Στον περί παιδείας «διάλογο» των καιρών μας, αναδεικνύεται, όλο και πιο επίμονα, το ζήτημα της διαδικασίας εισαγωγής των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με εύηχες και αόριστες γενικολογίες περί της στρατηγικής αξίας της παιδείας για την πρόοδο της κοινωνίας μας, υιοθετήθηκε, υπό ιδεολογική πίεση, η επιλογή της μαζικοποίησης των ανώτατων σπουδών. Για να καταλήξουμε, στον παρόντα χρόνο, να διαπιστώσουμε την παράνοια της ύπαρξης 44 ΑΕΙ και ΤΕΙ στη χώρα και την αδυναμία να χειρισθούμε το δίλημμα της αντίφασης μεταξύ μαζικής πρόσβασης σ’ αυτά και αριστείας σπουδών, είτε ως ακαδημαϊκού αυτοσκοπού είτε ως ωφελιμιστικής ανάγκης της κοινωνίας και της οικονομίας της.
Οι κοινότοπες επαναλήψεις σωρεύονται: κατάρρευση του λυκείου ως αυτοτελούς συστήματος παιδείας, άνθηση της παραπαιδείας - και της συνοδού ενόχου παραοικονομίας - σύνθλιψη της εφηβικής ηλικίας, εξάπλωση του λειτουργικού αναλφαβητισμού, εξάλειψη του ακαδημαϊκού αναστοχασμού…
Το αίτημα για πτυχίο ως επιστέγασμα της επιθυμίας για κοινωνική ανάδειξη κάποιων - απροσδιόριστων ορίων - κοινωνικών τάξεων ικανοποιήθηκε. Με τι κόστος σε ανικανοποίητες ζωές, σε σπάταλο χρήμα και σε συντεθλιμμένες αξίες; Όμως τυχαία, άραγε, φτάσαμε στο σημερινό διάλογο κωφών για την παιδεία; Μετά από δύο - τρία χρόνια σύγκρουσης γύρω από μία «άλλα αντί άλλων» άτολμη μεταρρύθμιση, φθάσαμε σήμερα στη συζήτηση για τις «εισαγωγικές εξετάσεις». Και πολύ φοβούμαι ότι αρχίζει πάλι το γνωστό «σήριαλ». Προβάλλονται π.χ. απόψεις ειδικών περί της αξίας του βρετανικού σε σχέση με το γαλλικό μοντέλο εισαγωγής - λησμονώντας ότι δε διαθέτουμε βρετανικά ή γαλλικά πανεπιστήμια ή ότι δεν είμαστε ούτε Βρετανοί ούτε Γάλλοι. Αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες διάφορα επίχρυσα «Συμβούλια» ή οι πρόεδροί τους. Και βεβαίως, άρχισαν να μιλούν πολύ οι πολιτικοί και να σιωπούν τα πανεπιστήμια.
Αν η συζήτηση αυτή όντως πρέπει να γίνει, οφείλει να γίνει με όρους στρατηγικής. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να εξελιχθεί υπεύθυνα έναντι των νέων, αποφεύγοντας να αντιμετωπίσει επιτέλους:
1. Τα ερωτήματα περί στόχων και ποιότητας των σπουδών στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση.
2. Τη φαντασίωση περί του αδιάβλητου του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ. Έχοντας συγκροτήσει μια συλλογική αντίληψη περί αδυναμίας επιβολής αντικειμενικών διαδικασιών εκλογής στην Ελλάδα, ατομικά δούλοι και φορείς της στρέβλωσης της διαφθοράς, αποδεχόμαστε και προτιμούμε εκ των προτέρων τη σαρωτική απαξίωση κάθε φορέα να κάνει, απλώς, καλά και έντιμα τη δουλειά του. Και συντρίβουμε τα παιδιά μας, συντηρούμε κατά αυξάνοντα τρόπο την παραπαιδεία, αδύναμοι και τυφλοί έναντι της φενάκης του όποιου «πτυχίου».
Η ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας φέρει τεράστιες, μάλλον τις πρώτες, ευθύνες γι’ αυτή την κατάσταση. Επήλθε η ώρα να αναλάβει την πρωτοβουλία, να προτείνει και να εξηγήσει στην ελληνική κοινωνία το πώς έχουν τα πράγματα και τα διλήμματα και να οδηγήσει προς μια συμφωνία, ανακτώντας το κύρος τους, το οποίο διασύρεται από άγνοια και συμφέρον στα «πάνελ» των αγραμμάτων. Άλλη ευκαιρία δε θα υπάρξει για πολλά χρόνια. Αλλά τότε μπορεί να μην υπάρχουν ούτε δημόσια ΑΕΙ ούτε φοιτητές γι’ αυτά, κυρίως τα περιφερειακά.

* Το άρθρο του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, και μέλους της εισηγητικής επιτροπής στη Σύνοδο των Πρυτάνεων της πρότασης για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή».