«Δάμης Λεσβόκλεια/Καλλίππω δε γύνα/και Κλεωνύμα Καλλιππω/Τιμα σικρέοντος δε γυνα/Αρτεμιδι Δρηνεια/τα στοιαν ανεθηκαν»¹

Στην Αρτέμιδα των Δρυμών, τη φίλη των Δρυάδων, των Νυμφών που κατοικούσαν στις Δρύες, στις Βελανιδιές, στο ιερό ή στον βωμό της αρχαίας Ερέσου, αναθέτουν οι αναφερόμενοι πολίτες της πόλης! Σ’ αυτήν την Άρτεμη, που ακουμπά στον κορμό της Δρυός στο γνωστό άγαλμα από τη Λέσβο και που σίγουρα προστάτευε τα μεγάλα δένδρα, τα τόσο χρήσιμα επί χιλιετίες για την δέψη των δερμάτων, τις χρωστικές, το ξύλο, την ιατρική! Σίγουρα η Δρη(υ)νεία Άρτεμις προστάτευε τη Δρυ, όλου του δυτικού νησιού, στις επικράτειες των αρχαίων πόλεων της Ερεσού και της Άντισσας! Η Δρυς, που συναντάται και στην παλαιοχλωρίδα του απολιθωμένου δάσους των 18-20 εκατομμυρίων ετών², αντιπροσωπεύεται με 7 είδη στο νησί, αλλά μόνο στο δυτικό τμήμα του υπάρχει το είδος με το μεγάλο κύπελλο που έδωσε οικονομική ανεξαρτησία στους οικισμούς του! Είναι η Δρυς η Αιγίλωψ ή Μακρολέπις³ (Quercus Macrolepis subsp Ithabulensis)! Από την αρχαιότητα η βυρσοδεψία, σαν μεγάλες βιοτεχνικές μονάδες ή οικογενειακές επιχειρήσεις απορροφούσε το βελανίδι που καλλιεργούνταν σε τεράστιες εκτάσεις και απέδιδε έσοδα στους κατοίκους αυτών των περιοχών! Είναι χαρακτηριστικά τα παρακάτω στοιχεία! Το 1548 φορολογούνται για το βελανίδι (Palamud) μόνο οι οικισμοί του δυτικού νησιού, που φύεται η Αιγίλωψ! Με πρώτη την Πόλη των Αγίων Θεοδώρων (1338 Α!!!), ακολουθούν η Ερεσός με 235, το Μαυροχώρι (στο Σίγρι) 140, η Βατούσα 168, Σκαλοχώρι 89,Αγρα 32, Φτερούντα 68, Φίλια 87, Μεσότοπος 25, Ανεμώτια 31 Παράκοιλα 130! Οι οικισμοί του άλλου νησιού δεν φορολογούνται ! Εκεί υπάρχει η Q. Pubescens!⁴ Αλώνια και μικρές αποθήκες ήταν σκορπισμένες παντού για την αποξήρανση του βελανιδιού και στα Λιμανάκια υπήρχαν τα υπέροχα κτίρια-αποθήκες με τους αεραγωγούς, τα περισσότερα μεταποιημένα ή κατεστραμμένα πια! (Τσιχράντα, Τσαμούρ λιμάνι)! Το «Βαλανίδιον», το 1894, εξάγεται στην Ευρώπη, με παραγωγή 25-40.000 καντάρια (Αρχοντόπουλος) Το 1936 υπάρχουν 30.000 στρέμματα Βελανιδιές και το 1960, 26.000! Το 1909, τα 20 βυρσοδεψεία του νησιού, χρησιμοποιούν από το νησί 40-50 στατήρες βελανίδι, που παράγουν το 1913 447.460 κιλά δερμάτων! Το 1955 παράγονται 4.440 τόνοι δεψικά εκχυλίσματα, ενώ το 1962 παράγονται μόνο 1500 τόνοι, γιατί έχει εισβάλει η χημική δέψη των καταστροφικών για το περιβάλλον, χρωμικών αλάτων!⁵ Η μεγάλη Βυρσοδεψία Σουρλάγκα, στο Πέραμα (1833-1990), κατεργαζόταν ημερησίως 55 τόνους βελανίδι (και εισαγόμενο) και 30 τόνους πευκοφλοιό, παράγοντας 30 τόνους εκχυλίσματος!!⁶

¹ IG XII Suppl 21. Ευχαριστώ τη Μαρία Διακουμάκου που μου την έστειλε

² Q. Apocynophllum, Q. Crutiata, Pungiphyllum Cruciatum. Έκδοση Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Σιγρίου

³ Τα είδη Δρυός στο νησί: Q. Macrolepis, Q. Cerris, Q. Coccifera. Q. Frainetto, Q. Infectoria, Q. Pubescens, Q. Ilex. Αιγίλωψ από τη ρίζα Αιγ-Aig (βελανιδιά) και -λωψ (φλοιός)

⁴ Καμπουρίδης, Φορολογικά Κιτάπια, 1548. Στον Ταξιάρχη του Χερεμ, στα Μυστεγνά είδα τη μόνη Αιγίλωπα του ανατολικού νησιού, σαν ιερό Δένδρο!!

⁵ Περπατώντας τη Λέσβο, 1992, Τομ. Α, σελ.14

⁶ Το Νταμπακαριό της Γέρας, Ημερολόγιο 2019, Παγγεραγωτικού Συλ. Μυτιλήνης

των Δρυμώνων και των Δρυάδων

της Δρυός

της Αιγίλωπος

Βελανιδιές 18-20 εκ. ετών

με αποθήκη στην Τσιχράντα (που ανακαινίστηκε)

στην Τσιχράντα που μεταποιήθηκε (φωτογραφία 1982)

και στο Τσαμούρ Λιμάνι που γκρεμίζεται!