυτή να φιλοξενηθεί στην Savannah Georgia και να γίνει ειδικό αφιέρωμα στον Απόστολο Ευαγγελινό.

«Οι άνθρωποι του Μουσείου μου είπαν ότι δεν υπήρχε πιο κατάλληλη εποχή για να επικοινωνήσω μαζί τους, μου ζήτησαν στοιχεία για τον παππού μου για να αφιερώσουν μια πτέρυγα, όπως αφιέρωσαν και σε άλλους ανθρώπους - επιχειρηματίες εκείνου του δρόμου που βίωσαν την αμερικανοποίηση και τον ρατσισμό» αναφέρει η Μαρία Γιαννίκου.

INFINITY MIRROR

Η έκθεση INFINITY MIRROR αναμένεται να ταξιδέψει το επόμενο διάστημα στην Savannah Georgia και με την υποστήριξη του Ελληνικού Προξενείου της Αμερικής, ενώ το προηγούμενο διάστημα είχε φιλοξενηθεί στο Παρίσι. Μάλιστα τα εγκαίνια της έκθεσης, στο Παρίσι συνέπεσαν με την επέτειο 40 χρόνων της Gallery Desmos, αποτελώντας ουσιαστικά μια γιορτή πολιτισμού. Αξίζει να αναφέρουμε ότι λόγω του πλήθους των επισκεπτών η έκθεση που εγκαινιάστηκε στις 15 Ιουνίου και θα διαρκούσε ως τις 30 Ιουνίου πήρε παράταση έως τα μέσα Ιουλίου.

Στο σημείωμά της η Μυρσίνη Μαμόλη, Ιστορικός Αρχιτεκτονικής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Γεωργίας στην Ατλάντα - Τζόρτζια των Η.Π.Α., αναφέρει μεταξύ άλλων: «Οι αφηγήσεις του ταξιδιού του παππού της στη Σαβάνα της εποχής Τζιμ Κρόου, Τζόρτζια στις ΗΠΑ έναν αιώνα νωρίτερα, που είχαν αιχμαλωτίσει τη φαντασία της ως παιδί, άρχισαν να αποκτούν πραγματική σάρκα μέσα από αρχειακή έρευνα, ιστορικές φωτογραφίες και χάρτες πόλεων.

Το αρχιτεκτονικό περιβάλλον στους πίνακές της μετατοπίζεται από τα πολυκατοικίες των ευρωπαϊκών πύργων στα κλασσικά αναγεννησιακά μεσαία κτίρια, όπως το στυλ Beaux-Arts στις αρχές του 20ου ^αι . Union Station ή το Wage Earners Savings Bank στην αφροαμερικανική περιοχή της Savannah. Το ρολόι και η πυξίδα γίνονται επαναλαμβανόμενα εικονογραφικά στοιχεία που αναφέρονται στην αίσθηση του προσανατολισμού στο χρόνο και στο χώρο -ή στην έλλειψή του- στο ταξίδι και ενσαρκώνουν τους φόβους, αλλά και τα όνειρα και τις ελπίδες για το άγνωστο, πέρα από τη ζώνη άνεσης.

Στην πραγματικότητα του συστημικού διαχωρισμού και της καταστολής της εποχής του Jim Crow που ακρωτηρίασε τον αμερικανικό Νότο, τα φυτά, τα λουλούδια και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τελειώνουν σε καμπυλόγραμμες μορφές, παραπέμποντας στις ρίζες που αντιστέκονται στην αλλαγή και την αναχώρηση και το πιπίλισμα της ανθρώπινης φιγούρας στο υπάρχον κατάσταση, καθώς οι άνθρωποι παραμένουν απλοί μάρτυρες της πραγματικότητάς τους, χωρίς να έχουν τη δύναμη να την αντέξουν.

Η δουλειά της Μαρίας Γιαννίκου μέσα από αυτό το αυτο-ταξίδι της κατασκευής και της ανασύνθεσης αναμνήσεων που την καθόρισαν ως παιδί, μεταμορφώνεται σε μια εκδήλωση του σουρεαλισμού».