Οι μαθητές βρίσκουν τη σχολική καθημερινότητα βαρετή καθώς παρακολουθούν το πρόγραμμα των μαθημάτων, απομνημονεύουν όσα περισσότερα μπορούν και προσπαθούν να γράψουν όσο καλύτερα γίνεται στις εξετάσεις.
Οι ερευνητικές εργασίες αποτελούν μια καινοτομία στην εκπαίδευση, που μπορεί να κάνει το σχολείο πιο ενδιαφέρον και αποτελεσματικό, αφού οι μαθητές με τη συμμετοχή τους εστιάζουν πλέον σε πράγματα που έχουν για αυτούς σημασία.
Οι περισσότεροι ενήλικοι οργανώνουμε τις καθημερινές μας εργασίες (συντήρηση σπιτιού, εκδρομές κ.ά.) και τη δουλειά μας με τη μορφή ερευνητικών εργασιών (projects). Χρειάζεται, με άλλα λόγια, να λύνουμε καθημερινά προβλήματα κάνοντας μια σειρά από πράγματα.
Ένα παράδειγμα αυτού του μοντέλου εργασίας είναι όταν μια εταιρεία αποφασίζει ότι θέλει να προωθήσει στην αγορά ένα σαπούνι με οικολογικά υλικά. Σε αυτή την περίπτωση, η εταιρεία θα δώσει σε έναν υπάλληλο την εντολή να συστήσει μια ομάδα που, έχοντας ως δεδομένα ένα ορισμένο χρηματικό ποσό, συγκεκριμένο χρόνο υλοποίησης και συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, θα υλοποιήσει αυτό το project. Οργανώνεται λοιπόν μια ομάδα που θα διερευνήσει τις δυνατές επιλογές, στη συνέχεια θα δημιουργήσει το υλικό και, τέλος, θα παρουσιάσει το αποτέλεσμα στη διοίκηση που της ανέθεσε το έργο, με σκοπό να πείσει για την αξία του.
Η δουλειά στο σχολείο τυπικά δεν ταιριάζει με αυτό το μοντέλο εργασίας, ωστόσο η ένταξη των ερευνητικών εργασιών στο σχολικό πρόγραμμα επιδιώκει να καλύψει αυτό το κενό.
Για την επιτυχία μιας ερευνητικής εργασίας πρέπει να υπάρχει κριτική σκέψη, συνεργασία και δεξιότητες επικοινωνίας και παρουσίασης, πράγματα που δε διδάσκονται στην παραδοσιακή τάξη, αλλά ως άνθρωποι τα χρειαζόμαστε στην καθημερινή ζωή.
Στις ερευνητικές εργασίες οι μαθητές προβληματίζονται και θέτουν ερωτήματα πάνω σε ένα θέμα που τους απασχολεί και ανήκει σε μια θεματική ενότητα που έχει προταθεί από τους εκπαιδευτικούς. Κάνουν έρευνα στο διαδίκτυο, στη βιβλιοθήκη, στο εργαστήριο Φυσικής/Χημείας ή με τη χρήση ερωτηματολογίων. Συζητούν τα αποτελέσματα και αποφασίζουν ομαδικά τις απαντήσεις. Κατόπιν σχεδιάζουν τον τρόπο που θα παρουσιάσουν το αποτέλεσμα και την έρευνά τους. Κατά την παρουσίαση αυτή, μπορούν να χρησιμοποιήσουν βίντεο, αφίσες, φυλλάδια, Powerpoint και να βγάλουν το παραγόμενο υλικό στο διαδίκτυο.
Στις ερευνητικές εργασίες ο εκπαιδευτικός δεν είναι αυτός που παρέχει τη γνώση, αλλά ο υποκινητής που βάζει τους μαθητές σ’ ένα μονοπάτι να εξερευνήσουν. Μέσω αυτής της εξερεύνησης αποκτούν γνώσεις, κριτική σκέψη, ικανότητες συνεργασίας και επικοινωνίας, που θα τους είναι χρήσιμες στο μέλλον.
Το σημαντικό είναι ότι η όλη διαδικασία δεν έχει σχέση με την απομνημόνευση, αλλά με τη μάθηση σε βάθος και την εκμάθηση δεξιοτήτων ζωής, αναγκαίων για την ανταπόκριση στις απαιτήσεις που θέτει η εποχή μας.

* Ο Τιμολέων Θεοφανέλλης είναι σχολικός σύμβουλος Πληροφορικής Βορείου Αιγαίου.