Ξεστράτισε απ’ τη βάση στην οποία αρχικά είχε προταθεί να γίνει, το Συνέδριο της Ένωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας (ΕΝΑΕ) με θέμα «Νησιωτικός χώρος - Ειδικές πολιτικές», που φιλοξένησε η Λέσβος. Απόντων των περισσότερων νομαρχών των νησιωτικών περιοχών, η πλειοψηφία των εισηγήσεων ήταν από πανεπιστημιακούς και κυρίως τεχνοκρατικού περιεχομένου. Σε πολιτικό επίπεδο υπήρξαν παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων και από δύο υφυπουργούς, εκ των οποίων ο υφυπουργός Εσωτερικών υποστήριξε πως «υπάρχει ελπίς» για την ανάπτυξη των νησιών. Τι ελπίδες όμως έχουν συνολικά τα νησιά για ένα καλύτερο αύριο ήταν και το βασικό διακύβευμα του Συνεδρίου, το οποίο κι επιχειρήθηκε να απαντηθεί για πρώτη φορά τόσο συντονισμένα απ’ τη δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση. Η ΕΝΑΕ θα συνεχίσει το διάλογο που ξεκίνησε με το Συνέδριο, προκειμένου τα συμπεράσματα-προτάσεις του να γίνουν πράξη και να εφαρμοστούν επιτέλους εκείνες οι ειδικές πολιτικές που χρειάζονται τα ειδικά νησιωτικά προβλήματα για να αντιμετωπιστούν.

Η όλη διοργάνωση, που κατ’ αρχάς πιστεύουμε ότι πέτυχε το στόχο της να αναδείξει την ανάγκη υλοποίησης νησιωτικών πολιτικών, έφερε για τέσσερις μέρες περίπου 250 συνολικά επισκέπτες στη Λέσβο, αφού μαζί με τα μέλη της ΕΝΑΕ, νομάρχες και νομαρχιακούς συμβούλους ήρθαν και οι συνοδοί τους απ’ όλη την Ελλάδα. «Σε γενικές γραμμές μπορώ να δηλώνω ικανοποιημένος απ’ το Συνέδριο, αν και πιστεύω ότι όλα θα ήταν πολύ διαφορετικά αν μετείχαν όλοι οι συνάδελφοι από τις νησιωτικές νομαρχίες», είπε χθες ο νομάρχης Λέσβου και πρόεδρος της Επιτροπής Νήσων και Νησιωτικών Πολιτικών της ΕΝΑΕ, Παύλος Βογιατζής, κάνοντας έναν πρώτο απολογισμό του Συνεδρίου, που σημειωτέον αποτέλεσε πρόταση της επιτροπής του. Όπως προσέθεσε ο κ. Βογιατζής, στον αρχικό σχεδιασμό περιλαμβάνονταν ως επί το πλείστον εισηγήσεις των ίδιων των νομαρχών απ’ τα νησιά (Βογιατζή, Μαχαιρίδη, Σχοιναράκη κ.λπ.), ενώ το πρόγραμμα άλλαξε μετά την απόφαση για αποχή της παράταξης της μείζονος αντιπολίτευσης (παράταξη με επικεφαλής το Γ. Μίχα) από κάθε δράση της ΕΝΑΕ έως τις 30 Ιουνίου.

Προτεραιότητα
Το Συνέδριο άρχισε με το καλωσόρισμα από το νομάρχη Λέσβου, ενώ στη συνέχεια το λόγο πήρε ο πρόεδρος της ΕΝΑΕ, Δημήτρης Δράκος, ο οποίος με αναφορές στον πολιτισμό, στην ιστορία και στις ομορφιές της Λέσβου, έθεσε το πλαίσιο του Συνεδρίου, καθώς και τα βασικά θέματα που πρέπει να το απασχολήσουν. «Το μοντέλο ανάπτυξης που υιοθετήθηκε στα νησιά, δεν είναι πλέον συμβατό με τις νησιώτικες ιδιαιτερότητες. Με απλά λόγια, το νέο αναπτυξιακό μοντέλο για το νησιώτικο χώρο και οι ειδικές πολιτικές που θα εφαρμοστούν, πρέπει να αξιοποιούν όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των νησιών και τις σύγχρονες τάσεις που διαμορφώνονται στο διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον», είπε ο κ. Δράκος, που συνεχίζοντας έθεσε ως στόχο των ειδικών νησιώτικων πολιτικών τη μείωση των αρνητικών συνεπειών που προκαλούν τα δομικά μειονεκτήματα των νησιών και την αναγωγή της «νησιωτικότητας» σε συγκριτικό πλεονέκτημα για το νησιώτικο χώρο. «Βασική αρχή των νησιώτικων πολιτικών πρέπει να είναι το δικαίωμα των νησιωτών να απολαμβάνουν υπηρεσίες αντίστοιχης ποιότητας και κόστους με αυτές των κατοίκων της ηπειρωτικής Ελλάδας. Είναι άλλωστε υποχρέωση της Πολιτείας. Η βιώσιμη ανάπτυξη της νησιώτικης Ελλάδας αποτέλεσε και αποτελεί χρέος μας, αποτελεί πολιτική προτεραιότητα», κατέληξε ο πρόεδρος της ΕΝΑΕ, καλώντας όλους τους νομάρχες να ακούσουν με προσοχή τα προβλήματα του νησιωτικού χώρου.

Περί μέτρων…
Την κυβέρνηση στο Συνέδριο εκπροσώπησαν οι υφυπουργοί Εσωτερικών Χρήστος Ζώης και Οικονομίας Θανάσης Μπούρας, ενώ παρέστησαν ακόμη οι γενικοί γραμματείς Εσωτερικών Πάτροκλος Γεωργιάδης, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Χρήστος Κουρούσης και Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Γιάννης Λέκκας, οι βουλευτές Γ. Κανέλλης και Ν. Καραθανασόπουλος (ως εκπρόσωπος του Κ.Κ.Ε.), ο δήμαρχος Χανίων Κυριάκος Βιρβιδάκης ως εκπρόσωπος της ΚΕΔΚΕ, ο δήμαρχος Μυτιλήνης Νάσος Γιακαλής, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Ανδρέας Τρούμπης, εκπρόσωποι των στρατιωτικών και πολιτικών αρχών του νομού.
Ο κ. Μπούρας έδωσε έμφαση στα μέτρα που λήφθηκαν το τελευταίο διάστημα για την τόνωση του τουρισμού, ενώ μίλησε εκτενώς για τα μέτρα που αφορούν στην καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση του ΕΣΠΑ, όπως η ίδρυση της «Νομός Α.Ε.». Από την πλευρά του, ο κ. Ζώης μετέφερε την πολιτική απόφαση της κυβέρνησης και του υπουργείου Εσωτερικών να στηρίξει το νησιωτικό χώρο και εξήρε την πρωτοβουλία της ΕΝΑΕ να διοργανώσει το Συνέδριο που, με τη συμβολή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, θα αποδώσει πολλά και σημαντικά αποτελέσματα σε επιστημονική βάση. Ο ίδιος, λόγω και των αρμοδιοτήτων του, τόνισε πως μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των νησιών μπορούν να διαδραματίσουν οι νέες τεχνολογίες, και κλείνοντας την ομιλία του εμφανίστηκε αισιόδοξος πως το αύριο των νησιών μπορεί να είναι καλύτερο του σήμερα.
Οι εισηγητές που μίλησαν το Σάββατο ήταν ως επί το πλείστον στελέχη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του οποίου τη συμβολή στη διαμόρφωση ειδικών νησιωτικών πολιτικών εξήραν σχεδόν στο σύνολό τους κι όλοι όσοι χαιρέτισαν το θεματικό Συνέδριο της ΕΝΑΕ για τα νησιά.


Τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου, αλλά και μία ενδιαφέρουσα πρόταση:
«Απ’ το ΕΣΠΑ το μεταφορικό ισοδύναμο»

Σε τέσσερις σελίδες συνοψίζονται τα συμπεράσματα του θεματικού συνεδρίου της ΕΝΑΕ, στο οποίο κι αναδείχτηκαν όλα τα ιδιαίτερα προβλήματα της νησιωτικότητας. Οι νομάρχες πιστεύουν πως είναι απαραίτητη η συνέχιση της συζήτησης στα πλαίσια της ΕΝΑΕ και η εξειδίκευσή της στις απαιτούμενες ειδικές πολιτικές για την αντιμετώπιση των άμεσων και χρήσιμων ζητημάτων των νησιών. Υπογραμμίζουν τη σημασία που έχει για το σχεδιασμό ειδικών πολιτικών για τις νησιωτικές περιοχές η ειδική αναφορά αυτών των ιδιαιτεροτήτων στην Πράσινη Βίβλο για την Εδαφική Συνοχή, που είναι πλέον απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον και μια πρόταση που περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα του Συνεδρίου, σύμφωνα με την οποία οι νομάρχες όλης της χώρας συμφωνούν να πληρώσει το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) την εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου στα νησιά.
Από τις εισηγήσεις των εκπροσώπων της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, της κυβέρνησης και των ειδικών επιστημόνων προέκυψαν μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Η συνταγματική κατοχύρωση της νησιωτικότητας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη θεσμική αναγνώριση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών (μικρό μέγεθος, περιφερειακότητα και απομόνωση) οδηγούν σε ύπαρξη πρόσθετου κόστους κατασκευής υποδομών και λειτουργίας υπηρεσιών, ιδίως στα μικρότερα νησιά, και κατ’ επέκταση σε χαμηλή ελκυστικότητα για τη διατήρηση οικονομικών δραστηριοτήτων και πληθυσμού. Πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από ειδικές και στοχευμένες χρηματοδοτήσεις.
Απαιτούνται ειδικά μέτρα και πολιτικές ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας στο νησιωτικό χώρο, καθώς οι νησιωτικές επιχειρήσεις δεν ωφελούνται πάντα από τις οριζόντιες πολιτικές και η διαφοροποίηση των μέτρων ενίσχυσης δεν μπορεί να εξαντλείται στα ούτως ή άλλως περιορισμένα επιπλέον ποσοστά χρηματοδότησης.
Απαιτείται η περαιτέρω εξειδίκευση του Εθνικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού (Τουρισμός, Βιομηχανία, ΑΠΕ) και η επιτάχυνση των διαδικασιών για την ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού στο επίπεδο του νησιού και όχι μόνο του ΟΤΑ.
Καταγράφεται η έλλειψη εξειδικευμένου για το νησιωτικό χώρο σχεδιασμού και εφαρμογής ειδικών πολιτικών τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά την εφαρμογή επί μέρους δράσεων και προγραμμάτων στις νησιωτικές περιφέρειες από φορείς της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.
Είναι αναγκαία η διαφοροποίηση της οργάνωσης και της λειτουργίας του δημόσιου τομέα με ενίσχυση της αυτοδιοίκησης, ώστε να εξασφαλίζεται η παροχή δημόσιων υπηρεσιών (ιδίως της υγείας, της παιδείας, των μεταφορών, των επικοινωνιών) υψηλού επιπέδου, αντίστοιχου με εκείνο του κατοίκου της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Και μετανάστες…
Στο ίδιο κείμενο των συμπερασμάτων γίνονται συγκεκριμένες αναφορές για τις ανάγκες επιπρόσθετων χρηματοδοτήσεων, ενώ θίγεται ιδιαίτερα το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η αυτοδιοίκηση στα ανατολικά και νότια σύνορα της χώρας με την παράνομη διακίνηση μεταναστών. «Απαιτούνται πρωτοβουλίες από την κυβέρνηση και σε διεθνές επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίζεται ανθρώπινα και αποτελεσματικά το σοβαρό πρόβλημα», τονίζουν οι νομάρχες, ενώ στη συνέχεια των συμπερασμάτων τους αναφέρουν πως απαιτείται η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος αξιολόγησης και διοίκησης των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών που θα εξασφαλίζει καλύτερες υπηρεσίες (διάρκεια ταξιδιού - ταχύτητα πλοίου, συχνότητα και συνέπεια δρομολογίων, παρεχόμενες υπηρεσίες εκτός και επί του πλοίου, άνεση, συμπεριφορά προσωπικού) σε τιμές ανάλογες με αυτές των ηπειρωτικών περιοχών (μεταφορικό ισοδύναμο).
Τέλος, υπογραμμίζεται πως είναι απαραίτητη η ενεργός συμμετοχή της ΕΝΑΕ στη διαμόρφωση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νησιωτικής στρατηγικής, ενώ σημειώνεται πως χρειάζεται συγκεκριμενοποίηση της έννοιας «πράσινη τεχνολογία», καθώς και άμεση εφαρμογή δράσεων που οδηγούν στην Οικονομική Αειφόρο Ανάπτυξη των νησιών με εφαρμογή καινοτόμων οικολογικών λύσεων που ταιριάζουν στα νησιά.