Θα περιγραφεί ένας άγνωστος και εκτεταμένος αρχαίος οικισμός, στην θέση Πλάτες, ανατολικά της Αγίας Παρασκευής, με πέτρινα κατάλοιπα από θύρες, εργαστήρια, θεμέλια, πατητήρια σταφυλιών, αρχαίο λατομείο, άφθονη κεραμική και στον οποίο ανήκει το «μεγαλιθικό μνημείο», που δημοσιεύτηκε!¹ Η χρονολόγηση του εκτιμάται στα κλασσικά-ρωμαϊκά χρόνια, με στοιχεία προγενέστερης προϊστορικής θέσης!

Το «νεότερο» και χαρακτηριστικό μνημείο της περιοχής, είναι ο Ταξιάρχης, δυτικά του δρόμου προς Χαλινάδο και με σηματοδότη την υπέροχη, υψηλή τραχεία Πεύκη! Το ιερό δέντρο! Ο αρχαιολόγος Χαριτωνίδης² είδε την μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική, επάνω στο ιερό της οποίας βρίσκεται το εξωκλήσι! Είδε την αττικοιωνική βάση έξω, το ιωνικό κιονόκρανο εντοιχισμένο μέσα (του ναού), τον μεγάλο ερειπιώνα από λαξευμένους λίθους του κτιρίου, δυτικά, νότια και ανατολικά του ναΐσκου, μέσα στους θάμνους! Και πραγματικά αυτά είδα και εγώ το 1988, όταν τον επισκέφτηκα και τον περιέγραψα το 1992³.Είδα και τότε και τώρα, αυτά που ανέφερε επίσης ο Χαριτωνίδης: «Εντός του ναΐσκου και παρ’ αυτού, ιδία δυτικώς, απόκειται άφθονον αρχαίον υλικόν, όμοιον προς το του δίωρον προς Δ απέχοντος αρχαϊκού ιερού της Κλοπεδής»! Και πραγματικά μετρήθηκαν τώρα, περίπου 6-7 σφόνδυλοι και ένα ελεύθερο κομμάτι αιολικού κιονόκρανου! Και αναφέρω το 1992: «Μένει κανείς έκπληκτος πόσο μακριά σκόρπισε τα κομμάτια του,το μεγάλο αρχαίο μνημείο»! Πραγματικά απορεί κανείς γιατί να φέρουν τόσο μακριά, τους ογκώδεις σφονδύλους, για να τους εντάξουν αρχιτεκτονικά στο μεγάλο, πραγματικά, παλαιοχριστιανικό ιερό! Ίσως για να «απομακρύνουν» την εθνική θρησκεία από τον τόπο μνήμης ενός σημαντικού αρχαίου ιερού! Και ας μην ξεχνάμε πως στον τόπο του πανάρχαιου τόπου του ιερού της υπάρχουν δύο χριστιανικά, μικρά ιερά αφιερωμένα και αυτά στον Ταξιάρχη: Ταξιάρχης είχε στην Τρουλωτή τα αιολικά κιονόκρανα, Ταξιάρχης «κυβερνά» την Αγία Παρασκευή, ίσως φερμένος από τον Ταξιάρχη της Γέρνας και Ταξιάρχης κτίστηκε επάνω στον αρχαίο Ναό και στην Παλαιοχριστιανική, στα Μέσα! Ίσως τον Αρχάγγελο να τον θεωρούσαν ικανό να εκτοπίσει ένα Απόλλωνα ή μια αιολική θεϊκή Τριάδα!

Ο αρχαίος οικισμός που θα περιγραφεί στα επόμενα άρθρα, φαίνεται πως «συμπληρώθηκε» τον 5-6^ο μ.Χ. αιώνα από την Παλαιοχριστιανική, χωρίς όμως να φιλοξενεί κεραμική αυτής της περιόδου! Πρόκειται για ένα «πελώριο» ερώτημα της έρευνας!

* Η έρευνα έγινε με τον Γιάννη Σαμαρά και την Στέλλα Αντωνίου!

¹ Εμπρός, 7 Σεπτεμβρίου 2019

² Σεραφείμ Χαριτωνίδης: Παλαιοχριστιανική Τοπογραφία της Λέσβου, σελ.52

³ Μάκη Αξιώτη: Περπατώντας τη Λέσβο, 1992, τομ. Α, σελ.358

Ο Ταξιάρχης το 1988

και το 2019

με την αττικο-ιωνική βάση

και το ιωνικό κιονόκρανο

της μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής

με τους σφονδύλους των κιόνων

και κομμάτια αιολικών κιονοκράνων