Η επιλογή του ιδανικού συστήματος θέρμανσης είναι πραγματικός πονοκέφαλος για τα νοικοκυριά. Μάλιστα υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης πολλές φορές επιλέγονται λύσεις φαινομενικά φθηνές, που στο τέλος στοιχίζουν πολύ ακριβά.

Το συγκεκριμένο τεύχος του «View» σάς παρουσιάζει όλους τους εγκεκριμένους τρόπους θέρμανσης, με σκοπό να κάνει την επιλογή σας όσο το δυνατό ευκολότερη και συνάμα ιδανικότερη για τις δικές σας ανάγκες.

Δεν θα μπορούσε λοιπόν να λείπει από αυτό το τεύχος ένα εξελιγμένο σύστημα θέρμανσης που έκανε την εμφάνισή του τα τελευταία χρόνια, κατακτώντας ένα καθόλου μικρό μερίδιο της αγοράς. Ο λόγος φυσικά είναι για τις αντλίες θερμότητας. Όμως, τι είναι οι αντλίες θερμότητας και πώς λειτουργούν;

Οι αντλίες θερμότητας είναι μηχανήματα τα οποία αντλούν θερμότητα (και την αποδίδουν σε νερό με τη μορφή ψύξης ή θέρμανσης) από μια «δεξαμενή θερμότητας» (αέρας περιβάλλοντος, δεξαμενή νερού, υπόγεια νερά, λίμνη κ.λπ.) προς έναν χώρο, μέσω ενός κύκλου εξάτμισης και συμπύκνωσης ενός μέσου, με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα παραδοσιακά συστήματα θέρμανσης βασίζονται ως επί το πλείστον στην καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή θερμότητας, ενώ οι αντλίες θερμότητας αέρα/νερού (αυτός ο τύπος χρησιμοποιείται στις συνήθεις οικιακές εφαρμογές) εκμεταλλεύονται την «ανεξάντλητη» θερμική ενέργεια του εξωτερικού αέρα που προέρχεται από τον ήλιο, την οποία μετατρέπουν σε θέρμανση του χώρου μας με τη βοήθεια ενός μικρού ποσού ηλεκτρικής ενέργειας.

Στην ουσία η αντλία θερμότητας δεν μετατρέπει τη μια μορφή ενέργειας σε μια άλλη (ηλεκτρική σε θερμική), αλλά τη μεταφέρει, την αντλεί (εξ ου και η ονομασία της) από το περιβάλλον προς τον χώρο μας (ή το αντίστροφο κατά τη λειτουργία ψύξης), δαπανώντας ένα ποσό ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να μεταφερθεί η θερμότητα από τη χαμηλή ενεργειακή στάθμη (που είναι το περιβάλλον) σε μια μεγαλύτερη (χώρος). Η ενέργεια όμως αυτή είναι πολύ μικρότερη από αυτήν που θα δαπανούσαμε για να την παράγουμε και είναι της τάξης του 1/4 ή και λιγότερο σε σχέση με την ενέργεια που προσφέρει στον χώρο.

Απόδοση και συμβατότητα

Ο αριθμός που χαρακτηρίζει την απόδοση μιας αντλίας θερμότητας είναι βασικά ο ειδικός συντελεστής COP (Coefficient of Performance), που αποτελεί τον λόγο της ισχύος που η αντλία προσδίδει στον χώρο προς την ισχύ που καταναλώνει. Οι αντλίες θερμότητας αέρα-νερού σήμερα χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό COP, που κυμαίνεται, όπως αναγράφεται στα εγχειρίδια των περισσοτέρων κατασκευαστών, από 2,5 έως 4, που σημαίνει σε γενικές γραμμές ότι το σύστημα χρησιμοποιεί 1 kWh ηλεκτρικής ενέργειας για να παράγει κατά μέσο όρο 3 kWh θερμικής ενέργειας.

Αυτός ο ειδικός βαθμός απόδοσης της αντλίας εξαρτάται από τα μηχανικά χαρακτηριστικά της συσκευής, ενώ πρακτικά μεταβάλλεται με τη θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα, δηλαδή αλλάζει κατά τη διάρκεια του έτους και με την επιθυμητή θερμοκρασία του χώρου. Για να διαπιστώσουμε και πρακτικά το μέγεθος της εξοικονόμησης που προσφέρει μια αντλία θερμότητας, είναι σκόπιμο να συγκρίνουμε με βάση την οικονομία που προσφέρει τη λειτουργία της με τη λειτουργία ενός συστήματος λέβητα πετρελαίου για τη θέρμανση μιας κατοικίας. Για τον σκοπό αυτό ας θεωρήσουμε ένα μέσο σπίτι 100 τ.μ., με ετήσιες ανάγκες θέρμανσης 10800 kWh.

Για την κάλυψη των θερμικών αυτών αναγκών απαιτούνται περίπου 1200 λίτρα πετρελαίου, τα οποία με μια μέση φετινή τιμή στο 1 ευρώ θα κοστίσουν περίπου 1200 ευρώ. Στην περίπτωση της αντλίας θερμότητας, εάν θεωρήσουμε μέσο συντελεστή απόδοσης ίσο με 3, οι 10800 kWh θερμικής ενέργειας απαιτούν την κατανάλωση 3600 kWh ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες με μέση τιμή 0,15 ευρώ/kWh θα έχουν συνολικό κόστος κάτω από 550 ευρώ, δηλαδή θα έχουμε εξοικονόμηση μεγαλύτερη του 55%.

Η αντλία θερμότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή θερμού νερού για το ενδοδαπέδιο σύστημα, τα θερμαντικά σώματα, τα fan coils ή και για ζεστό νερό χρήσης. Σε υπάρχουσες κατοικίες, οι αντλίες θερμότητας μπορούν και να συνδυαστούν με το υπάρχον σύστημα θέρμανσης, ενώ η ίδια η αντλία θερμότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ψύξη μιας κατοικίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς ο κύκλος λειτουργίας της αντλίας μπορεί να αντιστραφεί ώστε να παρέχει ψύξη για όσο της ζητηθεί.

Κόστος αγοράς: το βασικό μειονέκτημα

Το κόστος αγοράς μιας μέσης ισχύος αντλίας θερμότητας μπορεί να κυμαίνεται από 3000 ευρώ έως 8000 ευρώ, πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα αρκετά ακριβότερο από τις λοιπές εναλλακτικές θέρμανσης, ωστόσο είναι φανερό ότι η απόσβεση του αρχικού κόστους γίνεται αρκετά γρήγορα. Ιδιαίτερα όσο μεγαλύτερος είναι ο ετήσιος αριθμός ωρών λειτουργίας, όταν υπάρχουν ευνοϊκά τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος ή όταν υπάρχει ανάγκη θέρμανσης τον χειμώνα και ψύξης το καλοκαίρι, η χρήση αντλίας θερμότητας θεωρείται πλέον μονόδρομος. Επίσης, το υψηλό κόστος απόκτησης μπορεί να αντιμετωπιστεί και με την ένταξη της δαπάνης στο πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον», στις επιλέξιµες παρεµβάσεις αναβάθµισης συστήµατος θέρµανσης και συστήµατος παροχής ζεστού νερού χρήσης.

Τέλος, παρά τα σημαντικά οικονομικά οφέλη από μια αντλία θερμότητας, υπάρχουν και άλλοι μερικές φορές εξίσου σημαντικοί παράγοντες που την καθιστούν ελκυστική λύση, όπως η μηδαμινή ανάγκη συντήρησης, ο μικρός απαιτούμενος χώρος εγκατάστασης (χωρίς καπνοδόχο και αποθήκη καυσίμου) και φυσικά ότι πρόκειται για μια οικολογική συσκευή με ελάχιστους ρύπους. Πρόκειται λοιπόν για μια εύκολη στην εγκατάσταση, οικολογική επένδυση που αποδίδει.

Τα πλεονεκτήματα της αντλίας θερμότητας συνοπτικά

- Εξασφαλίζουν μεγαλύτερη οικονομία σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα συστήματα θέρμανσης (εξοικονόμηση 60-74% σε σχέση με το πετρέλαιο και 50-60% σε σχέση με το φυσικό αέριο).

- Είναι 100% αυτόνομα συστήματα (δεν χρειάζονται ορυκτά καύσιμα για να λειτουργήσουν).

- Εκτός από θέρμανση παράγουν και ζεστό νερό χρήσης, χωρίς επιπλέον κόστος.

- Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο για θέρμανση τον χειμώνα αλλά και για ψύξη το καλοκαίρι μέσω της ίδιας εγκατάστασης.

- Μπορούν να εγκατασταθούν τόσο σε νέες οικοδομές όσο και σε υπάρχουσες κατοικίες. Έχουν εύκολη τοποθέτηση και γρήγορη εγκατάσταση (η εξωτερική μονάδα εγκαθίσταται ακόμη και σε μπαλκόνι, εξοικονομώντας χώρο και χωρίς να απαιτείται λεβητοστάσιο ή δεξαμενή καυσίμων).

- Συνήθως διατηρείται το υπάρχον σύστημα θέρμανσης-δροσισμού (ενδοδαπέδια θέρμανση ή καλοριφέρ/fan coils) και υπάρχει η δυνατότητα συνδυασμού με το ήδη υπάρχον λεβητοστάσιο ή με ηλιακά συστήματα για υποστήριξη θέρμανσης.

- Μπορεί να ληφθεί επιδότηση αγοράς και εγκατάστασης για αντλία θερμότητας μέχρι 70% από το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον».

- Έχουν πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση.

- Έχουν αθόρυβη λειτουργία.

- Έχουν ελάχιστες απαιτήσεις συντήρησης.

- Είναι εξαιρετικά ασφαλείς στη χρήση τους, λόγω της απουσίας καύσης και αποθήκευσης κάποιας εύφλεκτης ύλης.

- Είναι φιλικές προς το περιβάλλον, αφού δεν ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα με καυσαέρια.

- Έχουν χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα -λόγω μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα- που ανεβάζει την ενεργειακή κλάση μιας κατοικίας.

- Έχουν αποδοτική λειτουργία σε χαμηλές και υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος (από -20°C έως 43°C).

- Είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να προσφέρει ταυτόχρονα ψύξη και ζεστό νερό χρήσης.

Μειονεκτήματα

- Έχουν υψηλό κόστος απόκτησης.

- Επιβάλλουν άμεση εξάρτηση από την τιμολογιακή πολιτική του ρεύματος.

Εν κατακλείδι, οι αντλίες θερμότητας αποτελούν μια πολύ αξιόπιστη λύση για θέρμανση.

Οι καταναλωτές, ωστόσο, θα πρέπει να κάνουν έρευνα πριν προχωρήσουν στην αγορά τους, απευθυνόμενοι σε εξειδικευμένα καταστήματα πώλησης, προκειμένου να εξασφαλίσουν αυτό που θέλουν και μάλιστα ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητές τους.