Με μια συγκινητική τελετή εγκαινιάστηκε ως Μουσείο, πλέον, το βράδυ του Σαββάτου, το παλιό ελαιοτριβείο του Νικολάου Βρανά - παππού του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη - στον Παπάδο της Γέρας, ύστερα από εργασίες αναστήλωσης που πραγματοποιήθηκαν από την εταιρεία «Αρχιπέλαγος». Τα εγκαίνια έγιναν παρουσία του προέδρου της Βουλής, Δημήτριου Σιούφα, και άλλων προσωπικοτήτων από το χώρο της πολιτικής, και των τεχνών. Η πιο σημαντική στιγμή της βραδιάς, η έναρξη της λειτουργίας της μηχανής του ελαιοτριβείου από το Δημήτρη Σιούφα και τον πρόεδρο της εταιρείας «Αρχιπέλαγος» Νίκο Κούνδουρο, μετά από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες σιωπής, με τον καπνό να βγαίνει και πάλι από την ιστορική καμινάδα ενός εργοστασίου που μέσα στον ένα αιώνα, περίπου, που λειτούργησε, κατάφερε να δώσει ζωή στο χωριό του Παπάδου και να συμβάλει στο να γίνει το λάδι ισχυρό προϊόν.

Ξαναζωντάνεψε, με όλη τη σημασία της λέξης, το βράδυ του Σαββάτου που μας πέρασε το παλιό Ελαιοτριβείο Βρανά στον Παπάδο της Γέρας, τόσο λόγω του ότι εγκαινιάστηκε με όλες τις τιμές, χάρη στις ενέργειες της εταιρείας «Αρχιπέλαγος», πλέον ως «Μουσείο της Βιομηχανικής Ιστορίας της Λέσβου και του Αιγαίου», όσο και επειδή κυριολεκτικά έσφυζαν από κόσμο που είχε έρθει να παραστεί στα εγκαίνια και οι εσωτερικοί, και οι εξωτερικοί του χώροι.
Ο κόσμος άρχισε να φθάνει στο χώρο του παλιού ελαιοτριβείου ήδη από το απόγευμα, προκειμένου να ξεναγηθεί στους χώρους του και να θαυμάσει τις αξιέπαινες ενέργειες αναστήλωσης που έχουν γίνει και οι οποίες έχουν μετατρέψει, στην ουσία, το παλιό ερειπωμένο ελαιοτριβείο σε ένα εντυπωσιακό μουσειακό χώρο, όπου οι μνήμες ξαναζωντανεύουν σε κάθε του τμήμα.



Επίσημοι καλεσμένοι
Εκτός από τις δεκάδες των κατοίκων της Γέρας, αλλά και ολόκληρου του νησιού της Λέσβου, στο χώρο του ελαιοτριβείου βρέθηκαν και πολλοί επίσημοι προσκεκλημένοι, ανάμεσα στους οποίους ο μητροπολίτης Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος, το ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ Κώστας Λαλιώτης, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Αιγαίου, Χρήστος Κουρούσης, και ο γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Γιάννης Λέκκας, ο νομάρχης Λέσβου, Παύλος Βογιατζής, οι δήμαρχοι Μυτιλήνης Νάσος Γιακαλής, Ευεργέτουλα Μιχάλης Πολυπαθέλλης, Μήθυμνας Στέλιος Καραντώνης, ο δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργης Μαρινάκης, οι βουλευτές Γιάννης Γιαννέλης, Κατερίνα Περλεπέ - Σηφουνάκη, Ηλίας Μπεριάτος, ο ευρωβουλευτής Κρίτων Αρσένης, ο πρώην υπουργός Φραγκλίνος Παπαδέλης, ακόμα κι ο δήμαρχος της τουρκικής πόλης Καραμπουρνού, Σερντάρ Γιασά. Από το χώρο της τέχνης και του πολιτισμού τίμησαν με την παρουσία τους την τελετή των εγκαινίων οι γνωστοί ζωγράφοι Ηώ Αγγελή, Γιάννης Αδαμάκος, και Νίκος Στρατάκης - που φιλοτέχνησαν έργα εμπνευσμένα από το Βιομηχανικό Μνημείο και την Ελιά - ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης, και ο ποιητής Θανάσης Νιάρχος.
Νωρίτερα των εγκαινίων, το απόγευμα του Σαββάτου, ο πρόεδρος της Βουλής επισκέφθηκε το δημαρχείο της Γέρας στον Παπάδο, όπου τον υποδέχθηκαν ο Σωτήρης Ζαμτράκης και τα στελέχη της τοπικής δημοτικής αρχής. Ο κ. Ζαμτράκης ξενάγησε τον κ. Σιούφα στους χώρους του ιστορικού δημαρχείου, σπιτιού της μητέρας του Οδυσσέα Ελύτη, γνωστού ως Αρχοντικού Βρανά, ενώ τον ενημέρωσαν και για την ιστορία της περιοχής, μέσα από σχετικό λεύκωμα. Ο κ. Ζαμτράκης δώρισε, τέλος, στον κ. Σιούφα ένα χειροποίητο ξυλόγλυπτο τάβλι, φιλοτεχνημένο από ξυλογλύπτη της περιοχής. Δώρα στον κ. Σιούφα έδωσε και ο παρών πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λέσβου, Γιώργος Ορφανός.



Ξενάγηση στο λιοτρίβι…
Στη συνέχεια, ο πρόεδρος της Βουλής περπατώντας στα σοκάκια του Παπάδου πήγε στις εγκαταστάσεις του νέου Ελαιοτριβείου - Μουσείου, όπου, μαζί και με τον Κώστα Λαλιώτη που ως υπουργός ΠΕΧΩΔΕ χρηματοδότησε μέρος της αγοράς του μνημείου, και τους άλλους καλεσμένους, ξεναγήθηκε από το Νίκο Σηφουνάκη και ενημερώθηκε για την ιστορία του και για τη χρήση που είχε κάθε χώρος του ελαιοτριβείου στο παρελθόν.
Ας σημειωθεί ότι στην κεντρική είσοδο του Ελαιοτριβείου - Μουσείου, στους επισκέπτες δινόταν το σχετικό εντυπωσιακό φυλλάδιο που η εταιρεία «Αρχιπέλαγος» έχει εκδώσει για το «χθες και το σήμερα» του ελαιοτριβείου, προκειμένου όλοι να ενημερωθούν για την ιστορία του.
Η δουλειά που έχει γίνει στο παλιό ελαιοτριβείο, τόσο στους εσωτερικούς, όσο και στους εξωτερικούς χώρους, είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Το πιο σημαντικό είναι ότι τα συνεργεία που εκτέλεσαν τις εργασίες σεβάστηκαν πολλά από τα αντικείμενα, διατηρώντας τα, ύστερα από συντήρησή τους, στη θέση που βρέθηκαν.
Στην αυλή του ελαιοτριβείου δεσπόζει επιβλητική η καμινάδα του παλιού εργοστασίου, ενώ στην κεντρική αίθουσα βρίσκονται οι παλιές πρέσες για το ελαιόλαδο. Σε άλλο χώρο βρίσκεται ένας ιστορικός μηχανολογικός εξοπλισμός του εργοστασίου, κατασκευασμένος στο διάσημο εργοστάσιο των Αδελφών Ισιγόνη που λειτουργούσε στη Σμύρνη, ο οποίος έχει επισκευασθεί, αφού εντοπίστηκε σε εγκαταλελειμμένο ελαιοτριβείο του Πολιχνίτου.



Στο ισόγειο του Μουσείου οι επισκέπτες μπορούν, πλέον, να δουν και τα 112 λογιστικά βιβλία του εργοστασίου, ανάμεσα στα οποία και πρόχειρα ημερολόγια, κοστολόγια, αντίγραφα επιστολών της περιόδου 1895 - 1940, που βρέθηκαν το 2004 στοιβαγμένα και σκεπασμένα με λάσπη και συντηρήθηκαν στο Εργαστήριο Συντήρησης Χάρτου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας.
Σε άλλο χώρο του ισογείου, βρίσκεται η μόνιμη συλλογή με τίτλο «Ματιές σε ένα Μνημείο», από έργα που φιλοτέχνησαν ειδικά για το Μουσείο, με θέματα εμπνευσμένα από την αρχιτεκτονική του ελαιοτριβείου και από το δέντρο της ελιάς, 14 γνωστοί ζωγράφοι - οι Ηώ Αγγελή, Γιάννης Αδαμάκος, Δημήτρης Ανδρεαδάκης, Σάββας Γεωργιάδης, Γιάννης Λασιθιωτάκης, Μιχάλης Μαδένης, Γιάννης Μιγάδης, Σωτήρης Σόρογκας, Νίκος Στεφάνου, Νίκος Στρατάκης, Παναγιώτης Τέτσης, Κώστας Τσόκλης, Αλέκος Φασιανός και Γιάννης Ψυχοπαίδης. Στο χώρο της μόνιμης συλλογής με έργα τέχνης ο κ. Σιούφας ξεναγήθηκε από τη γνωστή και καλή Γεραγώτισσα ζωγράφο Ηώ Αγγελή.



Τα εγκαίνια…
«Κοιτάζαμε το Αιγαίο που χανότανε και αναρωτιόμασταν τι να σώσουμε…», ξεκινούσε την αφήγησή του σε σχετική 12λεπτη ταινία μικρού μήκους που προβλήθηκε στην αρχή της τελετής των εγκαινίων του μουσείου, ο πρόεδρος της εταιρείας «Αρχιπέλαγος», σκηνοθέτης κ. Νίκος Κούνδουρος. Ο ίδιος τόνιζε στη συνέχεια την πανταχού παρουσία της ελιάς στα νησιά του Αιγαίου, λέγοντας ότι «δόξασε τα νησιά όσο κανένα άλλο μέσο…», δικαιολογώντας έτσι την επιλογή της αναστήλωσης του ελαιοτριβείου από την εταιρεία.
Στην ίδια όμορφη ταινία, που αφορούσε την ιστορία του ελαιοτριβείου και της αναστήλωσή του, περιλαμβανόταν αφήγηση του μέλους της εταιρείας Νίκου Σηφουνάκη, καθώς και μαρτυρίες εργαζόμενων στο ελαιοτριβείο και αποσπάσματα από παλιές σχετικές ταινίες. Συγκινητική η μαρτυρία του γιου του τελευταίου ιδιοκτήτη του ελαιοτριβείου, πριν την αγορά του από την «Αρχιπέλαγος», Μιχάλη Βρανά, ο οποίος απεβίωσε μέσα στο φετινό έτος, μη έχοντας προλάβει να γίνει μάρτυρας των εγκαινίων του ελαιοτριβείου.
Στην ομιλία του που ακολούθησε το βίντεο, ο κ. Σηφουνάκης ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν στο να ξαναζωντανέψει το παλιό ελαιοτριβείο του Παπάδου, ενώ απευθυνόμενος προς τον πρόεδρο της Βουλής, Δημήτρη Σιούφα, είπε χαρακτηριστικά: «Κάθε χρόνο λέτε ότι η Βουλή εξοικονόμησε και δεν ανάλωσε όλο τον προϋπολογισμό της. Είναι καλό πάντως, να δίνονται κονδύλια σε έργα που αναδεικνύουν τον πολιτισμό και όχι να επιστρέφονται στο υπουργείο Οικονομικών…»
Τα εγκαίνια του Ελαιοτριβείου - Μουσείου στον Παπάδο ήταν μια πραγματική γιορτή, αντάξια ενός μεγάλου πολιτιστικού έργου που ολοκληρώθηκε. «… γιατί γιορτή θέλαμε να είναι η σημερινή μέρα που η εταιρεία «Αρχιπέλαγος» παραδίδει στους φυσικούς του αποδέκτες το νεκραναστημένο αυτό εργοστάσιο …», όπως είπε επιγραμματικά στο χαιρετισμό του ο Νίκος Κούνδουρος.



Ο κ. Σιούφας, στο δικό του σύντομο χαιρετισμό, συνεχάρη τους συντελεστές και εμπνευστές αυτού του έργου, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Ζήσαμε όλοι συγκλονιστικές στιγμές με το να τεθούν σε λειτουργία οι μηχανές και η εγκατάσταση…», ενώ προσέθεσε πως όταν είδε το σύνολο της δουλειάς και του έργου που συντελέστηκε στο παλιό ελαιοτριβείο του Παπάδου, «έμεινε άφωνος». Σημείωσε ακόμα πως «η Βουλή εμπράκτως υποστηρίζει τέτοιου τύπου δράσεις…».
Ο δήμαρχος Γέρας, κ. Σωτήρης Ζαμτράκης, από την πλευρά του ευχαρίστησε θερμά την ομάδα του «Αρχιπελάγους» για την «εξαιρετική και σημαντική δουλειά που έγινε» , ενώ σημείωσε πως «παρακολουθούσε τόσο ο ίδιος όσο και οι δημότες με μεγάλο ενδιαφέρον, όλα αυτά τα χρόνια, την προσπάθεια που γινόταν».
Ακολούθησαν απονομές τιμητικών δώρων, τόσο στους χορηγούς του έργου της αναστήλωσης, όσο και στον υπεύθυνο του εργοταξίου Κώστα Μπλάνη, στη χήρα σύζυγο του κ. Μιχάλη Βρανά, Βιργινία Βρανά, αλλά και σε τέσσερις εν ζωή πρώην εργαζόμενους στο ελαιοτριβείο, Στρατή Δεϊδέκη, Δημήτρη Δεϊδέκη, Μιχάλη Αγιασιώτη και Παναγιώτη Αυγουστή.
Μετά την απονομή, το κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει ζωντανά το ξαναζωντάνεμα του μηχανισμού του ελαιοτριβείου από τον πρόεδρο της Βουλής και το Νίκο Κούνδουρο.
Η βραδιά έκλεισε με ρεμπέτικα από το συγκρότημα «Café Aman» του Φέρρη, οι μουσικοί του οποίου μάγεψαν το κοινό, μεταφέροντάς το σε άλλες εποχές…