Από προχτές τα ηλεκτρονικά και έντυπα Μ.Μ.Ε. ασχολούνται με το Θανάση Βέγγο, που μας έφυγε ύστερα από μακρόχρονη αρρώστια. Και καθώς οι σημερινοί δημοσιογράφοι δε διακρίνονται για την αίσθηση του μέτρου, προβλέπω πως θα μας απασχολούν για πολλές ακόμα μέρες με τον καλόν αυτόν άνθρωπο που ήταν επίσης προικισμένος ηθοποιός.
Προτάσσω τον άνθρωπο από τον ηθοποιό, γιατί δεν προτίθεμαι να σας απασχολήσω, αγαπητοί αναγνώστες, εκθειάζοντας την απαράμιλλη υποκριτική ικανότητα του Βέγγου, για την οποία έχουν πει και γράψει πολλά, άλλοι αρμοδιότεροι. Θέλω μόνο να επισημάνω ένα γνώρισμα του χαρακτήρα του, που το θεωρώ καθοριστικής σημασίας και το οποίο δυστυχώς τείνει να εξαφανιστεί στις μέρες μας: Μιλώ για τη στάση του απέναντι στα λεφτά. Σε μιαν εποχή που η λατρεία του χρήματος πάει να γίνει καθεστώς και τρόπος ζωής, ο Θανάσης Βέγγος ποτέ του δεν το θεοποίησε και ποτέ δεν το έβαλε πάνω από την τέχνη του και πάνω από όσους αγαπούσε.
Η χώρα της λατρείας του χρήματος είναι φυσικά η Αμερική ή μάλλον, για να ακριβολογούμε, οι ΗΠΑ, και γεννήθηκε από φανατικούς θρησκόληπτους (ο όρος φονταμενταλιστές αυτούς αφορούσε αρχικά), οι οποίοι γαλουχήθηκαν με την προτεσταντική ηθική, με τη Βίβλο βασική πηγή κάθε γνώσης και οι οποίοι διαμόρφωσαν (κατά τον Ροΐδη, αν δεν κάνω λάθος) ένα «Χριστιανισμό άνευ Χριστού». Εκεί, λοιπόν, η αναγόρευση του χρήματος και του κέρδους ως υπέρτατης αξίας έγινε το θεμέλιο της ηθικής και της πολιτικής σκέψης. Τα πάντα εκεί λογαριάζονται με βάση το χρήμα.

Αξιολογώντας έναν άνθρωπο, είτε αυτός είναι επιχειρηματίας, είτε υπάλληλος είτε συγγραφέας, είτε καλλιτέχνης, τον αξιολογούν με βάση τα χρήματα που βγάζει. «Αυτός είναι άνθρωπος των 10.000 δολλαρίων» λένε με σεβασμό, ενώ για τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε, που μετά βίας εξασφάλιζε τον επιούσιον, σίγουρα θα μιλούσαν με περιφρονητική συγκατάβαση. «Είναι πολλά τα λεφτά» είναι επίσης η συνηθισμένη δικαιολόγηση κάθε ανομίας. Στις ΗΠΑ, άλλωστε, ανήκει η πατρότητα της τρομερής έκφρασης: «Δεν υπάρχει άνθρωπος που να αξίζει ένα εκατομμύριο δολλάρια»! Που σημαίνει πως για κάποιο πολύ μεγάλο ποσό, μπορείς ανενδοιάστως και να σκοτώσεις κάποιον.
Δυστυχώς αυτή η λατρεία του χρήματος έχει κουβαληθεί κι έχει στρογγυλοκαθίσει και στην πατρίδα μας, σε σημείο που σε παλαιότερο σημείωμά μου είχα προτείνει να αντικατασταθεί το παλιό σύνθημα: «ένας είναι ο εχθρός - ο ιμπεριαλισμός», με ένα άλλο: «ένας είναι ο εχθρός - η λατρεία του χρήματος». Ε λοιπόν, ο Θανάσης Βέγγος αποτελούσε χτυπητή παραφωνία στη συγχορδία των υμνητών του χρήματος. Βρισκόταν πάντοτε στον αντίποδα των λεγόμενων «επιτυχημένων» που την επιτυχία τους τη μετράνε με βάση τα χρήματα που βγάζουνε.

Και παρ’ όλο που ως επιχειρηματίας γύρισε πολλές και σπουδαίες ταινίες, όχι μόνο δεν έβγαλε λεφτά από αυτές, αλλά καταχρεώθηκε και η οικογένειά του δεινοπάθησε. Με την προσωπικότητά του, όμως, και με το έργο του σφράγισε μιαν ολόκληρη εποχή. Υπήρξε ο αυθεντικότερος Έλληνας, που τον αγάπησαν οι τρεις γενιές που τον γνώρισαν και θα τον αγαπάνε και θα τον τιμούνε και πολλές από τις ερχόμενες. Οι Έλληνες θα τον θυμούνται και θα τον μνημονεύουν πάντα με αγάπη, ενώ η λήθη θα έχει σκεπάσει προ πολλού όλους εκείνους τους τενεκέδες που προβάλλουν το «λάιφ στάιλ» τους με περισσήν αναίδεια και τα αυτάρεσκα χαμόγελά τους στις αριστερές σελίδες των περιοδικών (οι δεξιές περιέχουν μονίμως ολοσέλιδες διαφημίσεις).
Όταν θα έχουν λησμονηθεί, θαμμένοι από τη γενική ανυποληψία, όλοι αυτοί οι λυμεώνες του δημοσίου χρήματος, όλοι οι μασκαράδες κι οι απατεώνες (για να θυμηθώ το Βάρναλη), που εξαργύρωσαν ιδέες, οράματα και προσφορές με παχυλές αντιμισθίες και απολαβές, οι Έλληνες θα θυμούνται και θα μνημονεύουν πάντα το Θανάση Βέγγο, αυτόν τον καλό άνθρωπο, που παθιαζόταν με την καθαριότητα και την καθαρότητα.