Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Με εντυπωσίασε το ημερολόγιο της Νομαρχίας του 2010 με τίτλο: «Λογοτεχνικό ταξίδι στη Λέσβο του χθες» με εξαίρετα κείμενα του αεικίνητου φιλολόγου Παναγιώτη Σκορδά, με επιμέλεια έκδοσης από το Σύλλογο Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το Δελφίνι» και τυπωμένο καλαίσθητα από τις εκδόσεις της «Επικοινωνίας Λέσβου».
Θαύμασα τις πενήντα τρεις παλιές φωτογραφίες της τουρκοκρατούμενης αλλά και της απελευθερωμένης Λέσβου από τα αρχεία του Θεόδωρου Πελεκάνου και του Συλλόγου Μικρασιατών της Σκάλας Λουτρών.
Στάθηκα σε τρεις καρτ ποστάλ, όπου ως σύγχρονος λαθραναγνώστης, με βουλιμία διάβασα τα πριν εκατό χρόνια μηνύματα των αποστολέων στους παραλήπτες και διέκρινα μέσα από αυτά να καταγράφεται η εποχή πριν την απελευθέρωση του 1912 με κύριο χαρακτηριστικό τον πλούτο της γλώσσας και τις πολλές μακρινές μετακινήσεις των Λεσβίων στα Βαλκάνια, στη Μικρασία και σε όλη τη Μεσόγειο για να «καζαντίσουν», δηλαδή να γίνουν επιχειρηματίες, έμποροι ή επιστήμονες.
Στην πρώτη ευχετήρια κάρτα που απεικονίζει το λιμάνι της Μυτιλήνης το 1904 καταγράφεται: «Μυτιλήνη 1-7-1904. Φίλε Γεώργιε. Αι ασχολίαι δια το ταξείδιον μου εις Ρουμανίαν μοι απησχόλησαν πολύ και δεν ηδυνήθην να σας γράψω. Αναχωρώ όπως αποκατασταθώ πλησίον ενός εξαδέλφου μου διαμένοντος εκεί και εκείθεν θα σας γράψω. Ο φίλος σου Μ. Σ. Ζουκίδης».
Στη δεύτερη που εικονίζονται τα πλοία του αγγλικού στόλου στη Μυτιλήνη το 1903 καταγράφεται: «Μυτιλήνη 8 Ιουνίου 1903. Αγαπητέ μου θείε. Μετά μεγάλης μου χαράς έλαβον την λίαν ποθητήν μου επιστολήν σας και σάς υπερευχαριστώ θείε μου δια τους κόπους που καταβάλετε δια να έλθω εις Μασαλίαν. Σήμερον το εσπέρας ήλθε ο Επαμεινώνδας από την Κερασούντα και μου είπεν ότι αποφάσισαν με τον πατέρα μου να φύγω μετά τας εξετάσεις δια Μασαλίαν ίνα σπουδάσω. …»
Στην τρίτη καρτ ποστάλ με την άποψη του λιμανιού της Μυτιλήνης με τον Δημαρχιακό κήπο και το ναό του αγίου Θεράποντα: «Σμύρνη τη 6/ΧΙΙ/04. Αγαπητέ μοι αδελφέ. Έφθασα αισίως εις Σμύρνην και αναχωρώ δια Δαρδανέλλια όπου θα λάβω το Ρωσσικόν ή άλλο ατμόπλοιον ίνα έλθω εις Θεσσαλονίκην… Σας φιλώ όλους Αλέξανδρος».
Δεν μετέφρασα τις ευχετήριες κάρτες της εποχής που αποτυπώνονται στο ημερολόγιο στη γαλλική, αγγλική και τουρκική γλώσσα, αλλά ταξίδεψα στην εποχή τους θαυμάζοντας μέσα από τις παλιές φωτογραφίες τα νεοκλασικά αρχοντικά, τους ρωμαλέους ραβδιστές με τις όμορφες νεαρές μαζώχτρες του Μπαρχανά στα Λουτρά (συνεργείου για το μάζεμα της ελιάς), τους καλοντυμένους γραβατωμένους τελειόφοιτους και τις μαθήτριες με τις σχολικές ποδιές του γυμνασίου Μυτιλήνης το 1927 με τον γυμνασιάρχη τους Ι. Ολύμπιο και τους καθηγητές τους.
Πρόσεξα τη φωτογραφία του Πλωμαρίου με τη συνοικία του Αγίου Ιωάννου στις αρχές του περασμένου αιώνα και με χαρά διέκρινα το δρόμο της Αγκαθερής αλλά, ελλείψει περισσότερων πληροφοριών από όσες συγκράτησα από τον πατέρα μου, δεν κατάφερα να εντοπίσω το σπίτι που διέμενε ο προπάππος μου, ο εστιάτωρ Στυλιανός, ο πατέρας της γιαγιάς μου της κυρα Δέσποινας, της Πακήτριγιας.
Διάβασα ταχύτατα, σε ένα απόγευμα, τις δώδεκα κατατοπιστικές αναφορές σε ισάριθμους επιλεγμένους Λέσβιους λογοτέχνες με χαρακτηριστικά συνοδευτικά τους κείμενα καθώς και το υπέροχο Λεσβιακό Μηνολόγιο του Παναγιώτη Νικήτα που πρωτοδημοσιεύθηκε το 1953 από την Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών, από όπου αντιγράφω μια παράγραφο:
«Την πρωτομαγιά οι γυναίκες σηκώνονται πολύ πρωί, προτού βγη ο ήλιος, και ξυπνούνε όλη τη φαμίλια. Πρώτη τους δουλειά είναι να βάνουν γρήγορα κάτι στο στόμα τους και κατά προτίμηση γλυκά ή γλυκίσματα, για να μην τους κουμπώσει ο γάιδαρος, δηλ. να μην τους γελάσει ο γάιδαρος. Γιατί εκείνη την ημέρα ο γάιδαρος ξυπνά πολύ πρωί για να γιορτάσει τον Μάη κι αρχίσει το αγκάρισμα. Όποιος ακούσει το αγκάρισμα και δεν βάνει τίποτε στο στόμα του, είναι γελασμένος, τον έχει κουμπώσει ο γάιδαρος.»
Διέκρινα στο ημερολόγιο το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μ. Καλλοναίος, του θείου μου Μιχάλη Καρέκου ανάμεσα στα ονόματα της πνευματικής παρακαταθήκης της Λέσβου από τον Πιττακό, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ μέχρι τον Εφταλιώτη, τον Μυριβήλη και τον Ελύτη και ξαναδιάβασα το βιβλίο του: «Λέσβος. Το νησί της αγάπης και της αρμονίας» Αθήνα 1934, που μου είχε χαρίσει με ιδιόχειρη αφιέρωση όταν πρωτοετής φοιτητής τον επισκέφθηκα με την μητέρα μου, στο σπίτι του στην Αθήνα.
Εύχομαι να υλοποιηθεί η παρενθετική υπόσχεση του ερευνητή συγγραφέα Παναγιώτη Σκορδά στο εισαγωγικό σημείωμα σύμφωνα με την οποία: «Πρόθεσή μας είναι το αφιέρωμα αυτό να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια» ώστε να καταγραφούν σε επόμενα ημερολόγια ανάλογες αναφορές για πολλαπλάσιους πνευματικούς ανθρώπους της Λέσβου.
Το προσεγμένο λογοτεχνικό ημερολόγιο κοσμεί από προχθές το γραφείο μου με τη συμφωνία να καταγράφουμε με την Ερατώ τα μεταξύ μας θερμά σύγχρονα καθημερινά μηνύματα για να προκύψει η ώσμωσις με το ρομαντικό παρελθόν και να παραμείνουν στο μέλλον προκλητικά καταγεγραμμένα ανάμεσα στα υπέροχα κείμενα των δώδεκα επίλεκτων επιφανών τέκνων της Λέσβου.