Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), μια από τις πιο συνηθισμένες ψυχικές ασθένειες της εποχής μας είναι η κατάθλιψη, η οποία επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπων στον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα στο δυτικό κόσμο, τα επεισόδια που αναδύονται κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και η σημασία της δεν έγκειται μόνο στο μεγάλο αριθμό ανθρώπων που υποφέρουν, αλλά και στις επιπτώσεις αυτής στην οικογένεια, στα παιδιά και στην κοινωνία.
Τα κυριότερα συμπτώματα - σύμφωνα με τα ισχύοντα κριτήρια - είναι:
- Καταθλιπτικό συναίσθημα (λύπη, στεναχώρια, μελαγχολία)
- Απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις δραστηριότητες
- Διαταραχή ύπνου
- Αλλαγές βάρους σώματος
- Αίσθημα ανησυχίας ή καταστολής
- Αναποφασιστικότητα, διαταραχή συγκέντρωσης, μειωμένη αυτοεκτίμηση
- Ιδέες αυτοκτονίας
Η επιδείνωση της προσωπικής υγιεινής, η κατάχρηση αλκοόλ, η ανικανότητα έκφρασης συναισθημάτων, οι διαταραγμένες ενδοοικογενειακές σχέσεις, τα επίμονα και άτυπα σωματικά ενοχλήματα συμπληρώνουν την πολυμορφία με την οποία εμφανίζεται, με αποτέλεσμα μόνο στο 50% των ασθενών να γίνεται σωστή διάγνωση. Επιπλέον, η προκατάληψη και ο στιγματισμός - ιδιαίτερα σε κλειστές κοινωνίες - που συνοδεύουν τις ψυχικές διαταραχές, αποθαρρύνουν ή αποτρέπουν τους πάσχοντες να απευθυνθούν στους ειδικούς.
Με βάση στοιχεία επιδημιολογικών μελετών - μελέτη ATTICA -. θα μπορούσε να γίνει η εκτίμηση ότι στη χώρα μας περίπου 850.000 άνδρες και 1,1 εκατομμύριο γυναίκες εμφανίζουν ήπια έως σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης. Ο Π.Ο.Υ. προειδοποιεί επισήμως ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση οδηγεί σε έξαρση του αριθμού των αυτοκτονιών, ενώ τα κρούσματα έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους και στη χώρα μας. Πρόσφατα δεδομένα επισημαίνουν ότι οι ομάδες που πλήττονται κυρίως από την οικονομική κρίση, βρίσκονται στα κατώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα ή απειλούνται με την απώλεια της εργασίας τους (Τούντας Ι., αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών). Επίσης, δεδομένα από το εξωτερικό αλλά και τη χώρα μας - από τη δεκαετία του ‘90 - τεκμηριώνουν την άποψη ότι με την αύξηση της ανεργίας, αυξάνονται και τα ποσοστά κατάθλιψης.
Σύμφωνα με στοιχεία, φαίνεται ήδη αύξηση της προσέλευσης ασθενών-χρηστών υπηρεσιών υγείας και στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στην περιοχή ευθύνης μας, με συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Τα περιστατικά αυτά ενδεχομένως θα εμφανίσουν περαιτέρω αύξηση, αν συνυπολογίσουμε την υψηλή ανεργία στο νησί μας, καθώς και τις διαφαινόμενες οικονομικές δυσκολίες στο χώρο π.χ. της ελαιοπαραγωγής και του τουρισμού. Η ανίχνευση, λοιπόν, της κατάθλιψης από τον ιατρό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ακόμα και στις επισκέψεις ρουτίνας, θα είχε ωφέλιμες επιδράσεις για όλους. Για τον ασθενή, την οικογένειά του, αλλά και την κοινωνία γενικότερα.
Απαιτείται κατά τη γνώμη μας ένας καινοτόμος σχεδιασμός και ένα μοντέλο περίθαλψης - με πολλούς εμπλεκόμενους φορείς, ιατρούς υπόχρεους υπηρεσίας υπαίθρου, ιατρούς Γενικής Ιατρικής, ψυχιάτρους, νευρολόγους, ψυχολόγους, επισκέπτες υγείας, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες ή επιστημονικούς φορείς -, που θα υποστηρίζει την οικογένεια και θα της παρέχει τις υπηρεσίες που απαιτούνται. Ειδικά ο γενικός γιατρός που εργάζεται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας συναντά τους ασθενείς αυτούς στα αρχικά στάδια της νόσου. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως, εκτός από την αντιμετώπιση των νόσων στο πεδίο της Π.Φ.Υ., κύριο μέλημα και υποχρέωσή μας είναι η προαγωγή της υγείας στην κοινότητα.

* Ο Άκης Ζεϊμπέκης και η Ιωάννα Βλάχου είναι ιατροί Γενικής Ιατρικής στο Κέντρο Υγείας Καλλονής.