Μοναστήρια της Λέσβου - Α

Οδοιπορικό στη Λέσβο 3-64 Έρευνα και Ερωτήματα 3-64

Το Υψηλό Μοναστήρι πριν «καστροποιηθεί»

Μοναστήρια της Λέσβου - Α

23/12/2021 - 10:37 Ενημερώθηκε 23/12/2021 - 10:37

H διαδρομή που θα γίνει πάλι στο νησί, μια από τις πολλές, θα έχει σαν αντικείμενο να περιγράψει τον Μοναχισμό και Ασκητισμό, μέσα από τα Μνημεία που τον αφορούν. Αυτή η περιγραφή, με φωτογραφικά ντοκουμέντα, θα 'χει σαν αντικείμενο την πολιτισμική τους πορεία, σαν μονάδες της Θρησκείας και την πολιτιστική τους υπόσταση σαν μνημεία στην κληρονομιά του νησιού. Θα δείξει τα απομεινάρια αυτών των κτισμάτων (πχ. σε εξωκλήσια, σε αστέγαστα ιερά), θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει τις θέσεις που αναφέρονται στην γραμματεία των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών χρόνων καθώς και αυτές των τοπωνυμίων, που υποδηλώνουν την ύπαρξη παρόμοιας δομής. Τα τοπωνύμια «Μοναστήρια, Μοναστηρέλι, Μοναστηρέλια» βρίσκονται σε όλο το νησί. Ο Αι Λιας των Παρακοίλων, κύρια στη Δυτική και νότια πλευρά του, ονομάστηκε ο «Λεσβιακός Λίβανος», λόγω των πολλών Μοναστηριών και Ασκηταριών, αρκετά Εκκλησάκια δένονται με ονόματα Αγίων που η παράδοση θέλει να μόνασαν στο νησί (Αγία Θεοκτίστη, Αγία Θεοφανώ), ενώ άλλες θέσεις αναφέρονται σε Μετόχια, ξένων μονών στο νησί (πχ. στην Σκούντα η Μονή της Παναχράντου στην Άνδρο, η Αγία Παρασκευή στην Γέρα, σε μονή του Αγίου Όρους). Το θεωρητικό Υλικό πηγάζει από τα συγγράμματα του Γιάννη Μουτζούρη (Ο Μοναχισμός της Λέσβου, 1989) του Μητροπολίτη Ιακώβου Γ. Κλεομβρότου (Συνοπτική Ιστορία της Εκκλησίας της Λέσβου 1984 και Μυτιλάνα Σάκρα), την Παλαιοχριστιανική Τοπογραφία της Λέσβου του Σ.Χαριτωνίδη και πολλά άλλα που περιλαμβάνονται στα δύο βιβλία μου «Στα Χνάρια τα Παλιά 1987» και στον «Περπατώντας τη Λέσβο, 1992»και κύρια στην επεξεργασμένη του μορφή, υπό εκτύπωση.

Σήμερα τα υπάρχοντα μοναστήρια στο νησί, εκτός από το νεότερο του Αγίου Ραφαήλ και της Μυρσινιώτισσας, λειτουργούν σαν Θρησκευτικές Πολιτισμικές Μονάδες, σαν τόποι που ο επισκέπτης προσκυνά αλλά συγχρόνως μετέχει σαν «τουρίστας» στην Ιστορία (μουσειακό περιεχόμενο κειμηλίων και γραφών, αγιογραφίες) και στην Μορφολογία των δομών, πολλές από τις οποίες υπέστησαν ανιστόρητες τροποποιήσεις. Η Μονή Υψηλού, η Μονή Λειμώνος, η Μονή Μυρσινιώτισσας, η Μονή Πιθαρίου, η Μονή Περιβολής (Μετόχι) και τα Μετόχια των Αγίων Αναργύρων και της Κλοπεδής είναι ακόμα λειτουργικές θρησκευτικές μονάδες στη Λέσβο. Η έρευνα θα προχωρήσει με τοπογραφικούς προσδιορισμούς.