Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός

Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Στο δεύτερο κείμενο για το ερωτικό ποίημα του Λέσβιου Λόγγου, του 2ου μ.Χ. αιώνα, θα αναφερθώ στον περιγραφόμενο τόπο, σημειώνοντας ότι κάποιοι μελετητές τον προσδιορίζουν βορειοανατολικά του Κόλπου Καλλονής και άλλοι στις βορειοανατολικές ακτές της Λέσβου.
Οι υποστηρικτές της δεύτερης άποψης, για να αντικρούσουν την πρώτη, αναφέρουν ότι οι νέοι που επισκέφθηκαν τα βοσκοτόπια των Δάφνι και Χλόης είναι απίθανο να ξεκίνησαν από τη Μήθυμνα και να έπλευσαν παράλληλα στις ακτές Άντισσας, Ερεσού, Μακάρων, Ίσσας και Αρίσβης, για να φθάσουν στην Πύρρα, εάν εκεί ήταν ο αναφερόμενος στο μυθιστόρημα τόπος.
Ισχυρίζομαι ότι οι «Νέοι Μηθυμναίοι πλούσιοι», που αναφέρει ο Λόγγος, δεν έπλευσαν από την πόλη της Μήθυμνας, αλλά από λιμάνι της τότε Μηθυμναίας Αρίσβης, από το βόρειο τμήμα του Ευρίπου των Πυρραίων (από περιοχή της σημερινής Σκάλας Καλλονής) και κατευθυνόμενοι ανατολικά, έφθασαν μετά τριάκοντα στάδια (5,58Km) στην Μυτιληναία Πύρρα, η οποία απείχε διακόσια στάδια (37,2Km) από την πρωτεύουσα. Τονίζω ότι στο αρχαίο κείμενο δεν αναγράφεται ως τόπος εκκίνησης ή επιστροφής η πόλις Μήθυμνα. Επίσης είναι γνωστό ότι στην Μηθυμναία επικράτεια ανήκαν τότε οι πόλεις Αρίσβα, Ίσσα και Άντισσα, οπότε τα πλουσιόπαιδα μπορούσαν, εκτός των κατοικιών τους στη Μήθυμνα, να είχαν αγροτόσπιτα στην εύφορη και με ασφαλές φρούριο περιοχή της κατεχόμενης Αρίσβης.

Μελετώντας το αρχαίο κείμενο, είδα στο βιβλίο τού Jeffrey Henderson, καθηγητή Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης: «Longus Daphnis and Chloe», έκδοση Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Λονδίνο 2009, ότι αν και σε πολλά σημεία οι «Μηθυμναίοι» γράφονται ως «Methymnaeans», η παράγραφος Β.12: «Νέοι Μηθυμναίοι πλούσιοι / τους Μιτυληναίων αγρούς παρέπλεον» μεταφράζεται: «Some rich young men from Methymna / went sailing along the seaside farms of Mytilene», με αποτέλεσμα στα νεοελληνικά να αποδίδεται: «Μερικοί πλούσιοι νεαροί από την Μήθυμνα / πήγαιναν γιαλό - γιαλό έξω απ’ τα παραθαλάσσια κτήματα των Μυτιληνιών» (μετάφραση Ρόδη Ρούφου), δίνοντας την εντύπωση ότι ξεκίνησαν από την πόλη Μήθυμνα.
Στην επιστροφή η φράση: «ελθόντες οι Μηθυμναίοι μόλις εις την εαυτών, οδοιπόροι αντί ναυτών», στο αγγλικό βιβλίο αποδίδεται: «when the Methymnaeans returned home, trekkers instead of sailors» και στο νεοελληνικό: «αφού τα Μηθυμνόπουλα γυρίσανε σπίτια τους κατάκοπα, με τα πόδια κι’ όχι με το καράβι» (μετάφραση Γιώργου Ζευγώλη). Τονίζω ότι μόνο η πρώτη ελληνική μετάφραση το 1920, του Ηλία Βουτιερίδη, αποδίδει ακριβώς τα παραπάνω ως: «Νιοί Μεθυμνιώτες πλούσιοι / περνούσανε γιαλό - γιαλό από τις εξοχές των Μυτιληναίων» και: «οι Μεθυμνιώτες, αφού πήγανε στην πατρίδα τους πεζοστράτες αντί για καραβιώτες».
Εάν ο τόπος του ποιήματος είναι η Μόρια ή οι ακτές Μανταμάδου (Μακρύγιαλος, Άγιος Στέφανος, Τσόνια), είναι αδύνατο να επέστρεψαν στην Μήθυμνα σε λίγες ώρες με τα πόδια.

Η άποψη ότι ο περιγραφόμενος στο μυθιστόρημα τόπος είναι η Πύρρα, ταιριάζει απόλυτα και θαυμαστά με τα γεωλογικά, γεωγραφικά, πολιτιστικά και λατρευτικά στοιχεία της περιοχής του λεκανοπεδίου Καλλονής, όπως φαίνεται στην παρακάτω παράγραφο με τις εντός εισαγωγικών αναφορές του αρχαίου κειμένου του Λόγγου.
«Οι νέοι Μηθυμναίοι πλούσιοι», «ναυν μικράν καθελκύσαντες» από την παραλία της Αρίσβης, όπου «ευλίμενος τε γαρ η παραθαλασσία και οικήκεσιν ησκημένη πολυτελώς, και λουτρά συνεχή, παράδεισοί τε και άλση» και έπλευσαν, την εποχή του τρύγου, παράλληλα στην «εκτεταμένη ψάμμου μαλθακής» ήσυχη ακτή από τα βορειοανατολικά μελτέμια, αυτά που «από των ορών» φθάνουν στον Κόλπο εξασθενημένα, ενώ είναι απαγορευτικά για τέτοιο τόλμημα στη βορειοανατολική Λέσβο. Κυνήγησαν θηράματα στην Μυτιληναία επικράτεια των Μέσσων, στο «Νυμφαίον» «εν άλσει Νυμφών», όπου ο Ναός των Δία, Διόνυσου και Ήρας, στον Βούβαρη, στην Πύρρα και στην εκκλησιαστικά και σήμερα Μυτιληναία Αχλαδερή όπου: «κτήμα κάλλιστον, όρη θηροτρόφα, πεδία πυροφόρα, γήλοφοι κλημάτων, νομαί ποιμνίων».
Ο πίνακας είναι του Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα. Συνέχεια στις επόμενες Επισημάνσεις.