Όπως λένε και στα δικαστήρια, το βάρος της απόδειξης πέφτει σε αυτόν που λέει όσα λέει. Στην πολιτική, που η απόδειξη πρέπει να είναι στοιχείο και μέτρο της, πολλές φορές το μόνο βαρύ είναι οι εξαγγελίες. Στα υπόλοιπα, η ελαφρότητα, καθόλου αβάσταχτη (αντιθέτως ανεκτή και πολλές φορές στοιχείο ανάδειξης βουλευτών που θα μπορούσαν κάλλιστα να μας εκπροσωπήσουν σε διαγωνισμό Mrs Κουπ ή Mr Γκουπ) κυριαρχεί.
Με αυτά και με αυτά, χωρίς αποδείξεις για σοβαρές προθέσεις, έφτασα να μαζεύω χρόνια τώρα αποδείξεις ως απόδειξη της αγάπης μου για την Ελλάδα. Για να σοβαρευτούμε όμως... Όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν μετά τη μεταπολίτευση άλλαζαν δύο πράγματα στη χώρα. Το σύστημα εξετάσεων για τα πανεπιστήμια και το φορολογικό σύστημα. Όλες επίσης το έκαναν με θερμή επιχειρηματολογία για το καλό του τόπου. Ονομάστηκε επανάσταση, μετασχηματισμός, άρση αδικίας, πρόοδος, μεταρρύθμιση.
Παρ’ όλα αυτά, αυτό που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει οποιοσδήποτε στη χώρα είναι πως δε διαθέτει Παιδεία και δίκαιη φορολόγηση. Δεν αμφισβητώ απαραίτητα τις προθέσεις της νέας κυβέρνησης που προσθέτει μερικά ακόμη εύηχα και επιθυμητά επίθετα σε όσα θέλει να κάνει. Απλώς έχω ανάγκη, όπως όλοι, από μία απόδειξη και όχι αποδείξεις. Ζούμε σε μια χώρα που η παραοικονομία έχει απλωθεί σα χταπόδι και μέχρι σήμερα δε βρίσκεται ψαράς με πρόθεση και θάρρος να το ψαρέψει. Παραοικονομία δεν είναι μόνο οι σκληρές άνομες ενέργειες που περιλαμβάνουν ναρκωτικά, πόρνες και ξέπλυμα χρήματος. Στην Ελλάδα το συντηρεί ο γιατρός που δηλώνει λιγότερα από υπάλληλο γραφείου, ο φούρναρης που δεν κόβει απόδειξη, ο ταξιτζής που κλαψουρίζει γιατί δεν τα βγάζει πέρα, εννοώντας πως το ταξί δεν παίρνει επιβάτες στο πορτ μπαγκάζ για να φορτώσει κι εκεί. Παίρνοντας μαύρα φυσικά. Όλοι αυτοί είναι Έλληνες που αγαπούν την Ελλάδα και θεωρούν πως αυτό που κάνουν δεν είναι έγκλημα, αλλά μια παρατυπία που δικαιολογείται απέναντι σε ένα έτσι κι αλλιώς άδικο σύστημα. Μεγαλόστομα λεκτικά σχήματα (αληθινά τις πιο πολλές φορές): φταίνε «οι μεγαλοκαρχαρίες», «τα λαμόγια», «οι κλέφτες», χρησιμοποιούνται για να αντισταθμιστεί η έννοια της κοινωνικής ευθύνης.
Ναι, οι κυβερνώντες έχουν τη βασική ευθύνη για το φαύλο κύκλο πρώτα της πολιτικής τους και μετά της μπουρδολογίας και των δικαιολογιών που παράγονται. Αλλά κάποια στιγμή αυτό πρέπει να σταματήσει. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, θα γίνει αν μαζεύω αποδείξεις. Αν γίνω εγώ ο ίδιος ένας καλός λογιστής. Αναρωτιέμαι κατ’ αρχήν, αν σε 20 και πλέον ευρωπαϊκές χώρες πιο εξελιγμένες από εμάς δεν υπάρχει ένα φορολογικό σύστημα για να αντιγράψουμε και να τελειώνουμε.
Το ζητούμενο είναι η φορολογική συνείδηση να ταυτιστεί με την έννοια δικαίου. Αυτό δε θα γίνει με τη φιλοδοξία του κάθε υπουργού να βάλει την υπογραφή του στη «φορολογική μεταρρύθμιση» εφευρίσκοντας κάποιο νέο μπλοκ μιας νέας γραφειοκρατικής ταλαιπωρίας. Δε γίνεται να μετατραπούμε σε μπάτσο και λογιστή αποδείξεων. Σκεφθείτε μόνο την ελληνική επαρχία. Μπορεί να γίνει μόνο με ελέγχους. Αυτή άλλωστε είναι η ευθύνη του κράτους, μαζί με τη σταδιακή δημιουργία της φορολογικής συνείδησης. Θυμάμαι τον θόρυβο που έγινε για να μπουν στα ταξί ταμειακές μηχανές. Μπήκαν, αφού κάποιοι πήραν τη μίζα τους για την επιλογή των συγκεκριμένων ταμειακών, αλλά κανένας δεν κόβει απόδειξη. Στο εξωτερικό η πτώση της σημαίας στο ταξί αυτομάτως ενεργοποιεί και την ταμειακή. Γιατί δε γίνεται κάτι τόσο απλό; Υπάρχουν επαγγέλματα που φορολογούνται κατά τεκμήριο. Είναι μια ελληνική πρωτοτυπία φαντάζομαι. Το να φορολογείται, για παράδειγμα, κάποιος ανάλογα με τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που έχει είναι σα να φορολογείται ένα κατάστημα υποδημάτων ανάλογα με τα παπούτσια που έχει στη βιτρίνα. Αυτό φαντάζει αυστηρό μέτρο αλλά είναι τρόπος φοροδιαφυγής αν δεν υπάρχουν έλεγχοι που θα πιστοποιούν τα πολύ μεγαλύτερα έσοδα. Θα υπάρχει καταστηματάρχης που δε θα κόβει απόδειξη αν ξέρει πως κάτι τέτοιο θα έχει πρόστιμο 2.000 ευρώ ή αφαίρεση άδειας; Φαντάζομαι πως το επιχείρημα θα είναι το αυτονόητο: «πώς να κάνουμε ελέγχους, αφού αυτοί που θα πάνε να ελέγξουν θα τα παίρνουν;».
Αυτή λοιπόν είναι η ουσία. Αν δε χτυπηθεί η διαφθορά, αν δε γίνουν πραγματικές υπηρεσίες ελέγχου, στις οποίες ο ελεγκτής θα υπάρχει κίνδυνος να φυλακιστεί αν παραβεί το νόμο, δε θα αλλάξει τίποτα. Δε γίνεται και δεν πρέπει ο πολίτης να αντικαθιστά το κεντρικό σύστημα ελέγχου επειδή αυτό είναι διεφθαρμένο. Κανένα φορολογικό σύστημα, καμμία λογιστική αντίληψη, καμμία καλή πρόθεση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη θεσμική λειτουργία. Όπως αντίστοιχα στην Παιδεία κανένα εξεταστικό σύστημα δεν μπορεί να λύσει το ουσιαστικό θέμα που είναι το περιεχόμενο της Παιδείας, ο προσανατολισμός της και η σχέση με την παραγωγή. Το βάρος της απόδειξης πέφτει στην κυβέρνηση. Όχι στις αποδείξεις...

* Ο Κώστας Βαξεβάνης είναι δημοσιογράφος.
** Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα http://www.koutipandoras.gr/.