Το Δαμάνδρι και ο τόπος γύρω από αυτό γ

Στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε πότε ιδρύθηκε το μοναστήρι. Γιατί πριν από αυτό, η ονομασία ανήκε στο χωριό Δαμάνδρι που αναφέρεται στο γνωστό κώδικα του 1567-1652 σαν χωριό που ερημώθηκε1 αλλά και στα Οθωμανικά κατάστιχα του 1548, τα οποία θα δούμε παρακάτω. Σε ένα φιρμάνι του Μαχμούτ του Β, του 1811, το μοναστήρι «της Παναγιάς Μανδρί, στο διαμέρισμα των Βασιλικών, πληρώνει φόρο σε ποσότητα λαδιού! 2 Το μοναστήρι, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε εδώ, μετά από την διάλυση του άλλου μικρού Μοναστηριού, του Αγίου Γεωργίου. («Παλιομονάστηρα») της περιοχής. Ήλθαν σε τούτη την εκκλησία της Παναγίας, που ήταν παλιά ενοριακή του οικισμού, έχτισαν το μοναστήρι και την έκαμαν καθολικό του. Η πιο πιθανή εκδοχή, είναι η κώμη να συνυπήρξε με το Μοναστήρι, που ήταν «αστικό». Όπως και να έχει το πράγμα, θεωρείτο η ίδρυση ή η ανασύσταση του μοναστηριού, στον 17^ο αιώνα. Αλλά μάλλον αυτό δεν ισχύει που αναφέρεται τον 16^ο αι (κατάστιχα του 1548). Αυτό που βλέπουμε τώρα, προέρχεται από κάποια ανακαίνιση του.

Το μοναστήρι σιγά-σιγά, από έλλειψη μοναχών, άρχισε να φθίνει. Έτσι στα 1863 το βλέπουμε με ένα ιερομόναχο και 2-3 μοναχούς 3. Η περιουσία του ήταν μεγάλη. Το 1981 κατείχε 561 στρέμματα «αγρών, βοσκοτόπων και ελαιοκτημάτων» (Mytilena Sacra σελ.337). Και χρησιμοποιήθηκε για την συντήρηση του Γηροκομείου, που από το 1958 έως το 1980 λειτούργησε στο παλιό μοναστήρι, από την Μητρόπολη Μυτιλήνης. Απόκληροι της ζωής, βρίσκανε εδώ ένα «αποκούμπι» φροντίδας. Το 1988-89 έκλεισε και αυτό. Για τον σκοπό αυτό, είχε κτιστεί το κτήριο μέσα στον αυλόγυρο της μονής. Και όπως γράψαμε, τώρα πάλι ανακαινίζεται. Και το 1548, στα Οθωμανικά Φορολογικά κατάστιχα, ο Μεταβυζαντινός Οικισμός και το Αστικό Μοναστήρι, παίρνουν «σάρκα και οστά».

Ο οικισμός Damandri, που θα περιγράψουμε σε συνέχειες, έχει 80 χριστιανικά σπίτια. Πληρώνει 6938 Α φόρο, κύρια για σιτάρι (2.400 Α) και αμπέλια (474 Α). Επίσης σε μικρότερες ποσότητες όλα τα γνωστά, για την εποχή αγροτικά προϊόντα. Εδώ εμφανίζεται και η φορολογία (Μουκατάς) του τσιφλικιού Μοναστηριού της Παναγίας (60 Α) (Κώστας Καμπουρίδης σελ. 333). Στα κατάστιχα του 1709, το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου μαζί με το Μετόχι Vayanoki είχε στην ιδιοκτησία της 250 cerib καλλιεργήσιμης γης στα Βασιλικά και στο Λισβόρι, 12 cerib κήπων και 140 ρίζες ελιές και εξοφλούσε τον φόρο της με 222 οκάδες λάδι. Σ’ αυτό το μοναστήρι ανήκαν και οι παλαιότερες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας, που προαναφέραμε. Ίσως το Μετόχι αυτό, να αφορά τον κοντινό Αι Γιώργη, στα Μυλαντά. (K-Kiel σελ. 127 Cerib =Πλέθρο 60 τετρ πήχεις)^.

1.Σταυράκης Αναγνώστης Λεσβιάς Ωδή 1850.Ο κώδικας που αναφέρεται το 1824, κάηκε στην πυρκαγιά του 1851 στην Μυτιλήνη

2 Ιωάννης Μουτζούρης Ο Μοναχισμός της Λέσβου 1989 σελ 106

3. Γ. Αριστείδης τετραλογίαπανηγυρική σελ. 168

τώρα ανακαινίζεται

στο παλιό γηροκομείο

Αστικό μοναστήρι

στον ομώνυμο οικισμό

Στην είσοδο

στο παλιό γηροκομείο (1987)

και το καραγάτσι που χάθηκε.