Με τον όρο αυτοεκτίμηση αναφερόμαστε στη συναισθηματική στάση απέναντι στον εαυτό μας, που μπορεί να είναι θετική ή αρνητική. Πρόκειται για την προσωπική κρίση της αξίας του ατόμου, η οποία εκφράζεται με τις στάσεις που αναπτύσσει απέναντι στον εαυτό του. Τα άτομα ανάλογα με τη θετική ή αρνητική στάση που έχουν για τον εαυτό τους, θεωρούμε ότι έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση ή στην αντίθετη περίπτωση χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση βρίσκεται συχνά στη βάση της πυραμίδας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε στις σχέσεις, στη συμπεριφορά, στα συναισθήματα.  Ενώ η υψηλή αυτοεκτίμηση αυξάνει τις πιθανότητες να δημιουργούμε υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, να είμαστε ικανοποιημένοι και αποτελεσματικοί στις καθημερινές μας δραστηριότητες.
Η διαδικασία του σχηματισμού της αυτοαντίληψης, αρχίζει από τους πρώτους μήνες της ζωής του ανθρώπου, συνεχίζει κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και σταθεροποιείται, χωρίς βέβαια να αποκλείονται τροποποιήσεις, κατά την ώριμη ηλικία. Το νήπιο διαπιστώνει από πολύ νωρίς ότι αποτελεί ξεχωριστή, φυσική αλλά και βουλητική οντότητα και, παράλληλα, βοηθούμενο από τη μνήμη που «αποθηκεύει» τις εμπειρίες, αποκτά αίσθηση της υπαρξιακής του συνέχειας.
Η αυτοεκτίμηση, θετική ή αρνητική, δεν είναι έμφυτη στο άτομο, αλλά είναι αποτέλεσμα της ποιότητας των εμπειριών και της αλληλεπίδρασής του με το περιβάλλον, ψυχολογικό και κοινωνικό. Είναι προφανές πως βασική προϋπόθεση της ανάπτυξής της, είναι η επίγνωση από μέρους του ατόμου της ταυτότητάς του, του εαυτού του, τον οποίο ακολούθως αξιολογεί.

Η αντίληψη του Εγώ προβάλλει ως σκοπός σε σχέση με τον ίδιο τον εαυτό του ατόμου. Εμπεριέχει δε τα εξής κύρια συστατικά: το γνωστικό (εικόνα του εσωτερικού, των αρετών, των ικανοτήτων, της κοινωνικής του θέσης, κλπ.), το αξιακό - βουλητικό (επιδίωξη ανύψωσης της ιδιοαξιολόγησης, απόκτησης κύρους, κλπ) και το συγκινησιακό (αυτοσεβασμός, φιλαυτία, αυτομείωση, κλπ). Ως προϋπόθεση και επακόλουθο της κοινωνικής εμπειρίας, η αυτοαντίληψη καθορίζεται από την κοινωνική εμπειρία.
Όπως αντιλαμβανόμαστε όλοι, η αυτοαντίληψη αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης της προσωπικότητάς μας αλλά και διεύρυνσής της. Έτσι μια θετική αυτοαντίληψη συνεπάγεται υψηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Οι παράμετροι αυτές φαίνεται ότι σχετίζονται με μία σειρά από επιθυμητά αποτελέσματα.
Άτομα με θετική αυτοαντίληψη, αισθάνονται υπεύθυνα για τις πράξεις τους, πιστεύουν στις ικανότητές τους, είναι στραμμένα προς την επιτυχία, η αποτυχία δεν τα αποθαρρύνει, αποδέχονται τα συναισθήματά τους και η συνειδητοποίηση των αδυναμιών τους, δεν τους προκαλεί συναισθήματα κατωτερότητας. Ακόμη, η θετική αυτοαντίληψη θεωρείται ότι βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την ικανότητα του ατόμου να δημιουργεί ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις, επηρεάζει τα μελλοντικά του σχέδια, τις επαγγελματικές του επιλογές και γενικά την ψυχική του υγεία.
Παλιά συναισθηματικά τραύματα, τα παιδικά βιώματα, ο τρόπος που μεγαλώσαμε και οι απόψεις που διαμορφώσαμε με το χρόνο, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, επηρεάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας μέσα σ’ αυτόν, τις επιλογές και τη συμπεριφορά μας. Μοιάζει σαν, με το χρόνο, να φοράμε αόρατα γυαλιά, με τα οποία βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Κάποια γυαλιά κάνουν τα χρώματα να φαίνονται πιο φωτεινά, ενώ μερικά είναι θολά, μας κάνουν να βλέπουμε τον εαυτό μας πολύ «μικρό», «λίγο» και τον κόσμο πολύ «μεγαλύτερο», ίσως απειλητικό, επικίνδυνο.

Εσείς τι γυαλιά φοράτε; Τα καθαρίσατε ποτέ; Η αυτοεκτίμηση είναι το πολύτιμο, «εσωτερικό» λουλούδι μας. Με τα θολά γυαλιά της χαμηλής αυτοεκτίμησης, βλέπουμε τον εαυτό μας «λίγο» και τους άλλους «τεράστιους», ικανότερους, δυνατότερους, πιο αποτελεσματικούς από εμάς. Το χειρότερο, τα γυαλιά αυτά μας εμποδίζουν να ανακαλύψουμε μέσα μας το πιο πολύτιμο, προσωπικό μας λουλούδι, που λέγεται η «αξία του εαυτού μου» ή αλλιώς «αξίζω». Αν κάνετε συχνά αρνητική αυτοκριτική, δίνετε μεγαλύτερη σημασία στις αδυναμίες σας παρά στις δυνάμεις σας, νοιώθετε τεράστιο βάρος για τις παραλείψεις σας, δεν βλέπετε, ή εκτιμάτε λίγο, τις επιτυχίες σας (λέτε συχνότερα «είχα καλή τύχη» αντί «εγώ τα κατάφερα»), αν δεν διεκδικείτε τα όρια και τα θέλω σας (υποχωρείτε στις επιθυμίες των άλλων), τότε τα γυαλιά σας είναι θολά κι η «αξία του εαυτού μου» φαίνεται ελάχιστα ή καθόλου. Κοιτάζοντας προς το μέλλον, νοιώθετε ανασφάλεια κι ανησυχία. Η αυτοεκτίμηση, η «αξία του εαυτού μου», μεγαλώνει με φροντίδα. Ο εαυτός μας, είναι το σπίτι μέσα στο οποίο περνάμε όλη μας τη ζωή, θέλει φροντίδα κι αγάπη αλλά μερικές φορές δεν μπορούμε να του την προσφέρουμε. Ένας ειδικός μπορεί να μας βοηθήσει ν’ ανακαλύψουμε από τι είναι διαμορφωμένα τα γυαλιά μας, να «καθαρίσουμε» τα δύσκολα χνάρια και να κατακτήσουμε τα σημαντικά μαθήματα ζωής που μπορεί να λείπουν: τα όρια μας, πώς τα διεκδικούμε και πού βρίσκεται η πραγματική αξία του εαυτού μας. Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι είναι καλό να θυμόμαστε ότι στη ζωή δεν έρχονται πάντα τα πράγματα όπως τα περιμένουμε και υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην καταφέρουμε κάτι που θέλουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε. Εμπόδια υπάρχουν πολλά, αν δεν εκτιμάμε τον εαυτό μας, βάζουμε από μόνοι  μας ένα ακόμα!

*Η Γιώτα Ταμτάμη είναι ψυχολόγος, απόφοιτη Τμήματος Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Μ.Sc. Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου.