Στις 15-11-1880, στη νοτιοανατολική ακτή του Κόλπου Καλλονής, κοντά στη γραφική Σκάλα Πολιχνίτου η οποία παλιά ονομαζόταν «Ελπίς», συνέβη ένα επεισόδιο μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών ψαράδων από το οποίο κινδύνεψαν να διακοπούν οι διπλωματικές σχέσεις Ιταλίας-Τουρκίας και παρ’ ολίγον να μεταβεί το ιταλικό πολεμικό πλοίο «Ρώμη» στην τότε τουρκοκρατούμενη Λέσβο! Για το επεισόδιο αυτό, που κάλυψαν επαρκώς οι τότε εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης εστιάζοντας στον Πολιχνιάτη πρωταγωνιστή του, τον Δημήτριο Λάμπρου Καλλιά, δημοσίευσα σχετικά κείμενα στα περιοδικά «Καλλονιάτικα», (τ. 167/2016), «Αντίλαλος της Βρίσας», (τ. 61/2017) και «Πολιχνιάτικος Λόγος», (τ. 153/2018), ενώ σχετική έρευνα δημοσίευσε ο Πλωμαρίτης φιλόλογος δρ. Αριστείδης Στεργέλλης στα «Λεσβιακά», (τ. ΙΣΤ΄/1996).

Σήμερα, δημοσιεύω δύο κείμενα της εφημερίδας «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης, το εικονιζόμενο του 1891 και εκείνο του 1894, που αναφέρονται στην προσφορά του Καλλιά στον Πολιχνίτο και στο επίνειό του, την Ελπίδα:

α) «Εν τω δήμω Πολερτίν (σ.σ. Πολιχνίτου) της υποδιοικήσεως Πλωμαρίου οι οθωμανοί υπήκοοι κκ. Δημήτριος Λάμπρου Κάλας (σ.σ. Καλλιάς) και Ιωάννης Αποστόλου Καμάρ θα ιδρύσωσιν εργοστάσιον προς εξαγωγήν ελαίων και αλεύρου. Διατάγματι της Α.Μ. τα επί τούτω εξ Ευρώπης κομισθέντα χρειώδη απαλλάσσονται παντός τελωνειακού δασμού». (Εφ. Νεολόγος. (1891, 23 Δεκ. /4 Ιαν. 1892, αρ. φ. 6724, σ. 2, στ. 6).

β) «Εκ Πολυχνίτου επιστέλλονται ημίν από 7 νοεμβρίου: Μόλις αφικόμενος εκ μακρού αυτού ανά την Εσπερίαν και τον Νέον Κόσμον μακρού ταξειδίου ο μεγάτιμος ημών συμπολίτης Δημήτριος Καλλίας βέης εργοστασιάρχης, νέαν έδωκεν ημίν αφορμήν να θαυμάσωμεν την άπειρον φιλοπατρίαν και τα φιλοπρόοδα αυτού αισθήματα. Αφ’ ενός μεν διά της γενναιοδωρίας του μεταφέρεται όσον ούπω εις την Ελπίδα, το επίνειον του Πολυχνίτου, ύδωρ εκ της ¼ περίπου της ώρας απεχούσης πηγής εν θέσει Φλιά, η έλλειψις του οποίου λίαν εδυσκόλευε τους κατοίκους του επινείου, ως και τους αυτόσε προσεγγίζοντας ναυτιλλομένους, αναγκαζομένους ούτω μακρόθεν να υδρεύωνται· αφ’ ετέρου δε μετά προθυμίας προσήνεγκεν αρκούντως γενναίον ποσόν υπέρ της εν τη πατρίδι αυτού ιδρύσεως Οθωμανικού σχολείου, ού προ δύο ημερών ετέθη και ο θεμέλιος λίθος επί παρουσία των εν Πολυχνίτω αρχών και πλείστων εν τέλει, ως και του παρεπιδημούντος ενταύθα ενδοξοτ. Καιμακάμ-βέη Πλωμαρίου Μουσταφά-πασσά. Η αείποτε τω όντι υπ’ αυτού ευεργετουμένη πατρίς αυτού μετ’ άκρας ευγνωμοσύνης ενατενίζει προς τον ευεργέτην αυτής και εύχεται εκ ψυχής αυτώ, απερχομένω δι’ ιδίας υποθέσεις ήδη εις την βασιλεύουσαν, αίσιον πλουν και ταχείαν επάνοδον». (Εφ. Νεολόγος. (1894, 22 Νοεμ./4 Δεκ., αρ. 7574, σ. 2, στ. 5).

Μερικοί ερευνητές έγραψαν ότι η Σκάλα Πολιχνίτου ονομάστηκε Ελπίς από τον Κύριλλο Μουμτζή (1867-1925) που χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Μυτιλήνης στις 13-5-1897, όταν την επισκέφθηκε την άνοιξη του 1900, ενώ η παραπάνω καταγραφή από το 1894 της εφημερίδας Νεολόγος με την ονομασία Ελπίς είναι η δεύτερη μέχρι σήμερα γνωστή, με πρώτη εκείνην του Γεωργίου Αρχοντόπουλου, ο οποίος δημοσίευσε το 1881 το παρακάτω κείμενο στο περιοδικό «Σαπφώ»: «Περί την ημίσειαν ώραν της κωμοπόλεως ταύτης (σ.σ. του Πολιχνίτου) παραλίως υπάρχει επίνειον (σκάλα) υπό το όνομα “Ελπίς” έχον και νεόδμητον ναΐσκον επ’ ονόματι των γενεθλίων Ιωάννου του Προδρόμου· υπάρχουσι δε ενταύθα οικίαι τινες, εργαστήρια και αποθήκαι». (Περιοδικό «Σαπφώ». Τόμος πρώτος, έτος Α´, τεύχος Η´. Αύγουστος 1881. Μυτιλήνη, σελίδες 172-173).

Για την προέλευση της ονομασίας της Ελπίδας-Σκάλας Πολιχνίτου συνειρμικά μάς οδηγούν τα ονόματα «Ελπίδα» και «Ελπιδήφορος», που καταγράφονται επιγραφικά στα κτηματολόγια της εποχής 285-305 μ.Χ. του Ρωμαίου αυτοκράτορα Γάιου Διοκτηλιανού για τα σημερινά γειτονικά τοπωνύμια «Τύδα, Άσπρες πέτρες και Τέμενος», που βρίσκονται βορειοανατολικά της Ελπίδας- Σκάλας Πολιχνίτου στην περιοχή του σημαντικού οικισμού της Χαλκοκρατίας, του ακρωτηρίου που παραφρασμένο ονομάζεται «Κουρτήρ», όπου συγκεκριμένα στο κτηματολόγιο IG XII 2, 79 καταγράφεται το όνομα «Ελπιδήφορος» ως εξής: «χω(ρίον) Τύδαι Ελπι[δήφορος] [...] χω(ρίον) Λευκή ακ[τ]ή συν τεμένει», στο IG XII 2, 422 καταγράφεται το όνομα «Ελπίδα» ως εξής: «Ελπίδα ήρω[ς, χρη]-στέ χαίρε» και στο IG XII 2, 76 αναφέρεται δύο φορές το όνομα «Ελπιδήφορος».