Την περασμένη Παρασκευή 11 Μαρτίου, την ώρα που στην οθόνη του Σεισμολογικού Σταθμού Σιγρίου καταγράφονταν τα σεισμικά κύματα του πιο ισχυρού σεισμού που συγκλόνισε την Ιαπωνία και ταρακούνησε ολόκληρη την υφήλιο, δημιουργώντας ένα τεράστιο παλιρροϊκό κύμα που σάρωσε πόλεις και προκάλεσε χιλιάδες θύματα, οι μικροί μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Σιγρίου πραγματοποιούσαν ένα πρότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους. Θέμα του προγράμματος, η κατανόηση αλλά και η αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου, σε μια σεισμογενή περιοχή όπως η Ελλάδα.

Όταν άρχισε η δόνηση, η μεγάλη οθόνη έδειξε την περιοχή τού Κόμπε, στην Ιαπωνία, που έζησε μια παρόμοια τραγωδία το 1995. Αμέσως επανέλαβαν τις κινήσεις που είχαν μάθει και έλαβαν τη σωστή στάση κάτω από τα θρανία. Τα παιδιά εκτελούσαν όλες τις δραστηριότητες με υποδειγματική ψυχραιμία, προσοχή και ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Δεν ήταν, άλλωστε, η πρώτη φορά στα τελευταία δύο χρόνια, απ’ όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος από το Μουσείο, που συμμετείχαν σε εκπαιδευτική δραστηριότητα με θέμα τους σεισμούς. Αυτήν τη φορά, όμως, όλα έμοιαζαν διαφορετικά. Κάθισαν με ενδιαφέρον στα σχολικά θρανία που βρίσκονται πάνω στη σεισμική τράπεζα που προσομοιάζει σε σχολική τάξη, ακούγοντας με προσοχή την υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μουσείου και του εκπαιδευτικούς.
Όταν η δόνηση σταμάτησε, αποχώρησαν με υποδειγματική τάξη, δείχνοντας σε όλους ότι η βιωματική προσέγγιση μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στις περιπτώσεις των φυσικών κινδύνων δημιουργεί τις πιο σωστές στάσεις και συμπεριφορές των μικρών μαθητών και θωρακίζει την κοινωνία με τον καλύτερο τρόπο.
Ολοκληρώνοντας το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, η σκέψη όλων βρισκόταν στους ανθρώπους που την ίδια ώρα αντιμετώπιζαν τον Εγκέλαδο στην Ιαπωνία, καθώς τα σεισμικά κύματα συνέχιζαν να φτάνουν και να καταγράφονται από το Σεισμολογικό Σταθμό Σιγρίου.


Και ξαφνικά, η «τάξη» άρχισε να σείεται στους ρυθμούς των 8,9 Ρίχτερ. Τα παιδιά κρύφτηκαν κάτω από τα θρανία


Συνάντηση για τη θωράκιση από μεγάλες σεισμικές καταστροφές στη Μυτιλήνη και στο βάθος, η καταστροφή της Ιαπωνίας
Προσέχουμε για να έχουμε…

Στο επίκεντρο του προβληματισμού σχετικά με την αποτελεσματικότερη θωράκιση της κοινωνίας προκειμένου να αντεπεξέλθει σε μεγάλες σεισμικές καταστροφές, βρέθηκε η Λέσβος το διήμερο 10 - 11 Μαρτίου, οπότε πραγματοποιήθηκε ευρωπαϊκή συνάντηση με τη συμμετοχή ειδικών από επτά φορείς που εδρεύουν σε τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος RACCE (Raising earthquake Awareness and Coping Children’s Emotions).

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και συνέπεσε με τη μεγάλη σεισμική καταστροφή που ζει τις τελευταίες μέρες η Ιαπωνία και ολόκληρη η ανθρωπότητα.
Βασικός στόχος της συνάντησης ήταν η δρομολόγηση στενότερης συνεργασίας μεταξύ φορέων που ασχολούνται με την ενημέρωση και προετοιμασία των πολιτών και ιδιαίτερα των μαθητών, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου μέσω κατάλληλων εκπαιδευτικών δράσεων και εργαλείων, που στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν σε ευρεία κλίμακα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από τους φορείς που έχουν επιφορτιστεί με την πολιτική προστασία.

Συμμετοχές
Στην εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος συμμετείχαν από την Ελλάδα ο Χαράλαμπος Φασουλάς, η Κατερίνα Βορεάδου και η Χριστίνα Αρχοντάκη από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, η Ασημίνα Κούρου, ο Σπύρος Λαλέχος και η Χρύσα Γκουντρομίχου από τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας. Από την Ιταλία συμμετείχαν ο Φαμπρίτσιο Μπολντρίνι και η Μαρία Ρίτα Μπρατσίνι από το Κέντρο Έρευνας και Επικοινωνίας της Μοντέσκα. Επίσης, συμμετείχαν ο Γκάι Μαρτίνι και η Χέλε Γκάμετ του Γεωπάρκου Réserve Naturelle Géologique de Haute-Provence από τη Γαλλία, ενώ από τη Βουλγαρία συμμετείχαν ο Τσβέταν Τσβεντάνσκι και ο Πήτερ Τσβέτοφ από το Κέντρο Περιβαλλοντικών Πρωτοβουλιών. Τέλος, από τη Λέσβο συμμετείχαν ο πρόεδρος του Τμήματος Γεωγραφίας, αναπληρωτής καθηγητής Νίκος Ζούρος, και οι γεωλόγοι του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου Ηλίας Βαλιάκος, Κατερίνα Βασιλειάδου και Κωνσταντίνα Μπεντάνα.

Και παρουσιάσεις
Ο συντονιστής του έργου, Χαράλαμπος Φασουλάς, από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης παρουσίασε αναλυτικά τους στόχους και τις δράσεις υλοποίησης του έργου. Στη συνέχεια, παρουσιάσθηκαν οι δράσεις στον τομέα της ευαισθητοποίησης του πληθυσμού καθενός από τους συμμετέχοντες φορείς του προγράμματος από τη Γαλλία, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Κρήτη, τον ΟΑΣΠ και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.
Ακολούθως, ο Χαράλαμπος Φασουλάς και η Κατερίνα Βορεάδου από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης παρουσίασαν τις δράσεις και το χρονοδιάγραμμα του προγράμματος, με στόχο την παραγωγή άριστων αποτελεσμάτων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για θέματα πρόληψης και προστασίας από τους σεισμούς και ειδικότερα ευαισθητοποίησης των παιδιών και των νέων. Οι εργασίες της συνάντησης ολοκληρώθηκαν με παρουσίαση των εξειδικευμένων στόχων του προγράμματος στον τομέα της διαχείρισης, της ανάλυσης αναγκών των ομάδων-στόχων και της διασποράς των αποτελεσμάτων στην κοινωνία.


Τα αποτελέσματα της συνάντησης

Μεταξύ των αποτελεσμάτων της συνάντησης περιλαμβάνονται η δρομολόγηση σημαντικών κοινών δράσεων προς την κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης και πρόληψης εκτεταμένων καταστροφών από τους σεισμούς.

Στις συγκεκριμένες δράσεις περιλαμβάνονται η δημιουργία εκπαιδευτικού πακέτου στο οποίο θα έχει συγκεντρωθεί όλη η τεχνογνωσία ειδικών σε θέματα πρόληψης και προστασίας από τους σεισμούς από τον ευρωπαϊκό χώρο, θα σχεδιαστεί και θα δημιουργηθεί μια κινητή έκθεση για τους σεισμούς, η οποία θα μπορεί να ταξιδεύει σε ολόκληρη την Ευρώπη, η παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού σε βίντεο με οδηγίες σχετικά με το σεισμικό κίνδυνο, ειδικά εκπαιδευτικά και ενημερωτικά έντυπα, ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα θα αποστέλλονται ηλεκτρονικά ενημερωτικά δελτία σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς κ.λπ..
Σημαντικό σημείο του προγράμματος είναι η συνεργασία των φορέων με τοπικά δίκτυα εθελοντών σε κάθε χώρα που συμμετέχει στο πρόγραμμα και τα οποία θα λειτουργούν σε συνεργασία με τους επίσημους φορείς της Πολιτείας για θέματα σεισμικού κινδύνου, αλλά και με άλλους φορείς και οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα σε τοπικό επίπεδο.
Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι οι συμμετέχοντες στη συνάντηση εξέφρασαν τα συγχαρητήριά τους για το ιδιαίτερα σημαντικό έργο του Μουσείου στον τομέα της ευαισθητοποίησης των παιδιών, αλλά και όλων των κατοίκων της Λέσβου, για θέματα πρόληψης και προστασίας από τους σεισμούς. Όπως είναι γνωστό, το Μουσείο έχει σχεδιάσει και υλοποιεί στις εγκαταστάσεις του στο Σίγρι ειδικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες ευαισθητοποίησης για το σεισμικό κίνδυνο, τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες. Όλες οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν προσομοίωση μεγάλων σεισμών στη σεισμική τράπεζα του Μουσείου και γνωριμία με τα μέτρα προστασίας από τους σεισμούς σύμφωνα με τις οδηγίες τού ΟΑΣΠ.

Να σημειώσουμε πως στο Μουσείο έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια ο Σεισμολογικός Σταθμός Σιγρίου, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με το δίκτυο σεισμογράφων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καταγράφει σε πραγματικό χρόνο όλες τις σεισμικές δονήσεις που πραγματοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή και κατέγραψε και τη μεγάλη δόνηση της Παρασκευής στην Ιαπωνία.
Επίσης, το περασμένο καλοκαίρι εγκαταστάθηκε σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ) ο τελευταίας τεχνολογίας επιταχυνσιογράφος Σιγρίου, όργανο με το οποίο καταγράφονται οι επιταχύνσεις του εδάφους που προκαλεί ο σεισμός, καθώς και ο βαθμός της δυναμικής καταπόνησης των κατασκευών (κτηρίων κ.λπ.) κατά τη διάρκειά του, παρέχοντας στους ειδικούς επιστήμονες και τεχνικούς όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σεισμική δραστηριότητα στη Λέσβο.
Οι επιταχυνσιογράφοι αποδίδουν ενόργανες μετρήσεις της εδαφικής δόνησης σε συγκεκριμένη θέση. Με τη χρήση δεδομένων ισχυρής εδαφικής δόνησης, οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν την επίδραση των τοπικών εδαφικών συνθηκών και των ιδιοτήτων της εστίας και του δρόμου διάδοσης των σεισμικών κυμάτων, στη διαμόρφωση της δόνησης στον τόπο παρατήρησης, ώστε να βελτιωθούν οι χάρτες σεισμικής επικινδυνότητας και οι αντισεισμικοί κανονισμοί.