Μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση οργάνωσε την περασμένη Δευτέρα το απόγευμα, στην αίθουσά του, το Επιμελητήριο Λέσβου, σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τμήμα το οποίο ως γνωστόν εδρεύει στη Λήμνο. Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν από τον εμπορικό διευθυντή της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου και διευθύνοντα σύμβουλο της αλυσίδας «Mastihashop» της εταιρείας Mediterra, θυγατρικής της Ένωσης, Γιάννη Μανδάλα, όλα τα στοιχεία που έκαναν την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου να φύγει από το φαύλο κύκλο στον οποίο βρίσκονται οι περισσότερες ενώσεις συνεταιρισμών της χώρας. Σαν όχημα χρησιμοποιήθηκε η θυγατρική της εταιρεία, η Mediterra, η οποία ως εταιρεία δεν υπάγεται στο θεσμικό πλαίσιο που ισχύει για τους συνεταιρισμούς, έχει μεγαλύτερη ευελιξία, έχει μικρότερο επιχειρηματικό ρίσκο και δεν έχει ενδογενείς αδυναμίες μιας ένωσης συνεταιρισμών.

Ο κ. Μανδάλας εξήγησε πως η δημιουργία των καταστημάτων «Mastihashop» και τα προϊόντα που δημιουργήθηκαν, δε θα μπορούσαν να γίνουν από το δυναμικό της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου με βάση τις δομές που είχε όταν ξεκίνησε το εγχείρημα, το 2002.
Η βασική σκέψη που υπήρξε τότε, το 2002, ήταν πως έπρεπε να παραχθούν προϊόντα με βάση τη μαστίχα. Μέχρι τότε τα γνωστά στον ελλαδικό χώρο προϊόντα της μαστίχας ήταν η τσίχλα τής ΕΛΜΑ και το γλυκό υποβρύχιο. Στις αραβικές χώρες ήταν γνωστό ότι παράγονται προϊόντα με βάση τη μαστίχα, αλλά κανείς δεν ήξερε ποια ήταν τα προϊόντα αυτά. Τότε εκτιμήθηκε πως τα προϊόντα της μαστίχας, για να γίνουν αναγνωρίσιμα και να έχουν τύχη στην αγορά, θα έπρεπε να παρουσιαστούν και σε κατάλληλους χώρους. Γι’ αυτό αποφασίσθηκε να δημιουργηθούν τα «Mastihashop».
Μεταξύ των στόχων που τέθηκαν για να θεωρηθεί επιτυχημένο το εγχείρημα ήταν και παραμένουν η προβολή της μαστίχας, η αύξηση του εισοδήματος των μαστιχοπαραγωγών, η διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων και η επιτάχυνση των αλλαγών στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου.

Έρευνα
Ένα από τα πρωτοποριακά στοιχεία, κατά την άποψη του κ. Μανδάλα, στη λειτουργία τής Mediterra είναι η επένδυση στην επιστημονική έρευνα για την ανάδειξη των χαρακτηριστικών και των ευεργετικών επιπτώσεων της μαστίχας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Παράλληλα, όμως, η Mediterra έμαθε τι είναι η μαστίχα, δημιούργησε μια ομάδα στελεχών πάνω στα οποία βασίσθηκε όλη η προσπάθεια («ομάδα νίκης»), πάρθηκαν μέτρα για να γίνει γνωστό το προϊόν, έγιναν επενδύσεις για τη δημιουργία των συσκευασιών και της εικόνας των προϊόντων, προσδιορίστηκε ποιοι είναι οι πελάτες των «Mastihashop».
Τέλος, επιλέχθηκαν ορισμένα σημεία με μεγάλη εμπορικότητα για τη δημιουργία των πρώτων καταστημάτων «Mastihashop». Τα σημεία αυτά είναι η προκυμαία της Χίου, η πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα και το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας ήταν να αυξηθεί το εισόδημα που φθάνει στη Χίο από τη μαστίχα, στα 14 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, αυξήθηκε κατά πολύ το ποσοστό τής ΕΛΜΑ στην ελληνική αγορά της τσίχλας (από το 0,5%, στο 8% το 2007). Η τιμή που απολαμβάνει ο μαστιχοπαραγωγός, έτσι, υπερδιπλασιάστηκε και η τιμή της μαστίχας διπλασιάστηκε. Αποτέλεσμα των εξελίξεων αυτών ήταν να αναπτυχθούν νέες καλλιέργειες μαστιχόδεντρων στα Μαστιχοχώρια της Χίου.

Η κρίση
Η κρίση έχει τις επιπτώσεις της και στη μαστίχα. Μπορεί η Mediterra να περνά ελαφριά την «ασθένεια» της κρίσης, αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν την απασχολεί. Αντιθέτως, μελετάει το ζήτημα και μάλιστα ήδη έχει εκπονήσει ένα σχεδιασμό για το πώς θα αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η επιχείρηση προχωρά στη μείωση των δαπανών και στην επανεξέταση του κόστους παραγωγής των προϊόντων, με στόχο τη μείωσή του. Αλλά αυτά δε φθάνουν, οπότε προσανατολίζεται και στην ανάπτυξη νέων αγορών στο εξωτερικό και την καινοτομία.
«Το κρίσιμο ζήτημα είναι να δώσουμε ονοματεπώνυμο στην καινοτομία», είπε ο κ. Μανδάλας, εννοώντας πως πρέπει να περιγραφεί συγκεκριμένα τι είναι καινοτομία σε κάθε περίπτωση.
Τo νέο στοιχείο στα «Mastihashop» θα είναι η μετατροπή τους σε ελληνικά μπακάλικα. Δηλαδή, εκτός από τα προϊόντα μαστίχας θα προσφέρουν κι άλλα ποιοτικά ελληνικά προϊόντα, που σχετίζονται με τη μεσογειακή διατροφή. Στο εξωτερικό, τα καταστήματα θα λειτουργούν ως μεσογειακά παντοπωλεία. Με την επιλογή αυτή, δίνεται μια απάντηση στην τάση του καταναλωτικού κοινού να δίνει προτεραιότητα στην κάλυψη των βασικών αναγκών, στέγαση, ένδυση και σίτιση. Στη συνέχεια, όταν μένει κάποιο επιπλέον εισόδημα για διάθεση, τότε θα διατίθεται για κάποιες μικρές πολυτέλειες.



ΕΠΩΝΥΜΩΣ

Το ενδιαφέρον παράδειγμα της Ε.Μ.Χ.

Eξαιρετικά ενδιαφέρουσα η διάλεξη Γιάννη Μανδάλα για τα «Mastihashop». Και εύλογο ήταν κατά τη διάρκεια της συζήτησης που ακολούθησε, να γίνουν σχόλια και αναφορές για την πορεία τής ΕΑΣ Λέσβου, την τιμή που πουλάει ο παραγωγός το ελαιόλαδο και την πορεία του ελαιολάδου στις αγορές.
Πραγματικά πρόκειται για μια σύγκριση που προκαλεί μελαγχολία σε κάθε κάτοικο της Λέσβου. Ωστόσο, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι μια μηχανιστική μεταφορά του παραδείγματος των «Mastihashop» στη Λέσβο και το ελαιόλαδο θα μπορούμε να δώσει τα ίδια ή παρόμοια αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, όμως, είναι εξίσου λάθος να πούμε ότι δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε τίποτα από την εμπειρία και τα αποτέλεσμα της λειτουργίας της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου και της εταιρείας της, της Mediterra.
Ποια είναι τα δεδομένα που υπάρχουν στην αγορά του ελαιολάδου; Το ελαιόλαδο είναι ένα σπάνιο και εξαιρετικά ακριβό προϊόν, αποτελώντας μόλις το 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης λιπαρών ουσιών. Η παραγωγή και η εμπορία του ελέγχεται από ένα ολιγοπώλιο τριών έως πέντε μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, οι οποίες διαμορφώνουν τις τιμές παραγωγού και τις τιμές καταναλωτή. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα τέλη τού 2007 οι τιμές παραγωγού στη Λέσβο έχουν καθηλωθεί γύρω από τα δύο ευρώ το κιλό. Είναι αναγκαίο να αναφερθούν αυτά για να γνωρίζουμε ποια είναι η βάση από την οποία ξεκινάει οποιοσδήποτε θέλει να δραστηριοποιηθεί στον κλάδο.
Ορισμένες ομοιότητες που έχει το ελαιόλαδο με τη μαστίχα είναι:
- Πρόκειται για προϊόν που - δυστυχώς - απευθύνεται μόνο σε καταναλωτές υψηλής εισοδηματικής στάθμης.
- Είναι άγνωστο για το ευρύ καταναλωτικό κοινό του πλανήτη.
- Είναι προϊόν που λειτουργεί ευεργετικά για την υγεία του ανθρώπου.
- Θεωρείται της μόδας, μάλιστα πριν δύο χρόνια γράφαμε πως το λάδι είναι trendy.
Υπάρχουν, όμως, και ορισμένες πολύ σημαντικές διαφορές. Αυτές είναι:
- Η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου είναι αναγκαστικός συνεταιρισμός και έχει το αποκλειστικό δικαίωμα εμπορίας της μαστίχας.
- Οι μαστιχοπαραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να παραδίδουν όλη την παραγωγή τους στην Ένωση.
- Η μαστίχα δεν έχει ομοειδές ανταγωνιστικό προϊόν.
Ορισμένα στοιχεία που μπορεί να αποκομίσει η ΕΑΣ Λέσβου από το παράδειγμα της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου είναι:
α) Η συνεχής επανεξέταση του μοντέλου οργάνωσης της Ένωσης.
β) Ο καθορισμός δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τους συνεταιρισμένους παραγωγούς και για τους συνεταιρισμούς.
γ) Η επένδυση στην επιστημονική έρευνα έτσι ώστε να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου της Λέσβου.
δ) Η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, που θα είναι πολύ προσεκτικά μελετημένη η σχεδίασή τους και η σχεδίαση της συσκευασίας τους, έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να συμβάλλει στην αύξηση των πωλήσεων του ελαιολάδου της Λέσβου.
Χρήσιμα συμπεράσματα υπάρχουν και για την κοινωνία και τις επιχειρήσεις της Λέσβου. Η ανάπτυξη της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου είχε ως αποτέλεσμα σήμερα γύρω από τη μαστίχα να δημιουργείται ένας τζίρος της τάξεως των 14 εκατ. ευρώ, που διαχέεται στην κοινωνία της Χίου ως εισόδημα. Οι μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις της Χίου, όπως είναι οι ποτοποιίες, αύξησαν κατακόρυφα την παραγωγή και τις πωλήσεις προϊόντων μαστίχας (όπως είναι το λικέρ μαστίχας). Αυτό σημαίνει πως αν η ΕΑΣ Λέσβου και το ελαιόλαδο που τυποποιεί αναδειχθούν, θα αυξηθεί το εισόδημα των ελαιοπαραγωγών, θα αυξηθεί το εισόδημα όσων συναλλάσσονται με την Ένωση Συνεταιρισμών ή έχουν κάποια σχέση με το κύκλωμα του λαδιού. Παράλληλα, όμως, θα δουν καλύτερες μέρες και τα ελαιόλαδα ή τα προϊόντα που στηρίζονται στο ελαιόλαδο και παράγονται από άλλες τοπικές επιχειρήσεις, όπως είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου, επιχειρήσεις που παράγουν σαπούνι με ελαιόλαδο, γυναικείοι συνεταιρισμοί που παράγουν κουλουράκια με ελαιόλαδο κ.λπ..
Όλοι έχουμε να κερδίσουμε από την ανάδειξη του ελαιολάδου της Λέσβου. Αρκεί φυσικά να γίνει συστηματική και οργανωμένη δουλειά σε βάθος χρόνου.

ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΑΒΗΣ