Σε νέα εποχή μπαίνει ο ελαιοκομικός τομέας. Το ελαιόλαδο σταδιακά θα πάψει να είναι ένα μεσογειακό προϊόν και η παραγωγή του θα επεκταθεί σε όλο τον κόσμο. Η Καλιφόρνια των ΗΠΑ, η Αργεντινή και Αυστραλία θα είναι μεταξύ των νέων μεγάλων δυνάμεων του κλάδου. Στόχος τους είναι η παραγωγή τους να ξεπεράσει τα μεγέθη της Ισπανίας και των άλλων μεγάλων δυνάμεων του κλάδου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ελαιοκομικός τομέας της Ελλάδας καλείται να βρει το δικό του δρόμο.

Οι δύο βασικοί δρόμοι που διαμορφώνονται είναι η επένδυση στην παραδοσιακή ελαιοκομία ή η επένδυση στις υπερεντατικές καλλιέργειες, που αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς σε όλο τον κόσμο.
Οι δύο αυτές επιλογές δείχνουν να είναι ανταγωνιστικές μεταξύ τους, ωστόσο δεν είναι. Αντιθέτως, είναι συμπληρωματικές και δείχνουν ότι θα αναπτυχθούν παράλληλα τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στη χώρα μας. Στα νησιά του Αιγαίου και τη Λέσβο είναι μονόδρομος η ανάπτυξη της παραδοσιακής ελαιοκομίας, καθώς είναι πρακτικώς αδύνατο να εφαρμοστούν οι υπερεντατικές καλλιέργειες, εκτός ίσως από ορισμένες εξαιρέσεις.
Τα παραπάνω αποτελούν, κατά την εκτίμησή μας, το βασικό συμπέρασμα του Διεθνούς Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στις 14 και 15 Απριλίου στην Αθήνα με τίτλο «Ο ελαιοκομικός τομέας: Ατενίζοντας το 2020». Το «Ε» και το «Νησιωτικό Αγρόκτημα» ήταν χορηγοί επικοινωνίας του Συνεδρίου μαζί με μεγάλα διεθνή περιοδικά του κλάδου, την εφημερίδα «Ναυτεμπορική» και μεγάλα περιφερειακά μέσα ενημέρωσης της χώρας μας, ενώ διοργανωτής του Συνεδρίου ήταν το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο» και η εταιρεία «Άξιον εκδοτική».

Κρίση και ανάπτυξη της ελαιοκομίας
Ο κλάδος της ελαιοκομίας παρουσιάζει αντιφατικές τάσεις. Την ώρα που στις βασικές ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ευρώπης οι παραγωγοί είναι απογοητευμένοι από τη μείωση των τιμών του ελαιολάδου στις άλλες ηπείρους του πλανήτη, η ελαιοκομία καταγράφει ραγδαία ανάπτυξη.
Συγκεκριμένα, αυτή την περίοδο οι Ισπανοί ελαιοπαραγωγοί βγαίνουν στους δρόμους και διαμαρτύρονται για τις χαμηλές τιμές του ελαιολάδου. Οι Έλληνες συνάδελφοί τους σταδιακά εγκαταλείπουν την καλλιέργεια, καθώς σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το κόστος παραγωγής. Στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ δημιουργούνται συνεχώς νέοι, υπερεντατικοί ελαιώνες, όπου η συλλογή του καρπού γίνεται αποκλειστικά με μηχανικά μέσα και το κόστος παραγωγής είναι χαμηλό.
Υπερεντατικές καλλιέργειες αναπτύσσονται και στην Αυστραλία και την Αργεντινή. Ο Ισραηλινός καθηγητής του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ Simon Lavee στην εισήγησή του αναφέρθηκε στην περίπτωση αυστραλιανού ενιαίου ελαιώνα έκτασης 5.000 εκταρίων, δηλαδή 50.000 στρεμμάτων, στον οποίο εφαρμόζεται υπερεντατική καλλιέργεια ελιάς.


Ο καθηγητής Simon Lavee αναλύει τα χαρακτηριστικά των υπερεντατικών ελαιώνων (πάνω). Ο πρόεδρος της Γαλλικής Διεπαγγελματικής Ένωσης Ελαιολάδου, Olivier Nasles, έδωσε σημαντικά στοιχεία για τα πιστοποιημένα προϊόντα

Οι δύο όψεις του νομίσματος
Η δυναμική είσοδος νέων χωρών στην ελαιοκομία δημιουργεί νέους ανταγωνιστές για τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς. Γεγονός που σίγουρα θα πιέσει το ελληνικό ελαιόλαδο στις διεθνείς, αλλά και την εσωτερική αγορά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει τα ελληνικά ελαιόλαδα να γίνουν πιο ανταγωνιστικά σε όλα τα επίπεδα, τιμή, συσκευασία, δίκτυα προώθησης, προβολή κ.λπ., ώστε να μη χάσουν τις αγορές που έχουν σήμερα.
Από την άλλη, η ανάπτυξης της ελαιοκαλλιέργειας θα βάλει το ελαιόλαδο στις καταναλωτικές συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων, με αποτέλεσμα να διευρυνθεί το καταναλωτικό του κοινό. Κατά συνέπεια, και τα ελληνικά ελαιόλαδα θα έχουν πολύ περισσότερους δυνητικούς πελάτες.


Ο εκδότης του περιοδικού «Ελιά και Ελαιόλαδο», Βασίλης Ζαμπούνης, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Γαία», Άρης Κεφαλογιάννης, και ο νέος επιχειρηματίας Ευάγγελος Κάλτσας, στο πάνελ των ομιλητών την ώρα που ανακοινώνεται η παραγωγή του ελαιολάδου «Βρανά»


Οι ξερικοί ελαιώνες δίνουν καλύτερο προϊόν
Πολυλειτουργικό τρόφιμο το λάδι

Οι φαινόλες και σειρά άλλων στοιχείων που περιλαμβάνει το ελαιόλαδο, το καθιστούν ένα πολυλειτουργικό τρόφιμο, που εκτός από τη θρέψη, προσφέρει και στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού.

Οι συνεχιζόμενες επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως το ελαιόλαδο στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής συμβάλλει αποτελεσματικά στην προστασία του ανθρώπου από καρδιαγγειακές παθήσεις, ισχαιμικά επεισόδια και εγκεφαλικά επεισόδια. Αυτό το χαρακτηριστικό του ελαιολάδου σε συνδυασμό με το μικρό όγκο παραγωγής του (σε σχέση με την παγκόσμια κατανάλωση λιπαρών ουσιών) και το υψηλό κόστος παραγωγής, το καθιστούν ένα προϊόν για «λίγους» που έχουν την οικονομική άνεση να το πληρώσουν.
Τα πολυλειτουργικά τρόφιμα είναι μια κατηγορία προϊόντων που πέρα από τη θρεπτική αξία, συμβάλλουν και στην προστασία της υγείας του ανθρώπου. Συνήθως πρόκειται για φυσικά προϊόντα για τα οποία η επιστημονική έρευνα έχει δείξει αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στην ίδια κατηγορία των πολυλειτουργικών τροφίμων μπορούν να ταξινομηθούν η μαστίχα της Χίου, που αποδεδειγμένα προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από σειρά προβλημάτων υγείας, όπως έλκος του στομάχου η φθορά της αδαμαντίνης των δοντιών κ.ά.. Στην ίδια κατηγορία μπορούν να ενταχθούν πολλά βότανα, το ιπποφαές, η σπιρουλίνα.

Στις ελαιοκομικές χώρες αναπτύσσονται σειρά ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάδειξη των ιδιαίτερων πολυλειτουργικών χαρακτηριστικών που έχουν τα ελαιόλαδα και οι βρώσιμες ελιές που παράγονται από ορισμένες ποικιλίες ελιάς, παραδοσιακές και μη. Αυτό σημαίνει πως τα επόμενα χρόνια θα δούμε να αναπτύσσεται η προβολή συγκεκριμένων ελαιολάδων. Δυστυχώς η χώρα μας δεν επενδύει στην επιστημονική έρευνα για το ελαιόλαδο. Φυσικά ούτε ως σκέψη δεν περνάει από το μυαλό των υπευθύνων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης να επενδύσουν στη μελέτη και την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχουν οι ποικιλίες ελιάς που καλλιεργούνται στη Λέσβο και τα άλλα νησιά του Αιγαίου.
Μεγάλο πλεονέκτημα για τους ελαιοπαραγωγούς του Αιγαίου αποτελεί η επιστημονική διαπίστωση ότι οι ξερικοί ελαιώνες δίνουν πολύ καλύτερης ποιότητας ελαιόλαδο. Εξ άλλου, το υψηλό κόστος παραγωγής του ελαιολάδου στη Λέσβο και τα νησιά του Αιγαίου είναι ένα ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπισθεί με διαφοροποίηση της εμπορικής πολιτικής, διότι οι συνθήκες καλλιέργειας στα νησιά δεν μπορούν σε καμμία περίπτωση να προσεγγίσουν τις συνθήκες των ηπειρωτικών περιοχών.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από τη σκοπιά αυτή ήταν η εισήγηση του προέδρου της Γαλλικής Διεπαγγελματική Ένωσης Ελαιολάδου Olivier Nasles. Η Γαλλία είναι η χώρα που έμαθε στην Ευρώπη τι είναι τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ. Έχει αναπτύξει μια παραγωγική και καταναλωτική κουλτούρα που αναδεικνύει τα πιστοποιημένα προϊόντα και τα προϊόντα που έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα στη Γαλλία υπάρχει ιδιαίτερη πιστοποίηση για τα προϊόντα που προέρχονται από ορεινές περιοχές. Αυτή η εμπειρία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την ανάδειξη και προώθηση των νησιωτικών προϊόντων και της Ελλάδας.


Και για την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας του Μουσείου - Ελαιουργείου Βρανά
Ελαιόλαδο «Βρανάς»

Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Γαία», Άρης Κεφαλογιάννης, στην ομιλία του κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, αποκάλυψε ότι η εταιρεία σε συνεργασία με την οικογένεια «Πρωτούλη» παράγουν και θα βγάλουν ένα νέο προϊόν, το ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας «Βρανά».
Μέρος των εσόδων του ελαιολάδου αυτού θα δίνεται για την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας του Μουσείου - Ελαιουργείου Βρανά.
Στη διάρκεια του Συνεδρίου δεν έγιναν περισσότερες αναφορές για το νέο προϊόν, ωστόσο γνωρίζουμε ότι οι πρώτες επαφές του κ. Κεφαλογιάννη με τυποποιητές ελαιολάδου στη Λέσβο έγιναν πριν από δύο χρόνια. Διαμεσολαβητής και επισπεύδων της όλης προσπάθειας ήταν ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Σηφουνάκης.
Το ελαιόλαδο «Βρανά» είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να δίνουν στον καταναλωτή το σύνολο των θρεπτικών στοιχείων του λαδιού. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, έγινε ιδιαίτερη σχεδίαση της διαδικασίας παραγωγής του.
Το προϊόν χαρακτηρίζεται ως εξτρίσιμο και απευθύνεται σε καταναλωτές υψηλής εισοδηματικής στάθμης.