Είναι γνωστό, ότι τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη ιδρύθηκε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Πρόληψη του Εγκλήματος [European Crime Prevention Network (EUCPN], που συντονίζει τη δράση των κρατών στον τομέα αυτόν και καθιστά ευρύτερα γνωστές τις λεγόμενες «καλές πρακτικές», που εφαρμόζουν διάφορες χώρες για την πρόληψη της παραβατικής συμπεριφοράς.
Στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1988, ιδρύεται στο Υπ. Δημόσιας Τάξης ένα πολυπληθές Συμβούλιο Πρόληψης Εγκληματικότητας, που όμως δεν μπόρεσε να λειτουργήσει. Το 1999 ακολούθησε ο νόμος 2713 αρθρ. 16, που δίνει τη δυνατότητα πλέον σε όλους τους δήμους και διαμερίσματα της χώρας να ιδρύσουν Τοπικό Συμβούλιο Πρόληψης Εγκληματικότητας (Τ.Σ.Π.Ε.).

Ο θεσμός αυτός διαπνέεται από τρεις κυρίως βασικές ιδέες:
α. Την αντιμετώπιση του εγκλήματος, όσο το δυνατόν με πρόληψη και όχι με καταστολή (πριν δηλαδή συμβεί το κακό) και μάλιστα ακόμη και σε περιοχές με μειωμένη εγκληματικότητα.
β. Την πρόληψη του εγκλήματος, που μπορεί να αφορά στη λήψη μέτρων είτε για την εξάλειψη των ευκαιριών που ευνοούν τη δράση του εγκληματία, είτε και για την καταπολέμηση των κοινωνικών παραγόντων που ευνοούν την εξώθηση προς το έγκλημα ορισμένων συμπολιτών μας, κυρίως όσων ανήκουν στις λεγόμενες «ευπαθείς κοινωνικές ομάδες», όπως αποφυλακισμένοι, ουσιοεξαρτημένοι ή απεξαρτημένοι, αλλοδαποί, άνεργοι, εγκαταλελειμμένα παιδιά, κακοποιημένες γυναίκες κ.λπ. (κοινωνική πρόληψη).
γ. Το σημαντικό ρόλο πρόληψης που μπορεί να διαδραματίσει, πέρα από την επίσημη Πολιτεία και την τοπική αυτοδιοίκηση και ο ίδιος ο πολίτης.
Μέσα από τη δράση και λειτουργία των Τ.Σ.Π.Ε. θα μπορούσαν να συλλεχθούν πληροφορίες για το έγκλημα, η επεξεργασία των οποίων θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό εγκληματολογικών προβλημάτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και να οδηγήσει σε επιτυχίες στον τομέα της πρόληψης. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η συμμετοχή αστυνομικών στα Τ.Σ.Π.Ε. θα βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός δημιουργικού διαλόγου με τους άλλους φορείς, θα βοηθήσει στην προβολή του έργου της Αστυνομίας και στην όσο το δυνατόν καλύτερη ενημέρωση και πληροφόρηση του πολίτη για θέματα που τον απασχολούν.

Πιο συγκεκριμένα, τα Τ.Σ.Π.Ε. πρέπει ως πλέον θεσμοθετημένα όργανα πρόληψης της παραβατικότητας και της βίας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση να συμβάλλουν στα ακόλουθα:

1. Συνδρομή στο έργο της Αστυνομίας
- Η τοπική αυτοδιοίκηση θεσμικά δεν είναι σε θέση να παρέμβει στις αστυνομικές επιχειρήσεις, ωστόσο μπορεί να θέτει τις πολιτικές προτεραιότητες και αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα: τακτική συμμετοχή της περιφερειακής αυτοδιοίκησης στις συσκέψεις αστυνομικών οργάνων για θέματα δημόσιας τάξης, από κοινού καθορισμό προτεραιοτήτων της πρόληψης του εγκλήματος μεταξύ της περιφερειακής αυτοδιοίκησης και της Αστυνομίας και επιλογή των στρατηγικών για την εφαρμογή τους. Στα πλαίσια αυτά εντάσσεται και η πολική υποστήριξη για την ακριβή και ορθή εφαρμογή του νόμου από την Αστυνομία.
- Παρακολούθηση της προόδου μέτρων κατά της εγκληματικότητας που συμφωνήθηκε από κοινού και αξιολόγησή του μετά την εφαρμογή του.
- Δημοσίευση στον Τύπο μηνιαίου δελτίου αστυνομικής κίνησης, ώστε να δημοσιοποιείται και να γίνεται γνωστό σε όλους τους πολίτες το είδος, η συχνότητα και η περιοχές εγκληματικών ενεργειών.
- Παρέμβαση προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για ουσιαστική επαναφορά των πεζών αστικών περιπολιών από τμήματα της Σχολής Αστυφυλάκων, στο πλαίσιο της πρακτικής τους εκπαίδευσης.

2. Συντονισμός των πόρων και των στόχων πρόληψης του εγκλήματος με το συνολικό πλαίσιο δράσης της περιφερειακής αυτοδιοίκησης
Η πρόληψη του εγκλήματος και η ασφάλεια θα πρέπει να έχουν κεντρική θέση στο σχεδιασμό και των άλλων πολιτικών και αρμοδιοτήτων της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
Πιο συγκεκριμένα:
- Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι τα δημόσια κτήρια βρίσκονται υπό τον καλύτερο δυνατό έλεγχο και προστασία, ώστε να εξασφαλίζονται οι καλύτερες συνθήκες για την ασφάλεια. Για παράδειγμα, η θέση και ο φωτισμός δημόσιων κτηρίων και δημόσιων χώρων - που βρίσκονται υπό την ευθύνη της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης - είναι απαραίτητα στοιχεία για την τόνωση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών. Όπως επίσης και η διοργάνωση εκδηλώσεων σε αυτούς του χώρους, που δίνει ζωή στην πόλη και απομακρύνει το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών.
- Απαιτείται πολιτική προτεραιότητα στην ενίσχυση του εθελοντισμού και των πολιτιστικών σωματείων της περιφέρειας για την ενθάρρυνση της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας.
- Συμμετοχή τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης σε κοινωνικές δράσεις αλληλεγγύης και υποστήριξης συμπολιτών που έχουν ανάγκη.
- Συμμετοχή τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης σε πρωτοβουλίες κοινωνικών φορέων, όπως κέντρων πρόληψης, θεραπευτικών κοινοτήτων, ιατρικών συλλόγων, συλλόγων γονέων κ.λπ., που στοχεύουν στην πρόληψη της παραβατικότητας.
- Εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων στήριξης και ενσωμάτωσης ευαίσθητων κοινωνικά ομάδων (π.χ. προγράμματα παροχής κοινωφελούς εργασίας).

* Ο δρ. Αναστάσιος Γ. Ρούσσης είναι κοινωνιολόγος - εγκληματολόγος, Μ.Α., Μ.Α., διδάκτορας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Π.Ε. Κοινωνιολόγων Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.