Ημερίδα από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και τους Προσκόπους της Λέσβου, για τον Κωνσταντίνο Μελά

Αφορμή για την «ανακάλυψη» πολύτιμων ιστορικών στοιχείων που συνδέονται με την απελευθέρωση της Λέσβου, θα αποτελέσει η ημερίδα με θέμα «Ο πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής Λέσβου Κωνσταντίνος Μελάς και η εποχή του», που θα πραγματοποιηθεί στη Μυτιλήνη στις 8 Δεκεμβρίου. Σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν από κοινού οι διοργανωτές, Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και Περιφερειακή Εφορεία Λέσβου του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, παρουσιάστηκε η σχέση της πολυσχιδούς προσωπικότητας του Κωνσταντίνου Μελά με την απελευθέρωση, αλλά και με την ίδρυση των Προσκόπων της Λέσβου, υπό την αφορμή της συμπλήρωσης 100 χρόνων με την οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί η ημερίδα.

Η ημερίδα εντάσσεται στον ευρύτερο προγραμματισμό εκδηλώσεων, που με αφορμή την 100ετηρίδα από την απελευθέρωση των νησιών του βορείου Αιγαίου, πρόκειται να πραγματοποιήσει μέσα στη χρονιά που διανύουμε η Περιφέρεια. Αυτό τόνισε στην ομιλία του ο περιφερειάρχης, Νάσος Γιακαλής, προσθέτοντας πως σύντομα θα ανακοινωθεί και το υπόλοιπο πρόγραμμα εκδηλώσεων, που θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με άλλους φορείς.
Ο περιφερειακός έφορος Προσκόπων Λέσβου, Στρατής Μπαλάσκας, ξεκαθάρισε τη σχέση των Προσκόπων του νησιού με τον Κωνσταντίνο Μελά, μέσα και από ένα σύντομο βίντεο που αναφέρεται στις διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του τελευταίου. Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη τοποθέτησης στη Μυτιλήνη μιας προτομής του πρώτου διοικητή του νησιού, την οποίας έχουν αναλάβει να φιλοτεχνήσουν οι Λέσβιοι Πρόσκοποι στη μνήμη του ιδρυτή τους, και πρότεινε να δοθεί το όνομά του σε έναν από τους δρόμους της πόλης. Παρουσίασε, τέλος, τη σύνθεση της επιστημονικής και της οργανωτικής επιτροπή της ημερίδας, που θα απαρτίζονται εκτός άλλων από εκπροσώπους της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, των Προσκόπων, αλλά και από επιστήμονες.

Σημαντικά τεκμήρια
Τελευταίος πήρε το λόγο ο πρόεδρος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών, Στρατής Αναγνώστου, που αναφέρθηκε στη δραστηριότητα και την πολυσχιδή προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Μελά, αλλά και στα σημαντικά ιστορικά στοιχεία που θα υπάρξουν στην ημερίδα.
Ένα πολύτιμο ιστορικό ντοκουμέντο, το πρώτο από τα γράμματα του Κωνσταντίνου Μελά προς την πεθερά του Ασπασία Μουτσοπούλου, το γένος Ανδρέα Βαλλιάνου, με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα να βρίσκεται εκείνη την εποχή στο μέτωπο ως εθελόντρια αδελφή, παρουσιάστηκε στη χτεσινή συνέντευξη. Το σύνολο αυτών των μοναδικής ιστορικής αξίας επιστολών πρόκειται να εκτεθούν στην ημερίδα μαζί με άλλα τεκμήρια της παρουσίας του Μελά στη Λέσβο, τα οποία έχουν διασωθεί και παραχωρήθηκαν προς έρευνα στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων από την εγγονή του διοικητή Μαρία Χωραφά - Μελά. Είναι γραμμένα στη γαλλική γλώσσα και έχουν μεταφραστεί από την ίδια, που θα παραστεί επίσης στην ημερίδα και θα τιμηθεί από τους διοργανωτές.
Σημειώνεται πως χθες ο κ. Αναγνώστου αναφέρθηκε ακόμη στο Επιστημονικό Λεσβιακό Συνέδριο που με αφορμή τα 100χρονα της απελευθέρωσης προτίθεται να διοργανώσει στις 8 Νοεμβρίου η Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, καθώς και στην πρόθεση να υπάρξουν σε αυτό προσκεκλημένοι ομιλητές από την Τουρκία.




Για τους ενδιαφερομένους

Οι ενδιαφερόμενοι να συμμετάσχουν με εισηγήσεις τους στην ημερίδα πρέπει να αποστείλουν το θέμα και περίληψη μιας σελίδας (500 λέξεις) έως 30 Σεπτεμβρίου 2012, συνοδευόμενα από σύντομο βιογραφικό τους σημείωμα, στην ηλεκτρονική διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. . Περισσότερες πληροφορίες δίνονται στο τηλέφωνο 6932-408758 (Στρατής Μπαλάσκας).
Οι πλήρεις εισηγήσεις πρέπει να κατατεθούν στην Επιστημονική Επιτροπή το αργότερο στις 30 Οκτωβρίου 2012.


Ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Μελάς

Ο Κωνσταντίνος Μελάς γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου τού 1874 στη Μασσαλία της Γαλλίας. Υποπλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικούμ συμμετείχε στον «ατυχή», λεγόμενο, ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.
Από τις αρχές ακόμα τού 1911, αφιερώνεται στον Προσκοπισμό. Μεταφράζει τα πρώτα εγκόλπια και μαζί με τον Αθανάσιο Λευκαδίτη οδηγεί τα παιδιά της πρώτης ελληνικής προσκοπικής ομάδας στις εξοχές της Αθήνας. Λίγους μήνες μετά, κηρύσσεται ο ελληνοτουρκικός πόλεμος.
Ο υποπλοίαρχος Μελάς, αδελφός του ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά, καθώς και της Άννας Μελά - Παπαδοπούλου, γνωστότερης και ως «Μάνα του Στρατιώτη» για την προσφορά της στους Βαλκανικούς Πολέμους, εγκαθίσταται στην ελεύθερη από τις 8 Νοεμβρίου 1912 Μυτιλήνη, πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής. Ένα μήνα μετά, δίνει στον Κλαπάδο της κεντρικής Λέσβου την τελική μάχη της απελευθέρωσης του νησιού. Και στις 20 Ιανουαρίου τού 1913, σφραγίζει τη νέα εποχή που ανέτειλε για τη Λέσβο, με την ίδρυση στην αίθουσα τελετών του ιστορικού Γυμνασίου της Μυτιλήνης της πρώτης προσκοπικής ομάδας της Λέσβου.
«… Πενήντα παιδάκια», γράφει η εφημερίδα «Σάλπιγξ» της Μυτιλήνης στις 21 Φεβρουαρίου τού 1913, «είχαν τον νουν των και την ψυχήν των προσηλωμένα εις τα χείλη του Υποπλοιάρχου Μελά, που τους έλεγεν ωραία λόγια και τους ανέπτυσσε με τρόπο καταλληλότατο τις πιο όμορφες ιδέες, τις πιο υψηλές […]. Με δασκάλους του είδους του Κ. Μελά η φυλή θα μπορέσει να μεγαλουργήσει μια μέρα…»
Ο Κωνσταντίνος Μελάς ασχολήθηκε με την πολιτική. Εκλέχτηκε βουλευτής Ιωαννίνων με το κόμμα των Φιλελευθέρων.
Όπως όλα τα μέλη της οικογένειάς του, έτσι και αυτός υπερασπίστηκε το όραμα της «Μεγάλης Ιδέας», παραμένοντας μέχρι τέλους ακραιφνής «βενιζελικός», συμμετέχοντας σε πρωτοπόρες πολιτικές διεργασίες, όπως ο Εκπαιδευτικός Όμιλος και το Κίνημα Παπαναστασίου. Για τη δράση του αυτή υπέστη πολλές διώξεις, της εξορίας συμπεριλαμβανομένης.
Πέθανε το 1953 έχοντας προλάβει να βάλει ένα ακόμα θεμέλιο της Ελληνικής Κοινωνίας. Αυτό της τουριστικής ανάπτυξης, ιδρύοντας τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ).


Ένα μοναδικής αξίας ιστορικό ντοκουμέντο για την απελευθέρωση της Μυτιλήνης
«… η ωραία και μεγάλη πόλη έβλεπε ν’ ανατέλλει η πολυπόθητη ημέρα»

13 Νοεμβρίου 1912
Μυτιλήνη

Αγαπητή μητέρα,
Τόσος ενθουσιασμός, τόσες αξέχαστες στιγμές. Φτάσαμε στην Μυτιλήνη στις 5 ½ το πρωί, και με την αυγή, αυτή η ωραία και μεγάλη πόλη έβλεπε ν’ ανατέλλει η πολυπόθητη ημέρα. Κατά τις 8, μία άκατος με άσπρη σημαία πήγε να ζητήσει από τον κυβερνήτη να παραδώσει την πόλη. Έγιναν διαπραγματεύσεις και δώσαμε διορία δύο ώρες στον Βαλή για ν’ απαντήσει. Στην λήξη της προθεσμίας αυτής, αποβιβάστηκαν δυο λόχοι ναυτών που δεν συνάντησαν την παραμικρή αντίσταση. Πρέπει να σας πω ότι όταν αποβιβαζόταν ο απεσταλμένος μας, ένα τεράστιο πλήθος είχε συγκεντρωθεί στην προκυμαία και ρίχνανε τουφεκιές στον αέρα για να δείξουν την χαρά τους. Είχα πάρει εντολή να καταλάβω την πόλη και τα δημόσια κτήρια. Επί κεφαλής ενός λόχου (Σ.τ.Μ. μοίρας;) πήγα στο Κυβερνείο όπου με περίμενε ο Βαλής του Αρχιπελάγους και ο κυβερνήτης της νήσου, και οι δυο μιλούσαν θαυμάσια γαλλικά.


Μία από τις επιστολές του Κ. Μελά, η πρώτη που στάλθηκε από τη Μυτιλήνη....

Πολύ συγκινημένοι, μου είπαν: «Διαθέτετε την δύναμη, δεν μας μένει παρά να σας υπακούσομε.» Ανταλλάξαμε μερικές κουβέντες και απεσύρθησαν στα δικά τους, και άμα την έξοδό τους διέταξα να αποδώσουν στρατιωτικές τιμές στον Βαλή που φάνηκε πολύ συγκινημένος. Φωτογραφήθηκε η σκηνή, και θα σας στείλω την φωτογραφία. Έλαβα αμέσως την εξουσία, και τότε άρχισε το μαρτύριό μου: επισκέψεις, φιλιά, οδηγίες να δώσω, αποφάσεις να πάρω, εντολές να συλλάβουν αιχμαλώτους κ.λπ.. Κατ’ αρχήν προσπαθήσαμε να βρούμε χρήματα, αλλά ούτε πεντάρα υπήρχε και το νησί είναι πάμπλουτο, απέφερε στην Τουρκία 1.000 λίρες ημερησίως!
Παραείχα πολλή δουλειά με την στρατιωτική και πολιτική διακυβέρνηση (για την οποία είμαι πολύ άπειρος) και γι’ αυτό είμαι πανευτυχής που στείλανε έναν πολιτικό κυβερνήτη. Ένα στρατιωτικό τάγμα είχε αποβιβασθεί συγχρόνως με μας και κατέλαβε τα υψώματα κοντά στην πόλη, διότι ο τουρκικός στρατός με περίπου 1.800 άνδρες είχε αποσυρθεί στα ενδότερα της νήσου και αυτή την στιγμή, βρίσκεται σε 14 ώρες πεζοπορίας από εδώ. Είμαστε σε διαπραγματεύσεις με τον στρατό για να παραδοθούν. Βρήκα εδώ τον Γεώργιο Κορατζά που διορίστηκε πολιτικός μου σύμβουλος, και πολύ χάρηκα! Έφυγε σήμερα το πρωί για την Χίο που πρέπει να καταλαμβάνεται τώρα.


...Στο σύνολό τους αποτελούν μια εντυπωσιακής αξίας για την ιστορία της Μυτιλήνης, πηγή

Φαντάσου την έκπληξή μου όταν σε μία δεξίωση των προυχόντων είδα τον Φίλιππο Χρυσοβελώνη να μπαίνει στο γραφείο μου μ’ ένα τάγμα πεζικού. Παρακάλεσα αμέσως τον ταγματάρχη να μου τον αποσπάσει για ν’ αναλάβει την επιθεώρηση και την παραλαβή όλων των υπηρεσιών σχετικών με οικονομικά θέματα. Τον έχρισα υπουργό οικονομικών και ήταν πολύ αστείο να τον βλέπεις με στολή απλού στρατιώτη να παραλαμβάνει με τον υπηρεσιακό διερμηνέα την Αγροτική Τράπεζα (πολύ πλούσια) οθωμανικό ίδρυμα. Εγκατεστάθηκα για ύπνο στο Προξενείο, και παρεχώρησα ένα δωμάτιο στον Φίλιππο και άλλο ένα στον Μανώλη Τομπάζη, τον υιό του Ιάκωβου που είναι κι αυτός στον στρατό και που θα χρίσουμε εισαγγελέα της Κυβέρνησης για το Δημόσιο Χρέος. Όσο δεν γίνεται μάχη, αυτοί οι δυο ταλαίπωροι μπορούν ν’ απολαμβάνουν την πολυτέλεια ενός κρεβατιού και μιας λεκάνης.
Σήμερα έγινε η Δοξολογία. Ήταν ένα μοναδικό θέαμα και μεγάλη η συγκίνηση όταν ο Μητροπολίτης άρχισε την δοξολογία ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Τι ενθουσιασμός! Σταματώ για σήμερα, ελπίζω να μου στείλουν την αλληλογραφία μου από την Λήμνο.