Το χειρουργικό ρομποτικό σύστημα φέρει την εμπορική ονομασία «Da Vinci» και κατασκευάζεται από την εταιρεία Intuitive Surgical. Πρόκειται για το τελευταίο επίτευγμα της ιατρικής τεχνολογίας, το οποίο ουσιαστικά αποτελείται από τρία μέρη:
α. Το χειρουργικό ρομπότ (patient site cart), το οποίο βρίσκεται στο πλευρό του ασθενούς και στο οποίο είναι προσαρμοσμένοι τέσσερις ρομποτικοί βραχίονες. Ο ένας βραχίονας φέρει την ενδοσκοπική κάμερα υψηλής ευκρίνειας και οι άλλοι τρεις φέρουν τα ειδικά πολυ-αρθρωτά ρομποτικά εργαλεία, τα οποία μπορούν και εκτελούν κινήσεις που προσομοιάζουν σε αυτές του ανθρώπινου χεριού.
β. Τη χειρουργική κονσόλα (surgeon’s console), στην οποία κάθεται ο χειρουργός και χειρίζεται το χειρουργικό ρομπότ. Η κονσόλα έχει το σύστημα των προσοφθάλμιων φακών μέσω των οποίων ο χειρουργός λαμβάνει τρισδιάστατη εικόνα από τη ρομποτική κάμερα, και τα χειριστήρια με τα οποία μπορεί και χειρίζεται τους βραχίονες του ρομπότ.
γ. Τον ενδοσκοπικό πύργο, στον οποίο βρίσκονται τα συστήματα αναπαραγωγής της εικόνας, καθώς και μία οθόνη από την οποία παρακολουθεί το χειρουργείο η υπόλοιπη χειρουργική ομάδα.

Τι είναι η ρομποτική χειρουργική;
Πρόκειται για μία νέα, ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο, αντίστοιχη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Όπως και στη λαπαροσκοπική χειρουργική, η κοιλιά γεμίζεται με αδρανές αέριο (CO2), ώστε να φουσκώσει, να απωθηθούν τα κοιλιακά σπλάγχνα και να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για εργασία. Κατόπιν, η χειρουργική ομάδα οδηγεί το χειρουργικό ρομπότ δίπλα στον ασθενή και εισάγει τη ρομποτική κάμερα και τα ρομποτικά εργαλεία μέσα στην κοιλότητα της κοιλιάς μέσω μικρών οπών. Η βασική διαφορά είναι ότι τα ρομποτικά εργαλεία (τα οποία μοιάζουν αρκετά με τα λαπαροσκοπικά) είναι προσαρμοσμένα στους ειδικούς ρομποτικούς βραχίονες, τους οποίους χειρίζεται ο χειρουργός από τη χειρουργική κονσόλα. Έτσι, η λεπτότητα των χειρισμών και η ακρίβεια εξασφαλίζεται από το ρομποτικό σύστημα.
Στη ρομποτική χειρουργική, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει το ευρύ κοινό, δε χειρουργεί το ρομπότ. Το ρομποτικό σύστημα Da VinciTM αποτελεί ένα χειρουργικό εργαλείο στα χέρια του εξειδικευμένου χειρουργού, το οποίο ποτέ δε λειτουργεί αυτόνομα. Ο χειρουργός χειρίζεται το ρομπότ, εκμεταλλευόμενος τις πολλές τεχνικές δυνατότητές του.

Ποιες επεμβάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν με τη ρομποτική μέθοδο;
Όπως προαναφέρθηκε, η ρομποτική χειρουργική είναι μία μετεξέλιξη της κλασσικής λαπαροσκοπικής χειρουργικής, στην οποία οι κλασσικές λαπαροσκοπικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται με τις ίδιες χειρουργικές αρχές, αλλά με τη βοήθεια του ρομποτικού συστήματος. Συνεπώς, όλες οι επεμβάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν λαπαροσκοπικά, μπορούν να πραγματοποιηθούν και με τη ρομποτική μέθοδο. Παραδείγματα αποτελούν οι χολοκυστεκτομές, σκωληκοειδεκτομές, επεμβάσεις στομάχου, παχέος εντέρου, διαφραγματοκήλες, επινεφριδεκτομές, νεφρεκτομές, προστατεκτομές, γυναικολογικές επεμβάσεις και επεμβάσεις παχυσαρκίας.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής χειρουργικής;
Η ρομποτική χειρουργική, ως μία μορφή ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, εξακολουθεί να έχει τα πλεονεκτήματα του μειωμένου μετεγχειρητικού πόνου, της γρήγορης κινητοποίησης και επανένταξης στις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ακόμα πιο ενισχυμένα σε σχέση με αυτά της κλασσικής λαπαροσκοπικής χειρουργικής, καθώς τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα του ρομποτικού συστήματος είναι:
- Τρισδιάστατη απεικόνιση για το χειρουργό.
- Σταθερός χειρισμός της ρομποτικής κάμερας και συνεπώς σταθερό οπτικό πεδίο, το οποίο βρίσκεται στον απόλυτο έλεγχο του χειρουργού.
- Πολυ-αρθρωτά εργαλεία που προσομοιάζουν στις κινήσεις του ανθρώπινου χεριού.
- Εξάλειψη του φυσικού τρόμου των χεριών, αφού τα εργαλεία βρίσκονται προσαρμοσμένα πάνω στους ρομποτικούς βραχίονες.
- Ακόμα μεγαλύτερη μεγέθυνση και σταθεροποίηση της εικόνας του χειρουργικού πεδίου.
- Απόλυτα εργονομική θέση του χειρουργού, η οποία μειώνει την κόπωση, κυρίως σε μεγάλες επεμβάσεις.
Ως συνέπεια των παραπάνω πλεονεκτημάτων, η ρομποτική μέθοδος πολλαπλασιάζει τη δεξιοτεχνία, τη λεπτότητα και την ακρίβεια των χειρισμών του χειρουργού. Έτσι, ενώ το χειρουργείο γίνεται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, μέσα από μικρές τομές, οι συνθήκες του χειρουργείου μοιάζουν με αυτές της ανοικτής χειρουργικής (τρισδιάστατη όραση, λεπτότεροι χειρισμοί), κάνοντας τις επεμβάσεις ακόμα πιο ακριβείς, πιο ασφαλείς, πιο αποτελεσματικές και ακόμα λιγότερο επεμβατικές για τον ασθενή.
Δεν είναι τυχαίο ότι επεμβάσεις στις οποίες πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η απώλεια αίματος και να αποφευχθεί η κάκωση σημαντικών νεύρων, πλέον γίνονται όλο και περισσότερο με τη ρομποτική μέθοδο.

* Ο Σπύρος Ανδρικόπουλος είναι γενικός χειρουργός, συνεργάτης του επιστημονικού ιατρικού site «Ιάτωρ».