Διάβασα πρόσφατα στην εφημερίδα «Τα Νέα» πως σε έρευνα που έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπιστώθηκε ότι παιδιά οκτώ έως 18 ετών περνούν επτά με οκτώ ώρες ημερησίως μπροστά στις οθόνες των ηλεκτρονικών συσκευών, χωρίς στο χρόνο αυτό να υπολογίζονται οι δύο περίπου ώρες που διαθέτουν καθημερινά για να μιλούν ή να στέλνουν μηνύματα στο κινητό τηλέφωνο.
Μελέτες και στη δική μας χώρα δείχνουν πως ο εθισμός μικρών και μεγάλων στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας, με επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των χρηστών, το μέγεθος των οποίων ακόμα δεν έχει πλήρως αξιολογηθεί.
Τα παιδιά που βρίσκονται σε περίοδο σωματικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης είναι πιο ευάλωτα στις αρνητικές συνέπειες της πολύωρης και ανεξέλεγκτης ενασχόλησης με τις νέες τεχνολογίες. Μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον όπου η χρήση τηλεόρασης, υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων κ.λπ. είναι όλο και πιο συχνή και έτσι εξοικειώνονται από πολύ μικρά με τις ηλεκτρονικές συσκευές και τον τρόπο λειτουργίας τους.
Σήμερα, στο λεγόμενο δυτικό κόσμο, τα περισσότερα παιδιά ηλικίας οκτώ με 14 ετών πλοηγούνται στο διαδίκτυο και προτιμούν τον υπολογιστή από την τηλεόραση, ενώ δύο στα τρία παιδιά στην ηλικία των 12 ετών διαθέτουν κινητό τηλέφωνο.
Παιδιά ηλικίας τριών έως έξι ετών χειρίζονται άνετα την τηλεόραση, μπορούν να παίξουν στον υπολογιστή, να μιλήσουν στο κινητό, να βγάλουν φωτογραφίες με την ψηφιακή μηχανή.
Παιδιά στην ηλικία των έξι με 12 σερφάρουν στο διαδίκτυο, παίζουν σε σύνδεση παιχνίδια, «κατεβάζουν» ταινίες και μουσικές, συνομιλούν με άλλους χρήστες. Χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο για να μιλήσουν, αλλά κυρίως για να στείλουν μηνύματα και εικόνες.
Τα μεγαλύτερα των 12 ετών παιδιά μπορούν να χειριστούν και να αξιοποιήσουν σχεδόν όλες τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας, που τις περισσότερες φορές γνωρίζουν καλύτερα από τους γονείς τους.
Πόσο επικίνδυνη για τη σωματική, τη συναισθηματική και την ψυχοκοινωνική υγεία των παιδιών μπορεί να είναι αυτή η στενή επαφή με τη νέα τεχνολογία και τις νέες συσκευές;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ψηφιακή τεχνολογία θα χαρακτηρίσει την εποχή μας, αφού έδωσε και δίνει δυνατότητες που οι περισσότεροι δεν είχαμε φανταστεί. Σίγουρα δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε ούτε να απαγορεύσουμε στα παιδιά μας να τη χρησιμοποιούν, όμως πρέπει να τα προστατεύσουμε θέτοντας όρια και κανόνες για σωστή και ασφαλή χρήση. Χωρίς να μας διαφεύγει η σημαντική επίδραση των νέων τεχνολογιών στην αναπτυσσόμενη προσωπικότητα του παιδιού, θα αναφερθώ επιγραμματικά κυρίως στις οργανικές επιπτώσεις και στον τρόπο περιορισμού τους. Ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος του παιδιού περικλείεται από τα λεπτά οστά του παιδικού κρανίου που επιτρέπουν στην ακτινοβολία να διεισδύει ευκολότερα. Έτσι κινητά και ασύρματα τηλέφωνα, φορητοί υπολογιστές και τηλεκατευθυνόμενα παιχνίδια θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα παιδιά.
Η τηλεόραση είναι συνήθως η πρώτη συσκευή με την όποια έρχεται σε επαφή το μικρό παιδί και ενοχοποιείται για αύξηση της παχυσαρκίας, διαταραχές ύπνου, ξηροφθαλμία και πόνο στα μάτια, θαμπή όραση, στραβισμό, βίαιη συμπεριφορά και ελλειμματική προσοχή. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει παιδιά κάτω των δύο ετών να μη βλέπουν καθόλου τηλεόραση, γιατί πιστεύει ότι αυτό επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, των συναισθημάτων και των δεξιοτήτων των παιδιών. Παρακολούθηση τηλεόρασης έως δύο ώρες ημερησίως και από απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων για τα μεγαλύτερα παιδιά φαίνεται ασφαλής. Μεγαλύτερη ακτινοβολία εκπέμπουν οι τηλεοράσεις παλιάς τεχνολογίας και εκείνες που έχουν μεγάλη οθόνη. Τηλεόραση στο δωμάτιο που κοιμάται το παιδί πρέπει να αποφεύγεται.
Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει συνδεθεί με συμπτώματα από τα μάτια, πονοκεφάλους, πόνους στον αυχένα, αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής κ.λπ.. Μεγαλύτερη ακτινοβολία εκπέμπουν τα ασύρματα δίκτυα. Η τοποθέτηση του φορητού υπολογιστή και των εξαρτημάτων σύνδεσης μακριά από το σώμα και κυρίως μακριά από ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και τα γεννητικά όργανα, μειώνουν τον κίνδυνο.
Τα κινητά τηλέφωνα σήμερα, εκτός της απλής επικοινωνίας, εξελίσσονται σε συσκευές «για κάθε χρήση». Τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο, ενώ έχουν αναφερθεί ακόμα και αρθραλγίες στα δάκτυλα και στον καρπό του χεριού λόγω του υπερβολικά μεγάλου αριθμού μηνυμάτων που στέλνουν πολλά παιδιά. Για την ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά και τους παράγοντες που την αυξάνουν η τη μειώνουν έχουν γραφτεί πολλά και κάποια από αυτά ακόμα δεν έχουν διευκρινιστεί. Το κινητό εκπέμπει ακτινοβολία και δε γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη ζωή των σημερινών παιδιών. Μην επιτρέπετε σε μικρά παιδιά να πιάνουν το κινητό, ακόμα και για να παίξουν. Εάν δεν μπορείτε να αποτρέψετε το παιδί σας από τη χρήση του κινητού, ελέγξτε το επίπεδο SAR της συσκευής και φροντίστε να χρησιμοποιούν τουλάχιστον «hands free».

* Η Μαρία Λόζου - Βερβέρη είναι παιδίατρος, πρώην διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής του Βοστάνειου Νοσοκομείου Μυτιλήνης.