Την Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2024, στις 11:00 πμ, στο Επιμελητήριο Λέσβου, θα πραγματοποιηθεί ημερίδα με θέμα: «Διαβούλευση επί των προτάσεων της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης 7  για περιοχές του Δικτύου Natura 2000 της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου».

Η ημερίδα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του έργου «Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΜΠ), Σύνταξη Προεδρικών Διαταγμάτων Προστασίας και Σχεδίων Διαχείρισης για τις Περιοχές του Δικτύου Νatura 2000» του Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ανάδοχος της μελέτης είναι η εταιρεία Enviroplan A.E.. 

Μετά την διαβούλευση της μελέτης η οποία θα αναρτηθεί στο site του Υπουργείου Περιβάλλοντος και θα διαρκέσει ένα περίπου μήνα το επόμενο βήμα είναι να εκδοθεί προεδρικό διάταγμα ενώ πάνω σε αυτή θα βασιστεί το σχέδιο διαχείρισης των περιοχών προστασίας.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να θυμίσουμε καταγγελία, που είχε δει το φως της δημοσιότητας το καλοκαίρι του 2024, για παράνομη οστρακοαλιεία στον Κόλπο Καλλονής και συγκεκριμένα την χρήση απαγορευτικού, από το νομοθέτη, εργαλείου το οποίο ονομάζεται δράγα – λαγκάμνα – αργαλειός – μάγγανο, που ξυρίζει, κυριολεκτικά τον κόλπο Καλλονής μετατρέποντάς τον, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών, σε νεκρά θάλασσα με ό,τι οικολογικό και οικονομικό αντίκτυπο αυτό συνεπάγεται. Σύμφωνα με τους καταγγέλοντες η παράνομη χρήση των συγκεκριμένων εργαλείων, που προφανώς γίνεται με την ανοχή των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών της περιοχής.

Η χρήση αυτών των εργαλείων όπως καταγγέλλεται και όπως παραδέχονται στελέχη αρμόδιων υπηρεσιών έχει ήδη αντίκτυπο σε πληθυσμούς που αναπτύσσονται στον Κόλπο. Σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι όπως είχε δηλώσει πρόσφατα στο «Ε» ο προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας, Κτηνιατρικής & Αλιείας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Μιχάλης Πασπάτης δεν έχει εκπονηθεί καμία μελέτη ως προς τα αποθέματα του Κόλπο Καλλονής.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μεταξύ των πληθυσμών που κινδυνεύουν, περιλαμβάνονται οι μοναδικές τραγάνες και η σαρδέλα Καλλονής που ήταν το πρώτο θαλασσινό προϊόν που περιλαμβάνεται στην κατηγορία των Προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης – Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης για την οποία και φέτος πραγματοποιήθηκε η «Γιορτή Σαρδέλας»…

Αναμενόμενο είναι ότι η μείωση της πανίδας του Κόλπου θα σημάνει αργά ή γρήγορα την απομάκρυνση των μεταναστευτικών πουλιών (αφού δεν θα έχουν τροφή) και κατά συνέπεια εξαφάνιση του πυλώνα οικονομίας του τουρισμού των πουλάκηδων.  

Της καταγγελίας είχε προηγηθεί εκτενής αναφορά για την χρήση των προαναφερόμενων εργαλείων στην διάρκεια ημερίδας με τίτλο «Παράνομη Αλιεία: Επιπτώσεις – Προοπτικές αντιμετώπισης για μια Βιώσιμη Αλιεία». Την συγκεκριμένη ημερίδα του ΓΕΩΤΕΕ παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, και στελέχη του Λιμενικού Σώματος.

Ζητούμενο λοιπόν, μεταξύ άλλων, είναι στην ΕΠΜ που δεν είχε αναρτηθεί έως την 04/12/2024 - παρότι έχει κοινοποιηθεί η πρόσκληση της εκδήλωσης στις03/12/2024- η ρητή απαγόρευση χρήσης συρόμενων αλιευτικών εργαλείων.

Οι ειδικές ζώνες

Στην Λέσβο εντοπίζονται 4 ΕΖΔ και συγκεκριμένα είναι Δυτική Χερσόνησος – Απολιθωμένο Δάσος (GR4110003), Κόλπος Καλλονής και χερσαία παράκτια ζώνη (GR4110004), Κόλπος Γέρας, Έλος Ντίπι και Όρος Όλυμπος- Ποταμός Ευεργέτουλας (GR4110005), Θαλάσσια περιοχή Νήσων Τοκμάκια (GR4110015). Στην Λέσβο ακόμη εντοπίζονται 7 Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά και αυτοί είναι οι παράκτιοι υγρότοποι και Κόλπος Καλλονής (GR4110007), Νησίδες Λέσβου (Σύμπλεγμα Τομαρονήσιων, Κώδωνας, Άγιος Γεώργιος, Γλαρονήσι, κλπ) και θαλάσσια περιοχή (GR4110009), Νοτιοδυτική Χερσόνησος, Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου (GR4110010), Όρος Όλυμπος Λέσβου (GR4110011), Βόρεια Λέσβος (GR4110012), Κόλπος Γέρας, Έλη Ντίπι και Χαραμίδα (GR4110013) και Θαλάσσια περιοχή Δυτικής Λέσβου (GR4110016).

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω αλλά όπως έχει συνταχθεί κατ’ επανάληψη σε σχετικά ρεπορτάζ– εκτός από τον κόλπο που σύμφωνα με την καταγγελία αλλά και στελέχη υπηρεσιών παραμένει απροστάτευτος λόγω εξασφάλισης οικονομικών συμφερόντων που αναπτύσσονται- και η παράκτια περιοχή του Κόλπου, παρά την νομοθεσία, δεν έχει προστατευτεί. Σε αυτό το «αρρωστημένο σύστημα» συνηγορούν προφανώς εκτός από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και οι πολιτικές που αναπτύσσονται σε επίπεδο αυτοδιοίκησης και όχι μόνο..

Στην πράξη η προστασία των περιοχών Natura παραμένει στα χαρτιά.  

Η περίοδος καθυστέρησης

Το 2018 το Υπουργείο Περιβάλλοντος πραγματοποιεί διαγωνισμό για την σύνταξη Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και σχεδίων διαχείρισης για όλες τις προστατευόμενες περιοχές. Οι 446 περιοχές Natura χωρίστηκαν σε 23 ΕΠΜ, που ανατέθηκαν σε 11 «πακέτα». Η μελέτη 7 περιλαμβάνει την εκπόνηση ΕΠΜ και ΣΔ για τις περιοχές NATURA 2000 των Περιφερειών Αττικής και Βορείου Αιγαίου.

Οι μελέτες ανατέθηκαν στις αρχές του 2019 με προθεσμία ολοκλήρωσης 2,5 ετών. Πέντε χρόνια μετά, δεν έχει εκδοθεί ούτε ένα προεδρικό διάταγμα και έχουν εγκριθεί τρεις μελέτες: πρώτη μια μελέτη για τη Μεσσηνία και τη Λακωνία, μετά την Κεντρική Μακεδονία και μια μελέτη για την περιοχή Εβρου – Ροδόπης. Η μελέτη που αφορά τις περιοχές της Λέσβου και του Βορείου Αιγαίου θα τεθεί σε διαβούλευση, όπως αναφέρθηκε κατά την εισαγωγή.

Επόμενο βήμα το Σχέδιο Διαχείρισης

Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ), όπως σημειώνεται στην σελίδα του ΥΠΕΝ αποτελεί την επιστημονική μελέτη τεκμηρίωσης για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) και του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) των προστατευόμενων περιοχών. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έχει αναθέσει την εκπόνηση 23 ΕΠΜ και ΣΔ για τις 446 περιοχές του δικτύου Natura 2000 της χώρας, μοιρασμένων σε 11 ομάδες περιοχών. Η ομάδα 7 είναι εκείνη που περιλαμβάνει τις περιοχές της ΠΒΑ.

 Το έργο προβλέπει την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας των περιοχών Natura 2000 και αντίστοιχους όρους και περιορισμούς στις χρήσεις γης και στην άσκηση δραστηριοτήτων, με πολλαπλά οφέλη τόσο ως προς την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος όσο και προς την ανάπτυξη της χώρας. Οι ΕΠΜ θα υποδείξουν τις ζώνες και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης εντός των ορίων τους, σε συνάρτηση με τα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους κάθε ομάδας περιοχών και σε αρμονία με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής. Τα Σχέδια Διαχείρισης θα επιτρέψουν τη θέσπιση κανόνων άσκησης των επιτρεπόμενων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στις περιοχές της μελέτης. Το έργο της εκπόνησης των ΕΠΜ, ΠΔ και Σχεδίων Διαχείρισης για περιοχές του Δικτύου Natura 2000, το οποίο για πρώτη φορά υλοποιείται στη χώρα μας, είναι εξαιρετικά σημαντικό τόσο για την προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος, όσο και σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για την υλοποίηση του έργου των ΕΠΜ το ΥΠΕΝ (Δ/νση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας / Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών, ως διευθύνουσα υπηρεσία) ανέθεσε το έργο σε ιδιώτες μελετητές μέσω σχετικών συμβάσεων, μετά τη διενέργεια ανοιχτού διεθνούς διαγωνισμού.