Την είδαν να στέκεται μπροστά στον καθρέφτη της: Να κοιτάζει τις ρυτίδες της και να αναρωτιέται αν έπαψε να είναι εμφανίσιμη, γοητευτική, αν έχασε με δυο λόγια την επιρροή της. Την άκουσαν να τραγουδά ψιθυριστά και άλλοτε να προσπαθεί να πνίξει το κλάμα της να μην καταλάβουν την πίκρα, την αγωνία, τη λύπη της. Μύριζε σπιτικό φαγητό, ακριβό άρωμα, άρωμα γυναίκας, μυρωδιά μάνας, κολόνια γιαγιάς! Είχε τη γεύση του ψωμιού: τραγανή, ζεστή, χορταστική, με τη δύναμη της ζωής και την ευλογία της επιβίωσης. Το άγγιγμά της τραχύ από τη δουλειά στο εργοστάσιο, στις δουλειές του σπιτιού και των χωραφιών, μαλακό σαν χάδι στην αρρώστια των άλλων, βάλσαμο στην αγωνία των απελπισμένων, πονεμένο, πονετικό, υπομονετικό, μοναδικό.

Την είδαν, την άκουσαν, τη γεύτηκαν, την οσφράνθηκαν, την ακούμπησαν! Την κατάλαβαν; Ούτε κατά διάνοια! Ελάχιστα ασχολήθηκαν μαζί της. Γεννήθηκε για να υπηρετεί. Για να είναι πανταχού παρούσα. Υπάκουη και αφεντικό. Παρουσία και απουσία. Ήρεμη δύναμη αλλά δύναμη. Επικίνδυνη και εντελώς άκακη. Μοιραία! Αναπόφευκτα! Μάνα, θηλυκό, οπτασία. Θύμα των στερεοτύπων, θύτης και τιμητής μιας κοινωνίας που τη γιορτάζει με αφορμή μια απεργία. Ημέρα απεργίας η φετινή μέρα της. Διεκδικητική σαν Ερινύα, αποφασιστική, θιγμένη και αδικημένη: «γυάλινη οροφή», «κάτω οι γυναίκες καριέρας», «η γυναίκα πρέπει να είναι καλή μαγείρισσα και άριστη νοικοκυρά», «ευνούχισε τους άντρες στο περιβάλλον της», «τα ιδανικά αφεντικά είναι άντρες», «η εξουσία ασκείται από άντρες», η εξουσία είναι γένους θηλυκού και απογυμνώνει όποιον την ασκεί. Θηλυκό, αν και εφόσον τύχει και αρσενικό.

Δεν έχουν τέλος οι διεκδικήσεις. Δεν έχει αρχή και τέλος η καταπίεση, η στέρηση, η άρνηση, ο περιορισμός, τα στερεότυπα, όλα όσα μια γυναίκα υφίσταται και πρέπει να ανεχτεί, επειδή είναι γυναίκα. Και αν δεν έχεις αντίρρηση, γιατί την διαγκώνισες στην ιεραρχία, επειδή της επιβλήθηκες, επειδή την υπόταξες, σκέψου την κόρη σου, την εγγονή σου, τη μάνα σου… Θυμήσου τις γυναίκες που αγαπάς. Με τις δικές σου ενέργειες τις έχεις καταδικάσει. Και αν είσαι γυναίκα και αναθρέφεις ρατσιστικά τον γιο σου, σκέψου πόσες πληγές ανοίγεις στο φύλο σου. Μέσα από σχέσεις εξουσίας και ανταγωνισμού δεν γίνονται οι άνθρωποι ευτυχισμένοι. Το ξέρεις, επειδή είσαι γυναίκα, είναι αδύνατον να το αγνοείς. Τα παιχνίδια εξουσίας κάποτε δεν έχουν φύλο.

Την είδαν να διεκδικεί, να κερδίζει, να χάνει, να γεννά, να αποβάλλει, να πληγώνει και να πληγώνεται, να πληρώνει με το ίδιο νόμισμα, να προσφέρει. Την ταύτισαν με την έννοια της προσφοράς. Του χαρίσματος. Την ονόμασαν σκεύος ηδονής. Την ονειρεύτηκαν ως αντικείμενο λατρείας. Την προσκύνησαν, την λάτρεψαν, τη λοιδόρησαν, τη σταύρωσαν, την αποκαθήλωσαν, τους ανάστησε, για να τη σταυρώσουν και να την επιτιμήσουν ξανά. Και ξανά. Η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Να είσαι γυναίκα δεν είναι ούτε εύκολο ούτε δύσκολο. Βιολογικά είναι η μία από τις δύο εκδοχές. Κοινωνικά το ζήτημα γίνεται πολύπλοκο. Έχει ενδιαφέρον αναπόφευκτα, φαντάζομαι όμως ότι αντίστοιχα και το ανδρικό φύλο έχει και αυτό τη σημασία και τις απαιτήσεις του. Κοινωνικά και στερεοτυπικά το ανδρικό στερεότυπο ήταν και παραμένει ιδιαίτερα ευνοημένο. Σχεδόν προκλητικά. Ακόμη. Παρά την καταπίεση και τους αποκλεισμούς που υφίστανται ενίοτε και οι άντρες. Εφόσον ελευθερώνουν θηλυκά στοιχεία του ταμπεραμέντου τους: δοτικότητα, αγάπη, αφοσίωση, θυσία, προσφορά. Καλά παθαίνουν; Όλοι τιμωρούμαστε για τις αμαρτίες που κάναμε σε βάρος κάποιων από κάποιους άλλους!

Αδικαίωτη παραμένει η γυναίκα ως κοινωνικό φύλο κυρίως μέσα στα χρόνια που περνούν και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν φοβάμαι. Το δίκαιο του ισχυρού της προσδίδει «αρσενικά» στοιχεία. Αν υποτεθεί ότι αυτά δεν την προσδιορίζουν. Με έναν τρόπο την ακυρώνουν. Οι γυναικείες σπουδές αυτό ισχυρίζονται.

Η ίδια παλεύει. Από ένστικτο. Ενάντια στη μοίρα και στις αντιξοότητες. Θα συνεχίσει. Να διεκδικεί. Να στερείται. Να υφίσταται. Να επιβάλλει. Να ζει. Να θυσιάζεται. Να αγαπά. Να δουλεύει. Να γεννά. Να γεννιέται. Να τη χαίρεστε!