Για την έννοια του όρου πολιτισμός, έχουν διατυπωθεί διάφορες εκδοχές από τον 18ο αιώνα, όταν στα ελληνικά γράμματα τον εισήγαγε ο Αδαμάντιος Κοραής.
Με το θέμα ασχολήθηκαν σπουδαίοι επιστήμονες εθνολόγοι και κοινωνιολόγοι και σε μια από τις σημαντικότερες παγκόσμιες συνόδους για την πολιτιστική κληρονομιά, που συνήλθε στο Μεξικό το 1982, διατυπώθηκε η θέση ότι ο πολιτισμός αποτελεί το σύνολο των αξιών, καθώς και των γνωστικών και αισθητικών συνηθειών μιας κοινότητας και υπό το πρίσμα αυτό περιλαμβάνει την πολιτιστική κληρονομιά, τις τέχνες, τη λογοτεχνία και τα κινήματα σκέψης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο πολιτισμός αποτελεί βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας ενός λαού, καθώς και αποφασιστικό παράγοντα της κοινωνικής συνοχής.
Κάθε, λοιπόν, προσπάθεια ανάδειξης ή ανάπτυξης των πολιτιστικών στοιχείων μιας κοινωνίας ή ενός τόπου, θα έπρεπε να κινητοποιεί το σύνολο των δυνάμεών του, πολιτικών, πολιτιστικών, αυτοδιοικητικών, εκπαιδευτικών, ανεξαρτήτως κομματικών επιλογών, ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος.
Έχοντας βιώσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου εκτός Λέσβου, είχα την άποψη ότι, πάντα με τις σχετικές διαφοροποιήσεις ή διαστάσεις απόψεων, οι δυνάμεις αυτές στηρίζουν ή δείχνουν να στηρίζουν τις απόπειρες, τις κινήσεις, τις προσπάθειες για πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη.
Δε συνάντησα ποτέ το φαινόμενο π.χ. στις εκθέσεις που διοργανώνει η Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης ή το Κέντρο Ιστορίας της ίδιας πόλης, που εδώ και πολλά χρόνια ελέγχονται από τη Νεοδημοκρατική πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου, να μην την επισκέπτονται οι παράγοντες του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΝ. Δεν αναφέρομαι στο Κ.Κ.Ε., το οποίο τελικά αναγνωρίζει μόνο ό,τι συμφέρει το λαό, δηλαδή ό,τι διοργανώνει ή ελέγχει το ίδιο. Και δεν μπορώ να φαντασθώ εκπροσώπους της Νέας Δημοκρατίας να μην τιμούν τις εκδηλώσεις μνήμης για τη Μελίνα Μερκούρη ή το Γιάννη Ρίτσο.
Κάποια πράγματα δηλονότι, είναι και πρέπει να είναι εκτός κομματικού ανταγωνισμού. Σκεφθείτε π.χ. να μην πήγαινε στα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, επειδή το εγκαινίαζε ο Κώστας Καραμανλής ή ο τελευταίος να μην ανέθετε στον καθηγητή Παντερμαλή την προεδρία του Μουσείου, επειδή υπήρξε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Και το ακόμα χειρότερο, την έκθεση για το Δημήτρη Χορν, που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα, να τη σαμποτάριζαν οι εκπρόσωποι των κομμάτων της αντιπολίτευσης, επειδή ο μεγάλος ηθοποιός υπήρξε προσωπικός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή και ψηφοφόρος του κόμματός του.
Στο Πλωμάρι, μετά από πολλά χρόνια χειμέριας νάρκης, δραστηριοποιήθηκε η Λέσχη Πλωμαρίου «Βενιαμίν ο Λέσβιος», ένα πολιτιστικό σωματείο που υπάρχει από το 1878, οργανώνοντας σημαντικές, κατά την κρίση τρίτων, εκδηλώσεις, όπως το Πανελλήνιο Συνέδριο για το Νεοελληνικό Διαφωτισμό, με συμμετοχή 22 εισηγητών από τέσσερα πανεπιστήμια της χώρας, την έκδοση της χειρόγραφης «Φυσικής» του Βενιαμίν του Λεσβίου που παρουσιάσθηκε στο Πλωμάρι και στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, τις ημερίδες για τη στήριξη του βασικού λεσβιακού προϊόντος, του ελαιολάδου. Και άλλες μικρότερης εμβέλειας.
Ο λεσβιακός Τύπος, γραπτός και ηλεκτρονικός, στήριξε και δημοσιοποίησε τις πρωτοβουλίες αυτές, εν μέρει δε και τα μη λεσβιακά Μ.Μ.Ε., με πρωτοπόρο την «ΕΡΤ3», αλλά και την «Καθημερινή», την «Αυγή», την «Ελευθεροτυπία».
Το Δ.Σ. του Σωματείου, συντεθειμένο πολύ προσεκτικά, εκπροσωπεί όλους τους πολιτικούς χώρους, χωρίς να μπορεί να σηματοδοτηθεί καμμιά κομματική ή πολιτική προτίμηση, ακριβώς γιατί σκοπός των διοικούντων είναι να αποτελέσουν «αποφασιστικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής», χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.
Κι επειδή πολιτισμός, όποιου βαθμού, χωρίς χρήμα δε γίνεται, οι αιτήσεις και οι παρακλήσεις κατευθύνονται προς τους ασκούντες την εξουσία. Και βεβαίως εφόσον εισακούονται, αυτονόητες είναι οι δημόσιες ευχαριστίες. Χωρίς, πιστεύω, αυτό να δηλώνει υποταγή ή κομματική προτίμηση. Η δε προσφυγή αυτή είναι αναγκαία, αφού ουδεμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα φρόντισε να καθιερώσει αντικειμενικά και αδιάβλητα στοιχεία οικονομικών ενισχύσεων και επιχορηγήσεων. Για τους γνωστούς λόγους.
Το σωματείο αυτό, φροντίζει με σχολαστικότητα να προσκαλεί στις εκδηλώσεις του όλες τις Αρχές και εξουσίες του τόπου, μεταξύ των οποίων οι βουλευτές, τις εκφρασμένες πολιτιστικές συνιστώσες, τους πνευματικούς ανθρώπους του νησιού. Και τους υποδέχεται όλους, με την ίδια χαρά, περιβάλλοντάς τους με όποια και όση τιμή μπορεί.
Και για μεν το Κ.Κ.Ε., είπαμε. Από τους άλλους, ανταποκρίθηκαν σχεδόν όλοι. Εκείνος όμως που ουδέποτε πήγε ή έκανε τον κόπο να στείλει ένα μήνυμα, υποδηλώνοντας ότι γνωρίζει την ύπαρξη αυτής της πολιτιστικής οντότητας είναι ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, αρχιτέκτων, συγγραφέας, ιδρυτής μη κερδοσκοπικών εταιρειών και πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του ευρωκοινοβουλίου Νίκος Σηφουνάκης. Ούτε καν στο τελευταίο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο για το Νεοελληνικό Διαφωτισμό, στο οποίο μετείχαν πανελληνίου κύρους επιστήμονες που δε σηματοδοτούσαν καμμιά συντηρητική ή «επάρατη» ομάδα, δεν έστειλε ένα μήνυμα. Κι ας τελούσε υπό την αιγίδα του προέδρου Κάρολου Παπούλια, πριν ακόμα τεθεί υπό αμφισβήτηση από τις «δημοκρατικές δυνάμεις».
Σε αντίθεση με την προθυμία του να παρίσταται συχνά σε, ισάξιες πιθανόν, πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνουν άλλοι πολιτιστικοί σύλλογοι, των οποίων οι ηγεσίες εμφορούνται ίσως από υγιέστερες δημοκρατικές αρχές.
Επειδή δεν αρκεί μόνο να διακηρύσσεις στην ιστοσελίδα σου ότι έχεις «αποστολή με παρελθόν, παρόν και μέλλον που αποβλέπει στη συλλογική πρόοδο, την ουσία και τα έργα...», αλλά να το αποδεικνύεις κιόλας. Εκτός κι αν η συλλογικότητα εξαντλείται στο επίπεδο των φίλων και των οπαδών.