Στην αμείλικτη μέγγενη της γραφειοκρατίας έχουν εγκλωβιστεί οι πρώτοι επενδυτές στις ήπιες μορφές ενέργειας, και ειδικότερα στα φωτοβολταϊκά, στα νησιά και του νομού Λέσβου, που μετά από δίχρονη και πλέον αναμονή δεν έχουν φτάσει καν στη μέση της διαδρομής. Ήδη οι πρώτες ανακοινώσεις στον Τύπο, προϋπόθεση για τη χορήγηση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αποτελούν γεγονός, όπως και η ανακοίνωση απ’ την αρμόδια υπουργό νομοσχεδίου που θα αποσκοπεί στη μείωση της γραφειοκρατίας και στην επίσπευση των χρόνων υλοποίησης των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Προς το παρόν πάντως, και έως ότου αλλάξει το καθεστώς, απαιτείται για τις πρώτες αυτές επενδύσεις που έχουν ξεκινήσει στα φωτοβολταϊκά η έκδοση άδειας εγκατάστασης από μια υπηρεσία που έως τώρα δε διαθέτει τεχνικό προσωπικό για να μπορεί να εκδώσει την άδεια, όταν θα έρθει η σειρά της να προχωρήσει σε αδειοδοτήσεις. Οπότε και στην περίπτωση που δε χρειάζεται ή δε θέλει κανείς να ενταχθεί στον αναπτυξιακό νόμο, έχει ακόμη μπροστά του πολύ δρόμο για να υλοποιήσει την επένδυση στην πράσινη ενέργεια. Στο τέλος του δρόμου αυτού δε, παραμένει ακόμη αβέβαιο αν η ΔΕΗ, η οποία και θα αγοράσει το ρεύμα, δε θα θέσει νέους όρους ή και εμπόδια, για να παραγάγουν πράσινη ενέργεια τα φωτοβολταϊκά και στα νησιά όπως στην υπόλοιπη χώρα.

Φως στο τούνελ αποτελεί η προοπτική που άνοιξε η νέα υπουργός, μιλώντας στο προχθεσινό Υπουργικό Συμβούλιο, εκφράζοντας τη βούληση να απλοποιήσει και μάλιστα άμεσα τις διαδικασίες, δίνοντας τέλος στην «οδύσσεια» που χρειάζεται να περάσει κανείς σήμερα για να επενδύσει στην πράσινη ενέργεια. Ήδη, πάντως, κάποιοι έχουν αποθαρρυνθεί με όσα έχουν αντιμετωπίσει, ενώ κάποιοι άλλοι συνεχίζουν πεισματικά, περιμένοντας εκτός των άλλων να διαπιστώσουν πόσο πρέπει να πασχίσει όποιος θέλει σε αυτήν τη χώρα να βοηθήσει στην προστασία του περιβάλλοντος. Είτε για να κερδίσει, είτε όχι.

Για ιδία χρήση
Πληροφορίες για το θέμα, για το πόσο έχει προχωρήσει τοπικά η προσπάθεια όσων θέλησαν να επενδύσουν στα φωτοβολταϊκά στα νησιά, μας έδωσαν ο κ. Γιάννης Καρατζάς απ’ τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, και ο αρμόδιος για θέματα Περιβάλλοντος αντινομάρχης, Θεόδωρος Βαλσαμίδης. Είναι χαρακτηριστικό, όπως τόνισε ο κ. Καρατζάς, της πολυπλοκότητας της όλης διαδικασίας που ισχύει σήμερα το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουν προχωρήσει και προσπάθειες που έχουν γίνει για ιδία χρήση της ενέργειας από κάποιες εταιρείες, οι οποίες και δε θέλουν να την πουλάνε στη ΔΕΗ.
Υπάρχει η περίπτωση εταιρείας στην περιοχή του Καρά Τεπέ που στελεχώνεται από μηχανολόγους, η οποία έχει και την οικονομική δυνατότητα, πριν καν επιχορηγηθεί (αν επιδιώξει την υπαγωγή στον αναπτυξιακό), να προχωρήσει την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού και να αξιοποιήσει την παραγόμενη απ’ τον ήλιο ενέργεια για την κάλυψη των δικών της αναγκών. Ακόμη όμως κι αυτή η εταιρεία, όπως επισήμανε ο κ. Καρατζάς, στερείται προς το παρόν τη δυνατότητα να πάρει την άδεια εγκατάστασης, παρ’ ότι έχει ακολουθήσει κατά γράμμα την προβλεπόμενη απ’ τη νομοθεσία διαδικασία.

Μετά τη ΡΑΕ…
Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώθηκε προκειμένου η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) να εγκρίνει τις άδειες παραγωγής, δίνοντας για τις μη διασυνδεδεμένες περιοχές - όπως είναι τα νησιά - τις εξαιρέσεις για την άδεια παραγωγής. Σε επίπεδο Βορείου Αιγαίου έχουν δοθεί περίπου 250 εξαιρέσεις, εκ των οποίων κοντά 100 για ισάριθμες επενδύσεις έχουν «μπλοκάρει» σε αρχαιολογικές υπηρεσίες (στην Κ΄ Εφορεία Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων για Λέσβο, Λήμνο και Χίο και στην ΚΑ΄ Εφορεία για το νησί της Σάμου). Οι υπόλοιπες περίπου 150 επενδύσεις σταδιακά υποβάλλονται στη διεύθυνση ΠΕΧΩ της Περιφέρειας, προκειμένου να υπαχθούν σε κατηγορία για το ποια διαδικασία θα πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να πάρουν περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Η πλειοψηφία των αιτήσεων που αφορούν στη Λέσβο είναι για φωτοβολταϊκά ισχύος 70 κιλοβάτ (στα 5,5 μεγαβάτ η συνολική εξαίρεση για το νησί), ενώ δύο αιτήσεις που έχουν υποβληθεί για τη Λήμνο είναι η μία στα 40 κιλοβάτ και η άλλη στα 60. Είναι αξιοσημείωτο πως το ενδιαφέρον για το γειτονικό νησί της Χίου είναι για φωτοβολταϊκά των 100 κιλοβάτ και για τη Σάμο για τα 60, ενώ σε όλα τα νησιά υπάρχουν και μικρότερα συστήματα. Η Διεύθυνση ΠΕΧΩ έχει συνεργαστεί ήδη με τις Εφορείες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων προκειμένου να γνωρίζει πάνω στους χάρτες των νησιών ποιες περιοχές είναι στη Ζώνη Α΄ προστασίας ως κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, κι έτσι δε ζητά πρόσθετη γνωμοδότηση απ’ τις συγκεκριμένες Εφορείες.

… το περιβάλλον
Λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια αποκλεισμού που ισχύουν για τέτοιες επενδύσεις, (π.χ. περιοχές Natura, τους οικοτόπους εν γένει, τις ζώνες υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας, τις δασικές εκτάσεις κ.λπ.), αλλά και στοιχεία όπως η θέση των οικοπέδων στα οποία θα εγκατασταθούν τα φωτοβολταϊκά (αλλιώς προχωρά π.χ. μια επένδυση για ένα χωράφι έξω απ’ την Αγία Παρασκευή κι αλλιώς για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού στην παραλία των Βατερών), η ΠΕΧΩ «κατεβάζει κατηγορία» όπως λέγεται για τις περισσότερες περιπτώσεις, προκειμένου να μη χρειαστεί ακόμη και γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Λέσβου για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων.
«Πρόκειται», ανέφερε ο κ. Βαλσαμίδης, «για μια ήπια πηγή ενέργειας κι έτσι οι περιπτώσεις που έρχονται στις δικές μας υπηρεσίες είναι αυτές που με τις λιγότερες το δυνατόν διαδικασίες παίρνουν την έγκριση για τους περιβαλλοντικούς τους όρους.»
Όπως τόνισε ο κ. Καρατζάς, με την αδειοδότηση για τους περιβαλλοντικούς όρους, που ανάλογα δίνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας ή της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, οι φάκελοι εξετάζονται απ’ τη Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης (ΔΙΣΑ) για την έκδοση της τελικής άδειας εγκατάστασης του φωτοβολταϊκού συστήματος. Το πώς θα εκδοθεί τέτοια άδεια όταν η υποστελεχωμένη ΔΙΣΑ δε διαθέτει ούτε έναν υπάλληλο τεχνικής ειδικότητας, είναι κάτι που παραμένει ακόμη μυστήριο για τους εμπλεκόμενους υπηρεσιακούς παράγοντες, που πρώτοι απ’ όλους έχουν διαπιστώσει πόσο χρονοβόρες είναι οι όλες διαδικασίες.
Μόνη ελπίδα, όπως ανέφερε και ο κ. Καρατζάς για να υπάρξει επίσπευση των χρόνων και να λειτουργήσουν φωτοβολταϊκά στα νησιά είναι η επικείμενη τροποποίηση που εξαγγέλθηκε απ’ την υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Τίνα Μπιρμπίλη, και τίθεται άμεσα σε διαβούλευση, ώστε να γίνει πιο εύκολη η προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος. Να μη χρειάζεται τόσος χρόνος, η μεσολάβηση τόσων υπηρεσιών, τόσες αδειοδοτήσεις για να μπει ένα φωτοβολταϊκό σε μια νησιωτική περιοχή.

Τι θα κάνει η ΔΕΗ;
Εκτός όλων των παραπάνω, θα πρέπει να σημειώσουμε το θέμα της υπαγωγής των φωτοβολταϊκών - που η πλειοψηφία των επενδυτών στην πράσινη ενέργεια θα επιδιώξει - στον αναπτυξιακό νόμο, διαδικασία που ομοίως θα απαιτήσει έναν εύλογο χρόνο. Τέλος, ένα ακόμη ζήτημα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν όσοι δε θα χρησιμοποιήσουν τα φωτοβολταϊκά για ιδία χρήση, είναι η συμφωνία τους με τη ΔΕΗ. Κάποιοι εικάζουν πως για συστήματα φωτοβολταϊκών που βρίσκονται πολύ μακριά από μεγάλους πυλώνες, η ΔΕΗ θα απαιτήσει να μεταφερθεί το ρεύμα εκεί που θα υποδείξει, έτσι ώστε το επισφαλές ούτως ή άλλως ενεργειακό σύστημα στα νησιά να μην κινδυνεύει απ’ την «είσοδο» της πράσινης ενέργειας όπου τύχει.
Όλες αυτές οι παράμετροι δείχνουν πως στην πράξη, παρ’ ότι τα φωτοβολταϊκά φάνηκαν εξ αρχής ιδιαίτερα ελκυστικά για επένδυση, αποδεικνύονται «ήρωες» όσοι θέλησαν, για οποιονδήποτε λόγο, να επενδύσουν στην πράσινη ανάπτυξη. Κι οφείλει η Πολιτεία να μην ταλαιπωρήσει άλλο αυτούς τους πρώτους επενδυτές στις ήπιες μορφές ενέργειας, που αν μη τι άλλο μεσο-μακροπρόθεσμα θα βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος.


Αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο προωθεί η υπουργός Περιβάλλοντος
«Επιτάχυνση» κατά… εμποδίων

Φαίνεται ότι η υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής γνωρίζει πολύ καλά την υφιστάμενη κατάσταση, αφού οι προτάσεις που ανακοίνωσε το μεσημέρι της Πέμπτης στο Υπουργικό Συμβούλιο και θα θέσει την επόμενη βδομάδα σε διαβούλευση, χτυπούν μία προς μία τις ρίζες του κακού, τη γραφειοκρατία, σε όλα της τα στάδια, προκειμένου να υπάρξει δραστική μείωση του χρόνου που απαιτείται για την αδειοδότηση μονάδων ΑΠΕ, όχι μόνο για τα φωτοβολταϊκά, αλλά για όλες τις μορφές. Στόχος της υπουργού, όπως τουλάχιστον προβλέπεται στο νομοσχέδιο για την «Επιτάχυνση της Ανάπτυξης για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής» που παρουσίασε η Τίνα Μπιρμπίλη, είναι τα τρία με πέντε χρόνια που απαιτούνται σήμερα για μια επένδυση, να μειωθούν σε λιγότερο από οκτώ με δέκα μήνες.

Φτηνότερο ρεύμα
Το ίδιο νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, φθηνότερα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος για τους καταναλωτές που διαμένουν στις περιοχές που κατασκευάζονται μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, θέμα ειδικού ενδιαφέροντος για τη Λέσβο, που προσδοκά πολύ σύντομα τέτοια δυνατότητα μεταξύ άλλων να δημιουργηθεί στην περιοχή της Στύψης απ’ την αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου, όπως και στην περιοχή της Ερεσού, απ’ το υβριδικό σύστημα που θα αξιοποιεί το νερό του φράγματος, μέσω δικτύου ανεμογεννητριών, για παραγωγή ρεύματος.
Στο σχέδιο της κ. Μπιρμπίλη προβλέπεται ότι το 50% του ειδικού τέλους που καταβάλλουν οι ηλεκτροπαραγωγοί από ΑΠΕ στους ΟΤΑ, θα αποδίδεται απ’ ευθείας στους οικιακούς καταναλωτές του δημοτικού ή κοινοτικού διαμερίσματος του ΟΤΑ, στο οποίο εγκαθίσταται το έργο ΑΠΕ, μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Δηλαδή το ποσό θα πιστώνεται στη ΔΕΗ, η οποία θα πιστώνει στη συνέχεια τους λογαριασμούς των καταναλωτών της περιοχής και το υπόλοιπο 50% του τέλους θα παραμείνει στους ΟΤΑ.
Εκείνο που πάντως δεν έχει διευκρινιστεί απ’ τις πρώτες σχετικές δηλώσεις, είναι τι θα γίνει με τις επενδύσεις που ήδη έχουν ξεκινήσει και θα βρεθούν στο μεταβατικό στάδιο, όπως είναι αυτές για τα νησιά του νομού Λέσβου που αφορούν στα φωτοβολταϊκά συστήματα. Θα περιμένουν ακόμη δυο - τρία χρόνια ή στο πνεύμα των προθέσεων της κυβέρνησης θα «επιταχυνθούν»;