Την ώρα που τα αρχαιολογικά μουσεία και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι της Λέσβου παρέμεναν κλειστοί, οι υπαίθριοι χώροι ήταν (και πολλοί ακόμα παραμένουν) μέσα στα σκουπίδια και η μόνιμη δικαιολογία για όλα αυτά από μέρους της προϊσταμένης τής Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Όλγας Φιλανιώτου, ήταν πως «δεν υπάρχουν λεφτά» για την παραμικρή εργασία… λεφτά βρέθηκαν! Για να καταστραφεί κυριολεκτικά με αυτά η μοναδικής πολιτισμικής αξίας παρουσίαση της αρχαιολογικής συλλογής του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, που εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 1999 και κόστισε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές και μάλιστα τότε ζεστού κοινοτικού χρήματος. Άγνωστο παραμένει αν οι όποιες εργασίες υπήρξαν στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο είχαν την άδεια του αρμόδιου στην περίπτωση Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ή όποιου άλλου αρμόδιου οργάνου. Πάντως, χθες, η αρμόδια Διεύθυνση Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού δήλωσε άγνοια για τα όσα συνέβησαν στο κατά τα άλλα στολίδι της Μυτιλήνης.

Έκπληκτοι οι επισκέπτες του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου τους μήνες του καλοκαιριού που αυτό λειτουργεί (μια και για ένα μεγάλο διάστημα παρέμενε κλειστό λόγω έλλειψης φυλάκων), διαπίστωναν πως τα όσα διάβαζαν σχετικά με τη μουσειολογική παρουσίαση των εκτιθέμενων ευρημάτων απλώς δεν υπήρχαν… Ο πολυσυζητημένος και ακριβοπληρωμένος, μέσω του Β΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, νεωτεριστικός τρόπος παρουσίασης των γλυπτών στον οποίο αναφέρεται η επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού www.odysseus.culture.gr (κείμενο που υπογράφεται από την αρχαιολόγο Θάλεια Κυριακοπούλου) απλά δεν υπάρχει πλέον επειδή η προϊσταμένη της Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων αποφάσισε πως δεν της άρεσε! Τα αγάλματα φυσικού μεγέθους που πριν από μόλις 12 χρόνια τοποθετήθηκαν σε παραδοσιακές μαρμάρινες ορθογώνιες βάσεις, όλα τα υπόλοιπα γλυπτά που στηρίχθηκαν σε μετάλλινα πλαίσια, τα οποία βιδώθηκαν σε δάπεδο από γκρίζα λαμαρίνα, με αποτέλεσμα το μέταλλο σε συνδυασμό με το σκούρο μπλε-σαξ των τοίχων, τα πανό που τοποθετήθηκαν πίσω από σημαντικά εκθέματα και τον υποβλητικό φωτισμό να συμβάλλουν στην ανάδειξη των γλυπτών, κυριολεκτικά έγιναν αγνώριστα!

Μπεζ...
Οι τοίχοι, τα μεταλλικά πλαίσια, οι βάσεις ακόμα και οι λαμαρίνες του δαπέδου μπογιατίστηκαν με ένα χρώμα μπεζ, που στην κυριολεξία «απορροφά» τα σημαντικά εκτιθέμενα ευρήματα. Αυτό, σε συνδυασμό και με το φυσικό φως που πλημύρισε τις αίθουσες από τα παράθυρα που «ξανάνοιξαν» στον εξωτερικό φωτισμό, συνετέλεσε στο να «εξαφανιστούν» τα εκτιθέμενα αρχαιολογικά ευρήματα, που πλέον μπορεί κανείς κάποια να τα δει με φόντο τον εξωτερικό του Μουσείου χώρο. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό της καταστροφής είναι το μπογιάντισμα, και μάλιστα με λαδομπογιά, των μεταλλικών πλαισίων που στήριζαν τα μαρμάρινα ευρήματα και τα οποία ήταν από τιτάνιο! Χαρακτηριστικό, δε, της προχειροδουλειάς που έγινε, είναι ότι οι μπογιές έχουν τρέξει, πολλές από τις επεξηγηματικές επιγραφές έχουν δεχθεί το στολισμό τους από τη βούρτσα του μπογιατζή, ενώ σε μια - δυο περιπτώσεις μαρμάρινων ευρημάτων έχουμε και σταγόνες λαδομπογιάς πάνω σε αυτά!
Ας σημειωθεί ότι τα ευρήματα στις δυο «κατεστραμμένες» αίθουσες αποτελούν μέρος της μόνιμης έκθεσης με τίτλο «Η Λέσβος από την Ελληνιστική στη Ρωμαϊκή Εποχή», έκθεσης που παρουσιάστηκε το Μάρτιο του 1999 από την τότε υπουργό Πολιτισμού Ελισάβετ Παπαζώη και που η δημιουργία της είχε χρηματοδοτηθεί από το Β΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης με εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές τότε.
Η έκθεση επικεντρώνεται σε μία από τις σημαντικότερες περιόδους ανάπτυξης της αρχαίας Λέσβου, από τον 4ο αι. π.Χ. έως τον 3ο αι. μ.Χ.. Το σκεπτικό της έκθεσης είναι να προσεγγίσει ο επισκέπτης την καθημερινή πολιτική, οικονομική, κοινωνική και θρησκευτική ζωή του νησιού κατά τη συγκεκριμένη εποχή. Ανάμεσά τους, και γλυπτά, όπως επιτύμβια και αναθηματικά ανάγλυφα (νεκρόδειπνα, «Θράκας Ιππέας», Διόσκουροι και Κυβέλη), πορτραίτα αγαπημένων προσώπων και επιφανών πολιτών, αγάλματα θεών, που αποτελούν αντίγραφα μεγάλων γνωστών έργων της Κλασσικής και Ελληνιστικής Περιόδου, φιλοσόφων και αξιωματούχων.



Τι δεν υπάρχει πια…

Αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε εδώ τη μουσειολογική παρουσίαση των ευρημάτων που δεν υπάρχει πια και η οποία ακόμα δημοσιεύεται στις επίσημες ιστοσελίδες του Υπουργείου Πολιτισμού. Σε αυτή την παρουσίασή της, την οποίας η υλοποίηση εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο άλλα άγνωστο είναι από ποιον και πότε εγκρίθηκε η καταστροφή της, αναφέρονται μεταξύ των άλλων τα παρακάτω:
«Στην πρώτη τα επιτύμβια και αναθηματικά ανάγλυφα, στη δεύτερη τα πορτραίτα και τα αγαλμάτια θεών, αντίγραφα μεγάλων γνωστών έργων της ελληνιστικής περιόδου ή της κλασσικής αρχαιότητας, στην τρίτη αίθουσα τα αγάλματα των επιφανών πολιτών και των θεών, όπως της Αφροδίτης και ενός καλού αντιγράφου πραξιτελικού έργου του 4ου αι. π.Χ..
Η στήριξη των αναγλύφων και των πορτραίτων δεν έγινε με τον παραδοσιακό τρόπο, π.χ. σε μαρμάρινους κύβους. Υιοθετήθηκε το μεταλλικό πλαίσιο σε σχήμα Π, προεκτεινόμενο σε δύο κάθετα στοιχεία, που βιδώθηκαν στο πάτωμα. Η στήριξη των αναγλύφων έγινε με μεταλλικές ράβδους από τιτάνιο για την προστασία των μαρμάρων, που βιδώθηκαν (ντίζες) στην πάνω και κάτω πλευρά της ανάγλυφης πλάκας με πλαστικό στα σημεία επαφής, για να διασφαλισθεί η φθορά του μαρμάρου. Με αυτόν τον τρόπο στήριξης τα αρχαία δεν τρυπήθηκαν για να στερεωθούν, ενώ παράλληλα το πλαίσιο ανέδειξε τα ανάγλυφα, προβάλλοντας το καθένα ξεχωριστά, χωρίς όμως να χάνεται η γενική εντύπωση του συνόλου. Η πορεία του επισκέπτη είναι υποχρεωτική, έτσι ώστε να μπορέσει να δει κατά ομάδες και με χρονολογική σειρά τα θεματικά σύνολα, όπως τα νεκρόδειπνα ή τα ανάγλυφα με τον ήρωα ιππέα. Ο φωτισμός είναι μικτός από ψυχρό φθορίου και από προβολάκια κλειστής δέσμης. Για τις ανάγκες του φωτισμού στα μεταλλικά στηρίγματα των πλαισίων τοποθετήθηκαν ορθογώνια “γείσα”, με τη βοήθεια των οποίων επιτυγχάνεται ο επιθυμητός φωτισμός χωρίς να ενοχλεί η ένταση τον επισκέπτη.

Στη δεύτερη αίθουσα χρησιμοποιήθηκε το ίδιο σύστημα στήριξης, με τη διαφορά ότι τα αγαλμάτια και τα πορτραίτα τοποθετήθηκαν σε μεταλλικά ράφια με τις λίθινες βάσεις, στις οποίες είχαν προηγουμένως στερεωθεί. Και σε αυτή την αίθουσα χρησιμοποιήθηκαν προβολάκια κλειστής δέσμης και σε δύο περιπτώσεις φωτισμός φθορίου.
Στην τρίτη αίθουσα με τα ολόγλυφα αγάλματα σε φυσικό μέγεθος χρησιμοποιήθηκαν οι παραδοσιακές μαρμάρινες ορθογώνιες βάσεις και φωτισμός με προβολάκια 35 watt και 10 - 20 μοιρών, προκειμένου να οδηγηθεί η προσοχή του επισκέπτη στα καίρια σημεία και συγχρόνως να επιτύχουμε με τη φωτοσκίαση τις λεπτομέρειες, που αναδεικνύουν το έργο.
Σε όλες τις αίθουσες με τα γλυπτά χρησιμοποιήθηκε στους τοίχους, την οροφή και τα μεταλλικά στηρίγματα το σκούρο μπλε-σαξ, που αναδεικνύει το λευκό μάρμαρο των γλυπτών. Για το δάπεδο γκρίζα λαμαρίνα, που συνδυάστηκε θαυμάσια με τα μεταλλικά στηρίγματα, αλλά και το λευκό μάρμαρο των αγαλμάτων, συνέβαλε εξαιρετικά στην ανάδειξή τους.
Πανό-κουρτίνες στο ίδιο χρώμα με τους τοίχους, που τοποθετήθηκαν πίσω από ορισμένα ανάγλυφα, γλυπτά και αγάλματα, ανέδειξαν τα πιο σημαντικά εκθέματα, βοήθησαν στη διαίρεση του χώρου και εμπόδισαν τη δυσάρεστη αίσθηση του επισκέπτη από την “επίθεση” των φωτιστικών σωμάτων.»