Τι θυμάται ο άνθρωπος...! Βρήκα στο αρχείο μου ένα γράμμα από το φίλο μου Πέτερ Έρλιχ, δημοσιογράφο από τη Δρέσδη. Του είχα στείλει ένα ερώτημα για τον αναλφαβητισμό και την εκπαίδευση των δασκάλων στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία και μου έγραψε. Στο έμπα του 1989!
«Αγαπητέ φίλε μου, η ερώ­τησή σου προκαλεί γενικά κατά­πληξη στη χώρα μας. Μια σχε­τική δημοσκόπηση θα έδειχνε ότι κανένας δε γνωρίζει έστω κι έναν αναλφάβητο στη Γ.Λ.Δ.. Μετά την απελευθέρωση του γερμανικού λαού από τη χιτλε­ρική δικτατορία το 1945 πραγματοποιήθηκε στη Γ.Λ.Δ. η δημοκρατική σχολική μεταρρύθ­μιση, που οδήγησε στην εξά­λειψη των μέχρι τότε υφιστάμε­νων περιορισμών της μόρφωσης για όλα τα παιδιά και στην εξάλειψη της αμάθειας. Καταρ­τίστηκε ο “Νόμος για τον εκδημοκρατισμό του γερμανικού σχολείου”, και για πρώτη φορά έπρεπε όλα τα παιδιά να παρακολουθήσουν μαθήματα προσανατολι­σμένα στις νεώτερες γνώσεις της επιστήμης και να μάθουν μια ξένη γλώσσα, ανεξάρτητα από το φύλο τους, την κοινωνική θέση των γονιών, την κοσμοθεω­ρία ή τη θρησκεία τους. Καθιερώθηκε, λοιπόν, ένα σχολείο που έδινε ίσες ευκαιρίες σε όλους. Το 1945 υπήρχαν στα χωριά πάνω από 4.100 μονοθέσια σχολεία, στα οποία ένας δά­σκαλος δίδασκε τους μαθητές όλων των ηλικιών. Το 1960 έπα­ψαν να λειτουργούν και τα τε­λευταία απ’ αυτά.
»Τώρα, τα παιδιά στη Γ.Λ.Δ. τελειώνουν το δεκατάξιο υπο­χρεωτικό σχολείο, φοιτούν σε επαγγελματική σχολή ή απο­κτούν το απολυτήριο του δίχρο­νου λυκείου για ανώτατες σπου­δές. Το δεκατάξιο σχολείο αποτελεί στη γερμανική εκπαιδευ­τική ιστορία έναν εντελώς νέο τύπο του σχολείου γενικής μόρφωσης. Με το σχολείο αυτό υλο­ποιήθηκαν οι ανθρωπιστικές ιδέες προοδευτικών εκπαιδευτι­κών του παρελθόντος και οι μορ­φωτικοί στόχοι της εργατικής τά­ξης. Το σχολείο αυτό είναι κρατικό, ανεξάρτητο από την εκ­κλησία, επιστημονικά προσανα­τολισμένο και φυσικά απόλυτα δωρεάν. Το σχολείο μας χαρακτηρίζεται από τον πολυτεχνικό προσανατολισμό του, τη σύνδεση με τη ζωή και την υλική παραγωγή στη βιομηχανία και την αγροτική οι­κονομία.
»Η πλατιά, πολύπλευρη, ισό­τιμη γενική παιδεία για όλα τα παιδιά συνεχίζει ν’ αποτελεί προϋπόθεση για τις ίσες ευκαι­ρίες μόρφωσης, που εγγυάται εδώ και 40 χρόνια το εκπαιδευτικό σύστημα της Γ.Λ.Δ.. Όλα αυτά αποκλείουν φυσικά τον αναλφα­βητισμό! Όπως ξέρεις, φίλε μου, στη χώρα μας όλα σχεδόν τα παιδιά φοιτούν στο δεκατάξιο σχολείο. Εξαιρέσεις γίνο­νται μόνο για παιδιά με υπερβο­λικές δυσκολίες μάθησης, που μετά την 8η τάξη μπορούν να μάθουν ένα επάγγελμα, ή για μαθητές και μαθήτριες με ειδι­κές ανάγκες (σωματικές ή ψυχι­κές), που φοιτούν στα 500 ειδικά σχολεία με ειδικά καταρτισμέ­νους παιδαγωγούς. Σε μια τάξη του δεκατάξιου σχολείου φοιτούν κατά μέσο όρο 15 - 20 μαθητές. Στα 5.000 δεκατάξια σχολεία της χώρας η διδασκαλία γίνεται σύμφωνα με τα ενιαία εκπαιδευτικά προγράμματα και διδακτικά βιβλία. Μετά τη 10η τάξη, οι πιο ταλαντούχοι μαθητές μπορούν να φοιτήσουν σε λύκειο (τάξεις 11 και 12) ή σε επαγγελματική σχολή (τέχνικουμ).
»Για την εκπαίδευση των παι­δαγωγών τώρα, σήμερα υπάρχουν δυο εκπαιδευτικές μορφές: για την κατώτερη βαθμίδα καταρτίζο­νται με τετραετή φοίτηση σε ιν­στιτούτα εκπαίδευσης δασκά­λων, δάσκαλοι για τη γλώσσα, την αριθμητική κι ένα άλλο κατ’ επιλογή μάθημα (αθλητισμός, χειροτεχνία, μουσική ή σχέδιο). Πρόκειται για ανώτερες σχολές, για τις οποίες αρκεί ως προϋπό­θεση ένα καλό απολυτήριο της 10ης τάξης. Οι δάσκαλοι της μέσης και ανώτερης βαθμίδας, του λυκείου και της επαγγελματικής εκπαίδευσης σπουδάζουν, αφού αποφοιτήσουν από το λύκειο, σε πανεπιστήμιο ή ανώτατη παιδα­γωγική σχολή, σε ανώτατη τεχνική ή καλλιτεχνική σχολή. Η εκπαίδευση στα ιδρύματα αυτά διαρκεί πέντε έτη και ολοκληρώνεται με την απόκτηση του ακα­δημαϊκού βαθμού του «διπλω­ματούχου δασκάλου». Οι δά­σκαλοι ειδικεύονται σ’ ένα βα­σικό κι ένα δεύτερο μάθημα (π.χ. μαθηματικά και γεωγραφία ή γεωγραφία και αθλητισμός). Ταυτόχρονα διδάσκονται όλοι παιδαγωγική, ψυχολογία, ξένες γλώσσες και κοινωνικές επιστήμες.
»Μεγάλη σημασία δίνεται στη συνεχή επιμόρφωση παράλληλα με τα καθημερινά καθήκοντα των δασκάλων. Στα ίδια τα σχο­λεία υπάρχουν πολλές μορφές επιμόρφωσης. Εκτός τούτου, όλοι οι δάσκαλοι παρακολουθούν στη διάρκεια των χειμερινών ή θερινών διακοπών διάφορα υποχρεωτικά σεμινάρια σύμ­φωνα με τα ειδικά μαθήματά τους. Οι διευθυντές και οι υποδιευ­θυντές των σχολείων τελειώνουν πρόσθετες σπουδές. Με πολλούς χαιρετισμούς, ο φίλος σου Πέτερ.»
Μέσα από το λάκκο των λεόντων, σχόλιο ουδέν...
... ο Δανιήλ.