Δημοσιεύουμε σήμερα το όγδοο κείμενο της περιγραφής της εκδρομής μας, το περασμένο καλοκαίρι στο γραφικό, μεγαλοπρεπές, ανατολίτικο, εγκαταλειμμένο, ερειπωμένο και χορταριασμένο εξοχικό, της Δαφιώτικης Οθωμανικής οικογένειας των Μπεκήρ Αγάδων.
Ψάχνοντας για τους Μπεκήρ Αγάδες αναζήτησα για τα χρόνια της τουρκοκρατίας το αρχείο της Αχυρώνης, της παλιάς Καλλονής και στάθηκα τυχερός, μιας και το βρήκα στην Αθήνα, φωτοτυπημένο στο «Σύλλογο Καλλονιατών Λέσβου». Στην πρώτη σελίδα, στην κορυφή αναγράφεται: «Κόνδηξ Γενηκός της χώρας Αχυρώνας». 1822 αυγούστου πρώτη», όπως φαίνεται στη φωτογραφία του κειμένου, μαζί με τις σφραγίδες της Δημογεροντίας με την ελληνική και οθωμανική γραφή. Βοηθούμενος από τις πολύτιμες σημειώσεις του προέδρου του συλλόγου, του Χρήστου Τραγέλλη, ανακάλυψα στους κώδικες τις παρακάτω καταγραφές:
Πρώτη: Η σελίδα 4 περιγράφει φορολογικό διακανονισμό για 507 λαγήνια λάδι και αναφέρει μεταξύ άλλων: «Λαγίνια 12 του Χατζή αυδή μπεκήρ τα οποία τα επήρεν ός παλιά και δεν τα έδοσεν ξανά». Σημείωση: Χαβδής, είναι το όνομα του πατέρα του Εμπού Μπεκήρ Αγά, που είναι καταγεγραμμένο στην Οθωμανική επιγραφή της βρύσης του Πλωμαρίου και ο γραμματέας της κοινότητας γράφει παραφρασμένο το όνομα του απογόνου, σε Αυδής. Τα 12 λαγήνια λάδι, που πήρε στο σπίτι του ο Μπέης για τις οικογενειακές του ανάγκες, κάτι σαν λάδωμα ή μίζα που λέμε σήμερα, «ός παλιά», όπως παλιά συνήθιζε, τα καταγράφει ως αποδοθέντα φόρο από την κοινότητα στον Μεϊμέτ!
Δεύτερη: Στη σελίδα 8 στον ισολογισμό της κοινότητας για το χρονικό διάστημα από 1837 έως 10 Απριλίου 1838, αναγράφεται χρέος της κοινότητας 41.818 γρόσια και τα ποσά που έδωσαν σε αυτήν οι δανειστές της. Αντιγράφω μία σειρά: «1500 γρόσια ελήφθησαν από τον Χατζή απτή μπεκήρ αγάμπεη». Σημείωση: Εδώ άλλος γραμματέας τον καταγράφει Απτή.
Τρίτη: Στη σελίδα 9 αναγράφονται οι ομολογίες που χρωστά η κοινότητα σε ποσό επίσης 41.818 γρόσια και αντιγράφω: «19.000 γρόσια έδοσαν ομολογίας, χρέος παλεό του ενδοξοτάτου Ναζήρ.- 5.460 έχουν δόσει τας ομολογίας μπεκηρέλη να πιασθούν διά εξόφλησιν Καζά». Σημείωση: Η καταγραφή Μπεκηρέλη με τον λεσβιακό φιλικό ιδιωματισμό αναφέρεται και σε κείμενα των Μιχάλη Καλλοναίου και Κώστα Κόντου. Ο Ναζήρ είναι ο Ναζίρης της Λέσβου που διοίκησε τη Λέσβο τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα. Τα 19.000 και 5.460 γρόσια που χρωστά η κοινότητα σε αυτόν μεταφέρονται ως χρωστούμενα στους απογόνους του.
Τέταρτη: Σελίδα 118 Στην καταγραφή: «1829 έτος. Χρέος των εξ ομολογιών» σε σύνολο χρέους 27.059 γρόσια αντιγράφω μία σειρά: «2.739 γρόσια εδόθησαν χρωστούμενα ομόλογα του ενδοξότατου Χατζή απτή μπεκήρ».
Πέμπτη: Από τη σελίδα 124 του Κώδικα με τον τίτλο «1839 καταγραφή του χρέους της Αχυρώνης» που ανέρχεται στα 40.696 γρόσια, παραθέτω ονόματα μερικών δανειστών της Κοινότητας, κατά φθίνουσα σειρά των ποσών που δάνεισαν: «6.000 γρόσια τω Χατζή απτή μπέη.- 3.600 τω τζαμίω Δαφίων.- 1.900 τω Μεντρεσέ ομολογίας Αργιανών.- (1845 Νοεμβρίου 11, εξοφλήθησαν).- 941 τω του γιαλού αργιανών εδόθησαν δια χειρός (δυσανάγνωστη λέξη) Δέλιου». Σημειώνουμε ότι το πρώτο χωριό μετά την Καλλονή προς τη θάλασσα είναι τα Αργιανά, που το 1839 ήταν τουρκοχώρι με δημόσια λουτρά αλλά και Μεντρεσέ, δηλαδή οθωμανικό σχολείο και είχε περισσότερους κατοίκους από το επόμενο χριστιανικό χωριό το Κεράμι και το μεθεπόμενο, επίσης χριστιανικό, τα Παπιανά. Γι’ αυτό το λόγο η σημερινή Σκάλα Καλλονής ή Αγία Άννα, ονομαζόταν Γιαλός των Αργιανών.
Άξιο προσοχής είναι ότι ο γραμματέας της Αχυρώνης το «ιώτα» του γιαλού το γράφει με την παύλα από κάτω για να δηλώσει με την προφορά ανάμεσα στο «έψιλον» και το «ιώτα» την αρχαιοελληνική λέξη Αιγιαλόν από την οποίαν προέρχεται η λέξη Γιαλός!
Έκτη: Στο «προικοσύμφωνον Μαριγούς Μιχαήλου Δ. Σαραντινού» με δηλωμένο τόπο και χρόνο «εν Αχαιρώνη την 15ην Ιανουαρίου 1888», στη σελίδα 6 του «Κώδηκα προικοσυμφώνων και διαθηκών Αχυρώνης», προικοδοτείται μεταξύ άλλων η Μαριγώ και με «έν έτερον αμπέλιον, κείμενον εν τη θέσει “Αργιανά” και όμορα έχον τα κτήματα του Δημητρίου Ανδρεαδέλλη και του εξ Αργιανών Απτηραχμάν Βέη Βεκήρ Αγά, και οδόν δημοσίαν».
Σημείωση: Ραχμάν στα τούρκικα σημαίνει πολυεύσπλαχνος, το όνομα Απτής επαναλαμβάνεται στα 1888 προερχόμενο από τον Χαβδή Μπεκήρ Αγά του 1690 και τον Απτή Μπεκήρ Αγάμπεη του 1820. Η Δαφιώτικη οικογένεια έχει πλέον πλοκάμια και στα Αργιανά και με το εξελληνισμένο Βεκήρ Βέης δηλώνεται συμπάθεια την οποίαν μνημονεύει και ο Στρατής Μισγίρης στο βιβλίο του «Ιστορία της Καλλονής» όπου αναφέρει ότι στα Αργιανά «ένας Τούρκος Αγάς κατάφερε να δημιουργήση φιλικές σχέσεις με τους κατοίκους. Λέγεται ότι η γυναίκα του με δικά της έξοδα ίδρυσε το υδραγωγείο για την ύδρευση και των άλλων κοντινών χωριών».
Στα Αργιανά υπήρχε τζαμί όπως γράφει ο παπα-Γιώργης Ράλλης στο βιβλίο του «Τα απομνημονεύματα της ζωής μου» Αθήνα 2001: «Προ της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως ήταν χωριό χριστιανικό. Οι άγιοι Ανάργυροι (έτσι λέει η παράδοση Αγιανάργυροι, Αργιανά. Κατ’ άλλους ότι εκεί κατοικούσαν οπαδοί του Αρείου, Αρειανοί. Αλλά μάλλον η πρώτη εκδοχή είναι πιο σωστή, γιατί οι Τούρκοι, όταν κατέλαβαν τη Λέσβο, μετέτρεψαν την εκκλησία σε τζαμί. Όταν ήρθαν το 1922 οι πρόσφυγες και εγκατεστάθησαν στα Αργιανά, το τζαμί το χάλασαν και έκτισαν σπίτια».
Έβδομη: Στη διαθήκη του Ευστρατίου Μακρή, στις 25 Φεβρουαρίου 1890, όπως φαίνεται στη σελίδα 16, του «Κώδηκα εμπεριέχοντος τας διαθήκας των πολιτών της Αχερώνης» ο Μακρής κληροδοτεί την θυγατέρα του Μυρσινιά εκτός των άλλων με: «Αμπελώνα μετά ελαιοδένδρων κείμενον εις θέσιν Αργιανά και οριζόμενον υπό των κτημάτων του κυρίου Χαραλάμπους Κυραντέλλη, Βεκήρ Βέη Παρακοίλων, εκ του Βακουφίου και οδού διαβατικής». Σημείωση: Η οικογένεια των Μπεκήρ Αγάδων μεγαλώνει και εξαπλώνεται πέρα από το λεκανοπέδιο Καλλονής, ο Βεκήρ Βέης των Παρακοίλων στα 1890 διαχειρίζεται το Βακούφιον των Αργιανών, αλλά προτιμά να ζει στα ωραία Παράκοιλα.
Με περισσότερους απογόνους του Γενάρχη-Εμπού Μπεκήρ Αγά θα συνεχίσουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις.