ΑΡΘΡΟ

Τα γεγονότα αντλούν τη σημασία τους ανάλογα με τη θέση που κατέχουμε όταν τα παρατηρούμε. Οι αποφάσεις της περασμένης Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, έχουν και αυτές αμφίσημη ερμηνεία. Αν κοιτάξουμε μεμονωμένα τις αποφάσεις, θα διαπιστώσουμε ότι δημιουργείται ευνοϊκότερο περιβάλλον για την εφαρμογή τού PSI («κούρεμα» των ομολόγων), εξασφαλίζεται ένα ποσοστό μελλοντικής οικονομικής σταθερότητας από τη συνταγματική κατοχύρωση του ορίου χρέους και τέλος λαμβάνονται μέτρα προς την οικοδόμηση ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής, έστω κι αν αυτά αφορούν μόνο κυρώσεις και ελέγχους προς το παρόν.
Κοιτάζοντας ρεαλιστικά και σε βάθος χρόνου τις παραπάνω αποφάσεις, οδηγούμαστε εύκολα στο συμπέρασμα ότι η προηγούμενη σύνοδος κορυφής έθεσε απλώς νέους περιορισμούς κυρίως στα κράτη-μέλη που περιμένουν έξω από την πόρτα τής ΟΝΕ. Είναι αποφάσεις οι οποίες, ναι μεν προστατεύουν την Ευρωζώνη, αλλά παράλληλα ενέχουν τον κίνδυνο της μόνιμης ύφεσης για τα κράτη που βρίσκονται σε διαδικασία ανάκαμψης. Αναμφίβολα το πολιτικό σκηνικό στην Ε.Ε. άλλαξε. Η Ευρώπη των «ισότιμων» κρατών-μελών έγινε Ευρώπη των δύο ταχυτήτων και του γαλλογερμανικού άξονα. Αυτό που πρέπει όμως να αναρωτηθούμε είναι αν είχε ή αν θα μπορούσε ποτέ να πάρει η Ε.Ε. τη μορφή της διακυβερνητικής συνεργασίας ανάμεσα σε ισότιμα κράτη-μέλη. Η απάντηση είναι «όχι», και η εξήγηση είναι πολύ απλή και βρίσκει εφαρμογή στην πολιτική, στην κοινωνιολογία, τη θρησκεία, ακόμα και στον έρωτα. Η μεγάλη αλήθεια του Θουκυδίδη ότι «οι δυνατοί κάνουν αυτό που τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύνατοι αυτό που τους επιβάλλει η αδυναμία τους» είναι και ο λόγος που η ισοτιμία και η ισονομία για θέματα σκληρής πολιτικής είναι δύσκολο και σχεδόν αδύνατο να υπάρξουν στις σχέσεις των κρατών.

Η παραπάνω διαπίστωση, όμως, δε σημαίνει σε καμμία περίπτωση ότι τα κράτη που διαχειρίζονται μεγάλο επίπεδο ισχύος καθορίζουν την τύχη των αδύναμων κρατών και αυτά με τη σειρά τους θα πρέπει να δεχθούν μοιρολατρικά την τύχη τους. Οι ισορροπίες ισχύος δεν είναι κάτι πάγιο και μη αναστρέψιμο. Η ισχύς αλλάζει χέρια με τον ίδιο τρόπο που αλλάζουν «τα κορμιά και τα μαχαίρια», όπως γλαφυρά τονίζει ο στιχουργός. Το σημερινό διεθνές σύστημα βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής η οποία θα φέρει ανακατατάξεις. Κάθε κράτος το οποίο επιδιώκει την ευημερία των πολιτών του, θα πρέπει, εκτός από την οικονομική ανάπτυξη, να λαμβάνει μέρος σε αυτές τις αλλαγές και να μην τις παρακολουθεί με απάθεια.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτών των αλλαγών είναι και ο μετασχηματισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ένωση με ηγετικό γερμανικό ρόλο. Είναι απαραίτητο η Ελλάδα να προετοιμαστεί για την επόμενη μέρα της Ευρώπης και να τη βρουν οι εξελίξεις έτοιμη και αυτάρκη σε μεγάλο βαθμό, διότι μόνο έτσι θα μετριαστούν οι όποιες συνέπειες. Αυτό δε σημαίνει σε καμμία περίπτωση την απομόνωσή της ούτε την έξοδο από την Ευρωζώνη, όπως πολλοί με σθένος και σιγουριά που πηγάζει από την άγνοια, υποστηρίζουν. Η Ελλάδα πρέπει να έχει λόγο και να συμμετέχει σε όλες τις αποφάσεις που λαμβάνονται στην Ευρώπη. Δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να αφήνουμε να λαμβάνονται αποφάσεις για εμάς αλλά χωρίς εμάς.

Άλλη μια διεθνής εξέλιξη στην οποία θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία, είναι η πορεία της αραβικής «άνοιξης». Η εξέγερση των αραβικών κρατών θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε νέα καθεστώτα, είτε δημοκρατικά είτε ολοκληρωτικά είτε μικτής φύσης. Αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι η προσέγγιση των αραβικών κρατών και η ενίσχυση της ήδη υπάρχουσας συνεργασίας με το Ισραήλ. Η αδράνεια πάνω σε αυτό το θέμα μπορεί να μας φέρει προ δυσάρεστων εξελίξεων όσον αφορά την ΑΟΖ, αλλά και την προμήθεια πετρελαίου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Ιράν είναι ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου στην Ελλάδα, κάτι που σημαίνει ότι σε περίπτωση επιβολής κυρώσεων στην Τεχεράνη, θα υπάρξει πρόβλημα στην εισαγωγή του πετρελαίου.
Είναι φανερό ότι η πολυπλοκότητα του διεθνούς συστήματος επιβάλλει προσεκτικές και όχι σπασμωδικές κινήσεις. Η δημιουργία μέσων αυτοβοήθειας είναι απαραίτητη είτε εθνικά είτε τοπικά. Το ότι οι λειτουργίες του ελληνικού κράτους είναι κεντρικά οργανωμένες δε σημαίνει ότι οι πρωτοβουλίες της κάθε περιφέρειας είναι καταδικασμένες. Όπως, για παράδειγμα, η συμμετοχή και η εκπροσώπηση της Λέσβου στη μεγαλύτερη ετήσια εμπορική έκθεση της Τουρκίας στη Σμύρνη. Είναι πολύ σημαντικό, όπως ανέφερα παραπάνω, να συμμετέχουμε σε ό,τι μας αφορά, και τέτοιες αξιέπαινες προσπάθειες θα πρέπει να στηρίζονται έμπρακτα από όλους.
Η κρίση επιβάλλει τη μεταστροφή μας από ιδιώτες σε πολίτες, εννοώντας βέβαια πρωτίστως την πολιτικοποίηση και όχι την κομματικοποίηση, που έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο τις περιφέρειες. Ο δρόμος ήταν και είναι δύσκολος, γι’ αυτό πρέπει να συνηθίσουμε στο ρεαλισμό του καλού αναβάτη, ο οποίος ξέρει με βεβαιότητα ότι θα πέσει και είναι σίγουρος πως θα ξανασηκωθεί να συνεχίσει το δρόμο του.

* Ο Μάριος Π. Ανδριώτης είναι απόφοιτος Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. MSc στις Διεθνείς Σπουδές με ειδίκευση στις Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνή Πολιτική.