Η ΙΣΤΟΡΙΑ των ΛΕΞΕΩΝ. Ετυμολογία και παρετυμολογία των λέξεων

03/04/2024 - 10:30

Με ένα σύνολο από φθόγγους γίνονται οι λέξεις και με τις λέξεις αρθρώνεται η ανθρώπινη ομιλία, ο έναρθρος λόγος, ο οποίος, συγχρόνως, είναι και έλλογη έκφραση, με την οποία δηλώνεται η ενδόμυχη σκέψη που εξυπηρετεί την επικοινωνία και την συνεννόηση μεταξύ των ανθρώπων.

Από ένα σύνολο λέξεων και εκφράσεων που διέπονται από ορισμένους κανόνες (της Γραμματικής και του Συντακτικού, της προφοράς των φθόγγων και της σημασίας των λέξεων) έχουν διαμορφωθεί- με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία τους- οι διάφορες εθνικές Γλώσσες, μεταξύ των οποίων και η Ελληνική Γλώσσα, η οποία ανήκει στην ευρύτερη ινδοευρωπαϊκή ομογλωσσία και είναι από τις αρχαιότερες ομιλούμενες γλώσσες, της οποίας ο βασικός λεξιλογικός κορμός και τα δομικά της χαρακτηριστικά παραμένουν αναλλοίωτα ελληνικά, επί τέσσερις χιλιετίες- παρά τις φθογγολογικές και σημασιολογικές μεταβολές, που υπέστη στην μακραίωνη διαδρομή της (από την β΄χιλιετία, μέχρι σήμερα) και παρά την ενσωμάτωση πολλών ξένων λέξεων και εκφράσεων.

Περιπλάνηση στην ιστορία των λέξεων.

Τα ελληνικά φύλα, όταν εγκαταστάθηκαν, κατά την προϊστορική εποχή, στα εδάφη της «Ελλαδικής χερσονήσου» και στα νησιά του Αιγαίου, ήρθαν σε επαφή με τα προελληνικά φύλα που κατοικούσαν, εκεί, και τον ανώτερο πολιτισμό που είχαν αναπτύξει, με αποτέλεσμα να υιοθετήσουν πολλά στοιχεία του∙ και κατά την γνώμη των Ελλήνων και ξένων Γλωσσολόγων, ενσωμάτωσαν στην ελληνική γλώσσα ένα πλήθος από προελληνικές λέξεις, όπως πολλά τοπωνύμια (Λυκαβηττός, Υμηττός,Παρνασσός, Ιλισός, Κνωσσός, Κόρινθος). Ονόματα Θεών (Αθηνά, Άρτεμις, Ερμής κ.ά.) και πολλές άλλες λέξεις ( που δεν έχουν σχέση με την Ινδοευρωπαϊκό κλάδο των Γλωσσών), όπως την λέξη θάλασσα (η οποία επικράτησε, αντί της λέξης «αλς» που σήμαινε, συγχρόνως το αλάτι και το «αλμυρό νερό»), τις λέξεις νήσος, λαβύρινθος, λήκυθος, ζέφυρος, ερέβινθος, σήσαμον, κυπάρισσος, κριθή, σύκον, σίδηρος, κασσίτερος, ξίφος, βασιλεύς κ.ά.

Επίσης, κατά την προϊστορική περίοδο, υιοθετήθηκαν από τους Έλληνες κάποιες λέξεις από την Εβραϊκή, την Αιγυπτιακή, και την Συριακή Γλώσσα. Στους αιώνες που ακολούθησαν και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο, η Ελληνική Γλώσσα -με την μορφή της «Κοινής Ελληνικής» (απλοποιημένη μορφή της Αττικής Διαλέκτου)- καθίσταται η επίσημη γλώσσα των κατοίκων της Ανατολικής Μεσογείου και των χωρών της Μέσης Ανατολής (ελληνιστικά κράτη που ιδρύθηκαν από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου), στην οποίαν γράφονται και τα βιβλία της Καινής Διαθήκης.

Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, πολλές ελληνικές λέξεις, όπως και πολλά στοιχεία του Ελληνικού πολιτισμού ( Γράμματα, Τέχνες κλπ.)ενσωματώνονται στην Λατινική Γλώσσα και εξελληνίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τον Ρωμαϊκό πολιτισμό ( Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός)∙ αντιστοίχως, πολλά στοιχεία του ρωμαϊκού πολιτισμού και λέξεις ( κυρίως, αυτές που είχαν σχέση με την οργάνωση και την διοίκηση του κράτους) υιοθετούνται από το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος (Βυζαντινή αυτοκρατορία), όπου οι κάτοικοι στην πλειονότητά τους είναι Έλληνες ή εξελληνισμένοι και κυρίαρχος ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική Γλώσσα.

Με την παραχώρηση το 212 μ.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Καρακάλλα του δικαιώματος του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους ελεύθερους κατοίκους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, επικρατεί-αντί του εθνικού ονόματος ΕΛΛΗΝ - η ονομασία Ρωμαίος και, με την διαίρεση, το 395 μ.Χ., της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε δύο μέρη, το Δυτικό και Ανατολικό, η ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία ονομάζεται Ρωμανία και οι Έλληνες κάτοικοί της Ρωμαίοι, απ΄ όπου προέρχονται και οι ονομασίες της Δημοτικής, Ρωμιός, Ρωμιοσύνη, Ρωμέικα ( τα ελληνικά), το Ρωμέικο (κράτος).

Η ονομασία Έλλην, ως εθνική ονομασία, όχι μόνον περιπίπτει σε αχρηστία αλλά αποκτά και αρνητικό περιεχόμενο, διότι, μετά την αναγνώριση και την κυριαρχία της Χριστιανικής θρησκείας, ως επίσημης κρατικής θρησκείας- δηλώνει, στο εξής, και για μια ολόκληρη χιλιετία, τον Ειδωλολάτρη, οπαδό της θρησκείας του Δωδεκαθέου.

Μόνο στα κείμενα κάποιων ιστορικών (Προκόπιος, Ησύχιος, Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος, Κεδρηνός), δίπλα στο όνομα Ρωμαίος, αναφέρεται και η ονομασία Γραικός, με την οποία διακρίνονται οι Έλληνες από τα άλλα φύλα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και μόνον, στα τελευταία χρόνια, λίγο πριν από την άλωση της Πόλης, το 1423, ο νεοπλατωνικός Φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, από τον Μυστρά, σε επιστολή του προς τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄Παλαιολόγο, ανασύρει από την αφάνεια και αποκαθιστά την εθνική σημασία της ονομασίας Έλλην, γράφοντας: «Έλληνες εσμέν το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»!

Στην χιλιετή περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως ονόμασαν οι ξένοι Ιστορικοί την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πολλοί ξένοι επιδρομείς και άλλοι που διείσδυσαν ειρηνικά και εγκαταστάθηκαν στα εδάφη της, άφησαν το γλωσσικό τους αποτύπωμα στην ελληνική Γλώσσα.

Στην περίοδο της Φραγκοκρατίας και της Ενετοκρατίας, λέξεις των Λατινογενών Γλωσσών -κυρίως, Ιταλικές, Βενετσιάνικες και Γενουάτικες, (Γκατελούζοι ή Γατελούζοι), από τους κατέχοντες τα ελληνικά νησιά -πέρασαν στο λεξιλόγιο των Ελλήνων ναυτικών. Και, επίσης, παρεισέφρησαν ορισμένες λέξεις των Σλαβικών και Αλβανικών διαλέκτων.

Και μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, λόγω της μακρόχρονης υποταγής και συμβίωσης του ελληνικού λαού με τον τουρκικό, ένα πλήθος τουρκικών λέξεων και φράσεων, καθώς και πολλών επωνύμων (οικογενειακών ονομάτων), ενσωματώθηκαν στην Νεοελληνική Γλώσσα και εμπλούτισαν την καθημερινή ομιλία των Ελλήνων προσδίδοντας σ΄ αυτήν μια ιδιαίτερη εκφραστική δύναμη, με τις πολλές και λεπτές αποχρώσεις των εννοιών.

Ανάμεσα στις ξενόφερτες λέξεις, υπάρχουν και τα λεγόμενα «αντιδάνεια», ήτοι, λέξεις, αρχικά, ελληνικές, τις οποίες δανείστηκαν οι ξένοι, προκειμένου, να εκφράσουν μια έννοια π.χ. η λέξη, στην νεοελληνική Γλώσσα, «γάμπα» και στα Ιταλικά gamba, είναι δάνειο από την ελληνική λέξη «καμπή», η οποία επέστρεψε στην Ελλάδα, ως «γάμπα». Η άρια, ιταλ, aria,από την ελληνική , αήρ. Καπετάνιος, στα Βενετικά capetanio,από την ελληνική κατεπάνω. Η παντόφλα, ιταλ. pantofola, από την ελληνική παντό- φελλός. Τίλιο, ιταλ. tiglio, από την ελληνική πτελέα. Γαζία, ιταλ.cacia και Βενετ. gazia, από την ελληνική ακακία. Σκίτσο, ιταλ. schizzo, από την ελληνική σχέδιον. Καναπές, Γαλλ.canape, από την αρχ. ελληνική κωνωπείον (ανάκλιντρον). Ελιξήριο, Γαλλ. elixir, από το Αραβικό aliksir, από την αρχ. ελληνική ξηρός, ξηρίον (σκόνη για την επούλωση τραυμάτων). Γκλάμουρ(αίγλη, απατηλή ομορφιά), Αγγλ.glamour, από την ελληνική λέξη γραμματική, γραμματικός (μάθηση, γνώση).

Φιστίκι, τουρκ. fistic, από την ελληνική πιστάκη, πιστάκιον. Φουντούκι, τουρκ.findik, από την ελληνική ποντικόν (κάρυον).Τεφτέρι, τουρκ. tefter. από την ελληνική διφθέρα (δέρμα, δερμάτινο βιβλίο). Αμπάρι, τουρκ. ambar, από την ελληνική εμπόριον.

Στην ομιλούμενη Γλώσσα του νεοσύστατου νεοελληνικού κράτους εισέβαλε και ένα πλήθος ξένων, «απειθάρχητων» λέξεων (κυρίως, Γαλλικές, Αγγλικές) οι οποίες είναι γραμματικά απροσάρμοστες, διότι σε αντίθεση με τις ελληνικές και ελληνοποιημένες, παλιότερα, λέξεις που κλείνονται, αυτές παραμένουν άκλιτες, όπως: αγκαζέ, αμπαζούρ, μπετόν, ραντεβού, τραμ, σοφέρ, πόκερ, χιούμορ∙ και στις μέρες μας, η εισδοχή των ξένων λέξεων, που έχουν σχέση με την σύγχρονη τεχνολογία, την οικονομία, τις Τέχνες, την ψυχαγωγία κλπ, έχει αποκτήσει, πλέον, τα χαρακτηριστικά πλημμυρίδας, όπως π.χ. ίντερνετ, βίντεο, μόντεμ, ντάτα, απλικέισον, ρομπότ, σούπερ μάρκετ, πρότζεκτ, μάνατζερ, μπίζνες, οπερατέρ, στούντιο, ντοκυμαντέρ, μοντάζ, σόου, φέισμπουκ, μπούλιγκ, σέλφι…..

(συνεχίζεται)

 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey