Η Λέσβος φημίζεται για τα ιαματικά λουτρά της, αφού σε πολλά σημεία της αυτά αναβλύζουν από τη γη.
Ωστόσο, λιγοστοί είναι αυτοί που γνωρίζουν τα λουτρά του Λισβορίου, τα οποία βρίσκονται λίγο πιο έξω από τον ομώνυμο οικισμό του δήμου Πολιχνίτου. Εκεί, πνιγμένοι από τη φύση λειτουργούν δύο λουτήρες, ο ένας εκ των οποίων πολύ παλιός, αφού έχει χτιστεί το 16ο αιώνα. Τα λουτρά του Λισβορίου διαφέρουν σε πολλά σημεία από τα υπόλοιπα λουτρά του νησιού, ένα από τα οποία είναι οι ελάχιστες επεμβάσεις που έχουν γίνει, μέχρι σήμερα, στο χώρο. Τα επισκεφτήκαμε λίγο πριν τις ενέργειες ανάπλασης και ανακαίνισης των κτηριακών εγκαταστάσεων, στις οποίες πρόκειται να προβεί ο δήμος Πολιχνίτου, και μιλήσαμε με το Λάζαρο, τον τελευταίο ενοικιαστή τους μέχρι σήμερα.

«Βρισκόμαστε σε ένα τουρκικό χαμάμ του 16ου αιώνα, που από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μετά δίνει τις ιαματικές του ιδιότητες σε όλο τον κόσμο που περνάει για να λουστεί...» Έτσι ξεκινάει την «ξενάγησή» του ο Λάζαρος, ο τελευταίος ενοικιαστής των λουτρών Λισβορίου, μιλώντας για τη χρήση των δύο χαμάμ, το μεγαλύτερο από τα οποία κρατάει από το 16ο αιώνα και το μικρότερο από τις αρχές του 20ού.

Διαφορετικά από τα άλλα...
Οι ιαματικές πηγές Λισβορίου ή αλλιώς «Θερμοπηγές Άι-Γιάννη Λισβορίου», από το ομώνυμο εκκλησάκι που είναι χτισμένο εκεί, βρίσκονται περίπου πέντε χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Πολιχνίτου, μέσα σε ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Πρόκειται για ένα ακόμη από τα πολλά σημεία ιαματικών λουτρών της Λέσβου, ωστόσο μάλλον λιγότερο γνωστό στον κόσμο, αλλά και πολύ διαφορετικό από τα υπόλοιπα λουτρά του νησιού.
Η διαφορετικότητα αυτή οφείλεται, κυρίως, στο ότι ελάχιστες επεμβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στο χώρο, αλλά και στο ιδιαίτερο... καθεστώς που συναντά όποιος τα επισκέπτεται.
Τα λουτρά δίνουν τη δυνατότητα να τα επισκεφθεί κάποιος οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, αφού είναι ανοιχτά 24 ώρες το 24ωρο. Πέρα από αυτό, είναι τα μοναδικά λουτρά στο νησί στα οποία δε γίνεται διαχωρισμός ανδρών - γυναικών. Οι επισκέπτες μπορούν να μπουν σαν παρέα και να κινηθούν απολύτως αυτόνομα, χρησιμοποιώντας την κουζίνα και το καφενείο για να εξυπηρετηθούν ή να διανυκτερεύσουν, κατόπιν συνεννόησης με τον υπεύθυνο, σε ένα από τα δωμάτια που λειτουργούν εκεί.

Η ιστορία των λουτρών...
Συνεχίζοντας την αφήγησή του, ο Λάζαρος μας λέει πως «μετά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ντόπιοι από όλα τα γύρω χωριά μαζεύονταν εδώ για το μπάνιο τους και για το πλύσιμο των ρούχων, αφού στα σπίτια τους δεν υπήρχε ζεστό νερό. Κάθε τέτοια “μάζωξη” ήταν σα μια μικρή γιορτή, αφού οι κάτοικοι έφερναν τα ρούχα τους με τα γαϊδούρια και έβαζαν να τα πλύνουν στο μικρό λουτρό, που το λέγανε “της καθαριότητας”. Οι μάνες έπλεναν τα παιδιά τους και οι ίδιες λούζονταν όλες μαζί, ενώ στον εξωτερικό χώρο άπλωναν σε δέντρα τα πλυμένα ρούχα, χράμια, κιλίμια κ.λπ....».
Αργότερα, η Κοινότητα Λισβορίου έχτισε κτηριακές εγκαταστάσεις και διαμόρφωσε σε ένα βαθμό το χώρο των χαμάμ και οι εκάστοτε ντόπιοι και μη τα ενοικίαζαν κατά τη θερινή σαιζόν, όταν έρχονταν τουρίστες στο νησί. Σύμφωνα με τον περιηγητικό οδηγό «Τα λουτρά της Ελλάδας», τα λουτρά Λισβορίου «δε λειτουργούσαν ως το 1998, έπειτα δε βρέθηκε κανείς να τα νοικιάσει, παρ’ όλο που είχαν καλή φήμη».
Ο προτελευταίος ένοικος, πριν το 1998, ήταν ο Νικόλαος Κουλαράς. Τότε, όπως λέει ο Λάζαρος, χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες του γιου του, Δημήτριου Κουλαρά, τα λουτρά διακρίθηκαν, μέχρι να έρθει ο καινούριος ενοικιαστής, ο οποίος τα λειτούργησε για τρία χρόνια. Στη συνέχεια τα λουτρά έκλεισαν για να τα αναλάβει το 2005 ο ίδιος ο Λάζαρος, ο οποίος είναι μέχρι σήμερα ενοικιαστής τους από το δήμο Πολιχνίτου.
Αυτός ήταν και ο πρώτος που προχώρησε σε πιο συστηματική προβολή των λουτρών, με αποτέλεσμα να γίνουν γνωστά σε περισσότερο κόσμο. Σήμερα, το χειμώνα τα λουτρά λειτουργούν κυρίως με ντόπιους, αλλά και εκπαιδευτικούς και φοιτητές που διαμένουν στο νησί, ενώ το καλοκαίρι προστίθενται σε αυτούς και ηλικιωμένοι, με εγκεκριμένα χαρτιά για ιαματική θεραπεία, αλλά και τουρίστες όλων των εθνικοτήτων. Μάλιστα, τον περασμένο Οκτώβριο, στα δωμάτια φιλοξενήθηκαν τα μέλη κινηματογραφικού συνεργείου, που με χρηματοδότηση του ολλανδικού κράτους είχαν αναλάβει να κινηματογραφήσουν το χώρο των λουτρών, με θέμα «Ήλιος, φως, χαμάμ και αντανάκλαση», υλικό που πρόκειται να προβάλλεται σε Πανεπιστήμια της Ολλανδίας.

Επερχόμενες αλλαγές στα λουτρά...
Σύντομα, ο δήμος Πολιχνίτου πρόκειται να προβεί σε επισκευή όλων των κτηριακών εγκαταστάσεων και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου των λουτρών, η οποία θα περιλαμβάνει, εκτός άλλων, πλακόστρωση, κατασκευή τοιχίων, παρκινγκ κ.λπ.. «Οι επεμβάσεις θα διατηρήσουν το φυσικό περιβάλλον ως έχει, αφού έχει εκπονηθεί πολύ καλή μελέτη», λέει ο δήμαρχος Πολιχνίτου, Γιάννης Συκάς, εκφράζοντας, παράλληλα, τις ευχαριστίες του στο Χρήστο Κουρούση, γενικό γραμματέα του υπουργείου Αιγαίου, το οποίο παρέχει τη σχετική χρηματοδότηση.
«Στο τέλειο αυτό φυσικό περιβάλλον και μετά από πολλές δυναμικές προσπάθειες του δήμου Πολιχνίτου, ο δήμαρχος Γιάννης Συκάς κατάφερε να εξασφαλίσει κονδύλιο από το κράτος για την αξιοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των χαμάμ. Ελπίζουμε όλα αυτά να γίνουν με τρόπο που θα σέβεται τη φυσικότητα του περιβάλλοντος χώρου», λέει ο Λάζαρος.
Το ίδιο ελπίζουμε και εμείς, καθώς η ευεξία που νιώθει κανείς επισκεπτόμενος τα χαμάμ στο Λισβόρι δεν οφείλεται μόνο στις ιαματικές ιδιότητες των νερών. Οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην ησυχία που επικρατεί απουσία πολλού κόσμου και οχημάτων, αλλά και στο καταπράσινο, απείραχτο φυσικό περιβάλλον του χώρου, στην ηρεμία που νιώθει κάποιος αν καθίσει στο χώρο έξω από το καφενείο, από όπου βλέπει μόνο φύση και τα παλιά κτίσματα των λουτρών, θέα ανεμπόδιστη από οποιαδήποτε ανθρώπινη επέμβαση...

Οι ιδιότητες του νερού
Η θερμοκρασία του νερού στην πηγή του Λισβορίου είναι 69ο C. Ωστόσο, μέσα στους λουτήρες αυτή κυμαίνεται από 38ο C έως 42ο C. Το νερό έχει αλμυρή γεύση και τα συστατικά του περιλαμβάνουν κάλλιο, νάτριο, άργιλο, βόριο, φθόριο, υδράργυρο, μαγγάνιο, θειάφι, ραδιενέργεια, αλλά και σιδηρούχα και αλκαλικά στοιχεία. Έτσι, τα λουτρά ενδείκνυνται για ισχιαλγίες και οσφυαλγίες, ψύξεις, άλατα, αυχενικά προβλήματα και πόνους αρθρώσεων, ψωρίαση, μυκητίαση, δερματοπάθειες, αλλεργίες, γυναικολογικά προβλήματα κ.λπ., ίαση από τα οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 20 συνεχή μπάνια, με συνιστώμενη παραμονή εντός νερού τα 15 λεπτά της ώρας.