Σε σημείωμά μου που δημοσιεύθηκε στο φιλόξενο ιστότοπο του www.amen.gr στις 30 Ιουνίου 2012, κατέγραψα μερικά περιστατικά της μεστής ζωής από αποστολικό και πατριωτικό ζήλο του ευπατρίδη ιεράρχη του Γένους Γερμανού Καραβαγγέλη, χαρίσματα που τον ανέδειξαν σε υποδειγματικό ιεράρχη για να εμπνέει τις γενεές των Νεοελλήνων κληρικών και λαϊκών.

Τις ημέρες αυτές που συμπληρώνεται ένας αιώνας από την ολοκλήρωση του Μακεδονικού Αγώνα με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και πολλά λέγονται για τους συντελεστές αυτής της θαυμαστής εποποιίας, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο η συμβολή της προσωπικότητας του Γερμανού στη δικαίωση των προσδοκιών του Γένους για να πορεύεται ελεύθερος από οποιαδήποτε ξένη κυριαρχία αλλόφυλου και αλλόδοξου κατακτητή.

Η υπενθύμιση της μεθοδευμένης επιχειρήσεως των Ελλαδιτών να τον αποκλείσουν από την προεδρική τιμή του Αθηνών και η κατάθεση μερικών αδρών μόνον σκέψεων για το εκκλησιαστικό μέγεθος του Καραβαγγέλη. φαίνεται πως προβλημάτισαν πολλούς αναγνώστες μου. Οι πολλοί γνωρίζουν μόνον τους αγώνες του για να διασωθεί ο ελληνορθόδοξος κλήρος και λαός στη Μακεδονία και στον Πόντο, αλλά όμως αγνοούν πόσο η δυναμική φυσιογνωμία του, επειδή ανέτρεψε τα σχέδια του εκσλαβισμού των Βορειοελλαδιτών και του εκτουρκισμού των Ποντίων, τρόμαξε των Αθηναίων τις διαπλοκές το 1923, που αρνήθηκαν την προσφορά του κατά τις οδυνηρές ημέρες δοκιμασίας εκ του προσφυγικού ζητήματος, ίσως γιατί δύσκολα θα συμβιβαζόταν με την κοντόφθαλμη νοοτροπία του αθηνοκεντρισμού, που τους κράτησε για λόγους εκλογικούς κοντά στα αστικά κέντρα.

Εάν είχε εκλεγεί ως μητροπολίτης Αθηνών ο Καραβαγγέλης με τις τόσες εμπειρίες του, θα είχε εμπνεύσει μια «έτερης» μορφής ποιμαντική φροντίδα, που θα απέτρεπε την ανάπτυξη τόσων ελαττωμάτων κανονικής αμετρωπίας και ασυδοσίας στον ενταύθα αμπελώνα της Εκκλησίας, που μετέβαλε επανειλημμένα την αυτοκεφαλία σε «κακοκεφαλία» μέχρι τις ημέρες μας!
Η εντελώς συνοπτική ενασχόλησή μου με το ανάστημα αυτό του Γένους μας πριν λίγες ημέρες οδήγησε εκλεκτό φίλο μου να παραπέμψει στην ταπεινότητά μου τον κ. Δημήτριο Μπιρμπίλη, για να εκτιμήσω ένα λεύκωμα φωτογραφιών (album) που είχε εντοπίσει και αγοράσει σε παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι προ πολλών δεκαετιών ο μακαρίτης ο πατέρας του, Γεώργιος. Αυτή η ανίχνευση εκεί για ιστορικό υλικό παλαιότερα με απασχόλησε και μου έδωσε σπάνιες εικαστικές μαρτυρίες για εκκλησιαστικά γεγονότα. Το λεύκωμα αυτό προφανώς ήταν οικογενειακό κειμήλιο και κάποιος αδαής απώτερος κληρονόμος το έδωσε στον παλιατζή μαζί με βιβλία. Στην πρώτη σελίδα, μια άριστη επίσημη φωτογραφία νέου αρχιερέα που αμέσως προκάλεσε το ενδιαφέρον μου. Το στήθος του είναι καταστόλιστο από ταινίες ανώτατων τιμητικών διακρίσεων «μετ’ αστέρος», χριστιανικής και οθωμανικής προελεύσεως. Επίσης επ’ αυτών έφερε σταυρό και εκατέρωθεν δύο εγκόλπια, κάτι που συνήθιζαν οι παλαιοί αρχιερείς σε επίσημες παραστάσεις μόνον μέσα στην επαρχία τους.

Όμως η τέχνη και η θέση των εγκολπίων μού θύμιζε μιμήσεις από τα συνήθως φερόμενα προ εκατονταετίας διάσημα από τον πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄. Πρόσεξα τη φωτογραφία της εκφοράς του μεγάλου αυτού πατριάρχη που δημοσίευσα στο β΄ τόμο του Συνοδικού μου (σ. 343) και παρατήρησα ότι ο «πρώτος τη τάξει» αρχιερεύς που προεξήρχε, ήταν ο Αμασείας Γερμανός! Αμέσως τον συνέκρινα με φωτογραφία του των ύστερων χρόνων του με τα ίδια διάσημα (σ. 543) και διαπίστωσα πως ο εικονιζόμενος είναι ο Γερμανός Καραβαγγέλης και πως το λεύκωμα πρέπει να ανήκε κάποτε στην οικογένειά του, γιατί υπάρχει εκεί φωτογραφία της αδελφή του!
 
Ο μητροπολίτης Γερμανός είναι περίπου πεντηκοντούτης -49 ετών αν γεννήθηκε το 1867- και βρίσκεται στην ακμή της διακονίας του γιατί έχει εκλεγεί -σύμφωνα με τους Εθνικούς Κανονισμούς τού 1862- τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου μετά την εκδημία του πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ από της 20ής Νοεμβρίου 1912 μέχρι της 28ης Ιανουαρίου 1913, που εξελέγη Πατριάρχης ο από Χαλκηδόνος Γερμανός Ε΄. Στο διάστημα αυτό φερόταν και ως ο εκλεκτός της Ιεραρχίας για να διαδεχθεί τον αποθανόντα Ιωακείμ Γ. Όμως οι Νεότουρκοι, που είχαν πλέον καταλάβει την εξουσία, τον είχαν προσημειώσει για τη δράση του στην Καστοριά και στον Πόντο και τον διέγραψαν του Καταλόγου που τους στάλθηκε κατά τον Κανονισμό, ως πρόσωπο μη συνεργάσιμο με την κυβέρνησή τους και έτσι εκλέχτηκε ο υφιστάμενος το ίδιο επί σειρά ετών Γερμανός, γιατί οι Τούρκοι τον θεώρησαν ως «γέροντα» εξοφλημένο!
Μήπως όμως το ίδιο δεν έπραξαν μετά δεκαετία, το 1923, και οι συνέλληνες των Αθηνών, όταν μεθοδευμένα τον απέκλεισαν μέσω του Υπουργείου και της Θεολογικής Σχολής, και με μία ψήφο μέλους της πενταμελούς τού αρνήθηκαν τη μετάθεση από τη Μητρόπολη Ιωαννίνων στην κενή Μητρόπολη των Αθηνών και προτίμησαν άνθρωπο του χεριού τους;
Αυτός ήταν ο αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής και άνθρωπος του σπουδαστηρίου, που ήταν άγευστος ποιμαντικής εμπειρίας και διοικήσεως και άνοιξε πολλά μέτωπα με αντιπάλους που δημιούργησαν προβλήματα στην Εκκλησία, μέχρι σήμερα, όπως είναι η ασύντακτη πανσπερμία του λεγόμενου Παλαιοημερολογιτισμού και η απ’ αρχής λίαν «τεταραγμένη» σύσταση της Μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος, που σήμερα τετραμερίστηκε!

Η περίοδος της τοποτηρητείας του Γερμανού στον Οικουμενικό Θρόνο συνέπεσε με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, που έθρεψε τη βάσιμη ελπίδα για πορεία πέραν του Στρυμόνα και του Έβρου. Την εποχή αυτή επικρατούσε μεγάλος ενθουσιασμός, που παρέσυρε και το Γερμανό να πιστεύει πως οι Νεότουρκοι θα ήταν μετριοπαθέστεροι στις αποφάσεις τους και δε θα τον θεωρούσαν εχθρό τους για να τον διαγράψουν από τον Κατάλογο των εκλόγιμων για τον Οικουμενικό Θρόνο! Τότε θέλησε και να έχει μία επίσημη φωτογραφία από ένα διαλεκτό καλλιτέχνη της εποχής. Όμως οι Νεότουρκοι είχαν συσσωρευμένη στην καρδιά τους την οργή για τις ήττες τους και δεν άργησαν να την εκδηλώσουν πρώτα με τη διαγραφή του και με την έκρηξη το 1914 του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με την εφαρμογή της «τελικής λύσεως» των Γενοκτονιών κατά των γηγενών ανατολικών χριστιανών της οθωμανικής επικράτειάς τους.
Επομένως, η φωτογραφία είναι του τέλους 1912 και των αρχών τού 1913 και την απαθανάτισε στην Πόλη ο φωτογράφος και ζωγράφος Παντελής Αλεξ. Κόβας, που ήταν πιθανόν ο πατέρας του γνωστού στο Φανάρι ζωγράφου Ειρήναρχου Κόβα († 1964), ο οποίος άφησε έργα του στο παλαιό Συνοδικό του Πατριαρχείου, στην Παναγία Βλαχερνών κ.α..

Ο Παντελής Κόβας φαίνεται πως ξεκίνησε το φωτογραφείο του από τη Βηρυτό και μετά ήλθε στην Πόλη, ενώ είχε τιμηθεί η εργασία του με μετάλλια διακρίσεων στις Παγκόσμιες Εκθέσεις της Βιέννης το 1872 και της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ το 1874.
Στην οπίσθια όψη της φωτογραφίας υπάρχουν παραστάσεις που δεν έχουν ακόμη μολυνθεί από τις αναμετρήσεις των επόμενων χρόνων από τα πολεμικά γεγονότα. Στο κέντρο εικονίζεται μια πρόμαχος Αθηνά που κρατεί την οθωμανική σημαία της συνταγματικής επαναστάσεως του 1908, που ξεπετιέται περίεργα μέσα από τον τότε βασιλικό θυρεό της Ελλάδος και εκατέρωθεν έχει τους θυρεούς της Αυστροουγγαρίας και των ΗΠΑ!
 
Η όλη δυναμική μορφή του Καραβαγγέλη εκφράζεται στη δύναμη του αετίσιου βλέμματός του, αυτού που δείχνει τόλμη και παρρησία, αλλά και συγκεντρωμένο νου, αγωνιστή με ανδρικό σθένος ιεράρχη, που ξέρει έντιμα να ξεπερνά τις αντιξοότητες και να αντιπαλεύει τους βυσσοδομούντες κατά της Εκκλησίας του Γένους! Δυστυχώς, αυτόν που με εμπάθεια πολέμησαν αλλόφυλοι, τελικά τον παρεπίκραναν τόσο και οι ελεύθεροι ομόφυλοί του, που αναγκάστηκε να τραπεί προς την Ευρώπη. Και γι’ αυτό έγραψε στη διαθήκη του το 1933 ως ρητή εντολή: «στην κηδεία του να μην παραστεί εκπρόσωπος της ελληνικής κυβερνήσεως, ούτε αρχιερέας και διάκονος, παρά μόνον ένας απλός ιερέας», σαν και εκείνους που αγωνίστηκαν μαζί του στη Μακεδονία και στον Πόντο. Έτσι έδειξαν σε όλους μας πως πάντα έχει αξία για την Εκκλησία η παύλεια ρήση: «Ου δε το Πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία» (Β΄ Κορ. γ΄ 17).

(Από την ιστοσελίδα www.amen.gr)